Ulica ks. Ignacego Kłopotowskiego w Warszawie

Ulice i place

Ulica ks. Ignacego Kłopotowskiego to interesująca arteria w stolicy Polski, zlokalizowana w dzielnicy Praga-Północ w Warszawie. Praga-Północ to obszar bogaty w historię oraz kulturę, który przyciąga uwagę mieszkańców i turystów.

Znajdująca się w tej dzielnicy ulica nosi imię ks. Ignacego Kłopotowskiego, postaci znanej z działalności społecznej i charytatywnej. Warto poznać jej historię oraz znaczenie dla okolicy oraz Warszawy.

Historia

Ulica w tym rejonie zadebiutowała na planie geometrycznym autorstwa Macieja Deutscha w 1765 roku jako wąska droga, łącząca ulicę Targową z ul. Senatorską, dzisiejszą ulicą Sierakowskiego. Już kilka lat później, została wydłużona aż do Wisły, a wokół niej w tamtym czasie znalazło się 13 drewnianych domów, niewielka kamieniczka, domek, browar oraz spichrz. Na obrazie tego miejsca dopełniała mała drewniana altana, usytuowana od strony mostu Ponińskiego, przylegającego do ulicy Brukowanej (obecnie Okrzei), której właścicielem byli spadkobiercy budowniczego mostu, Adama Ponińskiego.

Plan pruski, wykonany zaraz po wydarzeniach Rzezi Pragi, ujawnia, że wiele budynków w okolicy ul. Targowej zdołało przetrwać dramatyczne zdarzenia roku 1794. Wówczas główną rolę odgrywał niegdyś dojazd do mostu, którym była ul. Brukowana. Na dzisiejszej ulicy Kłopotowskiego, wówczas znanej jako Brukowa, dominowały drewniane zabudowania, ulokowane za pozostałymi obiektami.

W latach 1806-1809 na zlecenie cesarza Napoleona I Bonapartego, w związku z budową fortyfikacji, większość istniejących budynków zostało wyburzonych. Ulica Brukowa przetrwała jedynie na odcinku przylegającym do Wisły, tracąc jednak całą swoją zabudowę mieszkalną. W trakcie tworzenia fortyfikacji odchyłka ulicy w kierunku zachodnim wiązała się z budową nowego, silnie umocnionego mostu. Przy południowej stronie tej drogi wzniesiono długie pawilony koszarowe otoczone przestronnym placem musztry, zaś naprzeciwko umiejscowiono budynki, które pełniły funkcje dla mostowych pontonierów. W tamtym okresie wyróżniał się parterowy dom, pokryty dachówką, usytuowany blisko mostu, który w roku 1819 zamieniono na lazaret wojskowy.

Po 1815 roku usunięto umocnienia napoleońskie, a pięć lat później na osi obecnej ulicy wytyczono prostą drogę. W latach 1824-1825, przy północnej stronie przyczółka mostu, powstała według projektu Antonia Corazziego Komora Wodna, czyli miejsce, gdzie pobierano opłaty za przejazd przez most. Jej odpowiednikiem po drugiej stronie Wisły był budynek znajdujący się w łazienkach Teodozji Majewskiej przy ulicy Bednarskiej 2/4. W 1836 roku, u zbiegu ul. Petersburskiej (dziś Jagiellońska), ukończono Synagogę Praską zaprojektowaną przez Józefa Lessela.

Po otwarciu mostu Kierbedzia w 1864 roku, ulice Pragi zostały uporządkowane, a dziesięć lat później Brukowa otrzymała nową nazwę, przeniesioną z sąsiedniej ul. Jagiellońskiej, zwaną teraz Szeroką. W obrębie pomiędzy ulicami Szeroką, Panieńską, Brukowaną (Okrzei) i brzegiem Wisły powstał plac Mikołajewski, który wkrótce stał się znany także jako plac Aleksandrowski.

W roku 1867, wzdłuż Wisły usypano wał, który miał chronić przed jej wylewami. W latach 1868-1869 przy tym wale wzniesiono gmach Zakładu Wodociągów Praskich, zaprojektowany przez Zygmunta Kiślańskiego oraz Edwarda Cichockiego. Budowla, która mieściła w sobie maszynę parową, wodozbiór i pompownię, przybrała formę ceglanej rotundy, zwieńczonej kopułą, z smukłą wieżą ciśnień po zachodniej stronie. Zakład Wodociągów Praskich, stworzony przez inż. Alfonsa Grotowskiego, obsługiwał jedynie 33 budynki użyteczności publicznej i obiektów wojskowych; po 1889 roku zastąpiono go warszawskim systemem wodociągów, zaprojektowanym przez brytyjskiego inżyniera Williama Lindleya.

{@Cytat:} „Obsadzony drzewami Plac Mikołajewski ozdobiła fontanna, jednak nigdy nie otrzymał on zwartej, uporządkowanej zabudowy.” W roku 1869 rozbudowano Komorę Wodną, co wiązało się z rozbiórką zachodniego skrzydła budynku. W tym okresie powstał zespół carskich magazynów wojskowych, a sam budynek Komory Wodnej stał się domem dla pracowników Zakładu Wodociągów Praskich.

Między Wisłą a współczesną ulicą Sierakowskiego prym wiodła głównie parterowa zabudowa, a dopiero krótko przed rokiem 1900 przy ul. 6 wzniesiono pierwszą trzypiętrową kamienicę, autorstwa Józefa Markowskiego. Intensywnie zabudowywano odcinek Szerokiej między ulicami Sierakowskiego a Jagiellońską, gdzie w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XIX wieku migrowały nowe kamienice, głównie w parzystej pierzei. Krótko przed rokiem 1900 pojawiły się trzypiętrowe kamienice w rejonie ul. Targowej, a około 1906 roku zbudowano secesyjny dom o trzech frontach, z widokiem na Szeroką, Targową i Brukowaną (teraz Okrzei).

Przed wybuchem I wojny światowej, pod nr 31, zrealizowano projekt Nauma Hornsteina budynku mykwy, co czyni go jedynym tego typu obiektem, który przetrwał do dziś w mieście. W historycznym skali dla Warszawy, istotnym wydarzeniem było wzniesienie w latach 1903-1904 Zespołu Szkół Powszechnych nr 49 i 51 pod nr 17, projektu Apoloniusza Nieniewskiego, w którym finalizację budowy ukończył Henryk Julian Gay, który zmodyfikował projekt swojego poprzednika. Przy Szerokiej mieściło się także IV Gimnazjum Męskie im. gen. Jasińskiego, działające w latach 1921-1934 w wynajętej kamienicy nr 5.

Na początku XX wieku powstały spore zakłady przemysłowe. Pod nr. 22/24 działała Manufaktura Pończoszniczo-Trykotowa M.S. Gorbowa, która do 1905 roku zatrudniała 500 osób. Jeszcze przed rokiem 1914, piekarnia Praski Młyn Parowy Mieczysława Rubinsteina, która w 1930 roku przeszła w ręce Przetwórczej Spółdzielni Pracy „Warmłyn” na ulicy Białostockiej. Inne istotne przedsiębiorstwa to Warszawska Fabryka Koronek i Tiulu Maurycego Salzmana pod nr 18 oraz Fabryka Maszyn i Kamieni Młyńskich Oskara Hartwiga i Gustawa Łęgiewskiego pod nr. 11, powstała w 1910 roku, znana z najwyższej jakości produkcji. Surowiec do produkcji sprowadzano z Laferte k. Nancy we Francji.

Na początku lat dwudziestych XX wieku, stowarzyszenie Auxilium Academicum Judae, stworzyło duży kompleks akademicki, znany jako Dom Studentów-Żydów, przydzielony do numeracji ul. Sierakowskiego. Z kolei po drugiej stronie ulicy, budynki byłej Warszawskiej Fabryki Koronek i Tiulu zostały przejęte przez siostry zakonne ze zgromadzenia Benedyktynek-Loretanek.

Wielkie gmachy budowane dla ogólnych celów zainaugurowały zmiany na ulicy; w latach trzydziestych XX wieku Szeroka zaczęła dorównywać ulicom lewobrzeżnej Warszawy. Nowe kamienice, które powstały wówczas przy początku ulicy, charakteryzowały się znacznie wyższym standardem wykończenia. Do 1939 roku, istniały jeszcze niezabudowane tereny, z których większość po 1945 roku została zagospodarowana jako tereny zielone, a ostatni z nich przejęło PDT Praga, przemianowane na Rainbow Center. Obecnie w tym miejscu działa II Urząd Skarbowy Warszawa-Śródmieście oraz Urząd Skarbowy Warszawa-Praga.

W roku 1939, podczas bombardowań, gmach szkół powszechnych pod nr 17 został zniszczony, a wiele domów uległo uszkodzeniu. W czasie wojny, zniszczono znacznie zabudowę na odcinku od ul. Wybrzeże Szczecińskie, aczkolwiek bliżej ul. Targowej część została uratowana. Jeszcze bardziej dotkliwe były zniszczenia powojenne: w 1955 roku rozebrano ważny budynek synagogi, a w latach siedemdziesiątych kilka kamienic oraz budynków młyna i magazynów wojskowych. W tym samym czasie, wiele znacjonalizowanych kamienic uległo poważnej dewastacji, eliminując oryginalne fasady, często z użyciem silnych materiałów budowlanych. Po wojnie renowacji poddano jedynie kilka kamienic, a także budynek Komory Wodnej, podczas gdy naprzeciwko, na dawnym Placu Aleksandrowskim, zrealizowano jeden z bloków osiedla „Panieńska” (projekt autorstwa Teresy Tyszyńskiej i Gabriela Rekwirowicza), co zniweczyło pierwotne koncepcje przestrzenne tego obszaru.

W marcu 1949 roku nadano ulicy nazwę Karola Wójcika, którą zmieniono na obecną w styczniu 1991. Na miejscu zniszczonego zespołu szkół, w 1950 roku powstał nowy budynek, w którym obecnie mieści się Urząd Dzielnicy Praga-Północ. Niestety, zniknęły dwa najbardziej interesujące architektonicznie obiekty z powojennego okresu, takie jak kino Praha z 1948 roku, stworzone przez architektów Jana Bogusławskiego oraz Józefa Łowińskiego. Zostało zastąpione nowoczesnym budynkiem Centrum Praha, pełniącym tę samą funkcję.

W roku 1952 powstał budynek PDT Praga, stworzony przez projektantów Wiktora Espenhau i Juliusza Dumnickiego, a w 1997 roku poddano go rekonstrukcji, przekształcając w biurowiec o tęczowych barwach. Od marca 2009 roku, przy głównym wejściu do Domu Generalnego Sióstr Loretanek (nr 18) znajduje się okno życia.

Ważniejsze obiekty

Ulica ks. Ignacego Kłopotowskiego w Warszawie jest miejscem, gdzie znajduje się wiele interesujących obiektów, które warto poznać. Oto niektóre z nich:

Każdy z tych obiektów ma swoją unikalną historię i znaczenie w kontekście kulturowym Warszawy, co czyni je warte odwiedzenia podczas spaceru po tej ulicy.

Przypisy

  1. Powszechny Dom Towarowy „Praga” - Twoja Praga [online], twoja-praga.pl [dostęp 03.03.2019 r.]
  2. Ryszard Mączewski: Warszawa między wojnami. Łódź: Księży Młyn, 2009, s. 125. ISBN 978-83-61253-51-8.
  3. Eleonora Bergman: „Nie masz bóżnicy powszechnej”. Synagogi i domy modlitwy w Warszawie od końca XVIII do początku XXI wieku. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2007, s. 165. ISBN 978-83-7181-391-7.
  4. Kalendarz warszawski styczeń-marzec 2009. „Kronika Warszawy”. 142, s. 90, 2009.
  5. Dorota Wilkiewicz: Ulice i uliczki naszej Pragi. Warszawa: Towarzystwo Przyjaciół Pragi, 1999, s. 51. ISBN 83-906889-2-1.
  6. Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 353. ISBN 83-86619-97X.
  7. Dorota Wilkiewicz: Ulice i uliczki naszej Pragi. Warszawa: Towarzystwo Przyjaciół Pragi, 1999, s. 50. ISBN 83-906889-2-1.

Oceń: Ulica ks. Ignacego Kłopotowskiego w Warszawie

★★★★★
Średnia ocena:4.78 Liczba ocen:10