Klub Hybrydy

---

Historia

W polskim kontekście lat pięćdziesiątych, stworzenie klubu studenckiego stanowiło nowatorskie przedsięwzięcie, które spotkało się z dużą nieufnością zarówno ze strony władz, jak i społeczeństwa. Działacze studenccy, tacy jak Andrzej Pniewski oraz Józef Waczków, podejmowali działania w celu zrealizowania tej koncepcji. Udało im się znaleźć miejsce w zabytkowej kamienicy, mieszczącej się przy ul. Mokotowskiej 48. W tym budynku mieszkał i tworzył również wybitny twórca, Józef Ignacy Kraszewski, co stało się powodem, dla którego władze postanowiły zaakceptować ten projekt. To Pniewski odkrył zapomnianą powieść Kraszewskiego zatytułowaną „Hybrydy” z 1869 roku, co dało nazwę nowemu klubowi. Oficjalne otwarcie miało miejsce 1 lutego 1957 roku i uświetniono je koncertem jazzowym.

Na początku swojej działalności klub „Hybrydy” organizował różnorodne imprezy studenckie oraz dyskoteki z muzyką na żywo. Dysponował czterema bufetami oraz salami na trzech kondygnacjach: dwiema na górze, sześcioma na dole i dwiema w piwnicy. W klubie zamontowano również dwie szafy grające oraz stworzono salę bilardową, co było rzadkością w tamtych czasach. W jego przestrzeniach działał również Dyskusyjny Klub Filmowy, gdzie odbywały się maratony filmowe. „Hybrydy” stały się miejscem spotkań artystów związanych z ruchem studenckim, takich jak muzycy, plastycy, filmowcy, literaci i aktorzy.

Od maja 1957 roku rozpoczął działalność Hot-Club Hybrydy, który stał się platformą dla wielu wybitnych muzyków, m.in. Włodzimierza Nahorny’ego, Michała Urbaniaka oraz Tomasza Stańko. Hot-Club był głównym organizatorem pierwszego międzynarodowego festiwalu jazzowego „Jazz 58”, później zmieniającego nazwę na Jazz Jamboree, który odbył się w byłej siedzibie klubu „Stodoła” przy ul. Emilii Plater w Warszawie.

W 1960 roku kierownictwo artystyczne klubu przejął Jerzy Leszin-Koperski, który przybył z Torunia i zapoczątkował nową erę w „Hybrydach”. Klub stał się areną literackich dyskusji, które doprowadziły do powstania „Orientacji Poetyckiej Hybrydy” oraz grupy twórczej „Pokolenie 1960”. W tym czasie związani z klubem byli tacy twórcy jak Zbigniew Jerzyna, Krzysztof Gąsiorowski, a także Edward Stachura, Janusz Żernicki, Andrzej Zaniewski, Jarosław Markiewicz oraz Jerzy Górzański, a także Barbara Sadowska.

Rok 1960 był istotnym momentem w historii, gdyż ogłoszona została działalność Społecznego (Wielkiego) Teatru Poezji i Dramatu. Działali tam Debnel oraz Jan Pietrzak, co zaowocowało utworzeniem Eskadry Poezji Rewolucyjnej. Kabaret literacki przyciągał wielu zainteresowanych, a skład I Rady Artystycznej Studenckiego Teatru Hybrydy tworzyli Jan Pietrzak, Wojciech Młynarski, Jonasz Kofta oraz Borowicz. W 1962 roku teatr obchodził pięciolecie klubu, wystawiając spektakl kabaretowy Kąpiel w Rubikonie oraz dramatyczną inscenizację Proces o cień osła.

W latach 1962–1967 w „Hybrydach” powstało 18 premierowych realizacji teatralnych, w tym utwory Krasińskiego, Krzysztonia oraz Obojewskiego. Scena kabaretowa „Hybryd” cieszyła się nieco większą swobodą słowa niż inne miejsca w kraju. Po odejściu Pietrzaka i Młynarskiego, w klubie gościli m.in. Stefan Friedmann, Jonasz Kofta oraz Jan Kreczmar.

W 1963 roku poeci z „Hybryd” wydali trzy numery miesięcznika „Widzenia”. W tym samym czasie zauważono rozpad „Orientacji Poetyckiej Hybryd”, ale wydarzenia w 1966 roku przyczyniły się do reaktywacji klubu, gdzie pojawiło się „Forum Poetów Hybryd”. Z tego okresu pochodzą debiutanckie tomiki oraz pisma „Orientacja” i „Nowe Widzenia”. W październiku 1966 roku Teatr Hybrydy zdobył nagrodę na festiwalu teatrów studenckich „Warszawska Nike”.

Rok 1967 był znaczący z dwóch powodów: muzyczny Hot-Club obchodził swoje 10-lecie, a z Teatru Hybrydy odeszli Pietrzak i Kofta. Wkrótce klub zaczął podupadać. W listopadzie 1968 roku podjęto próby ożywienia przedsięwzięcia, szukając następców ówczesnych autorów, takich jak Młynarski czy Pietrzak. „Hybrydy” stały się naturalnym miejscem dla studentów Uniwersytetu Warszawskiego, przyciągając nowych bywalców i inicjatywy takie jak „Giełda Plastyków”, „Forum Poetów” i „Studio Piosenki”. Na antenie programu III Polskiego Radia nadawano audycję „Wieczory w Hybrydach”, prowadzoną przez Macieja Pietrzyka. Mimo kierunku, w którym zmierzał klub, borykał się on z poważnym kryzysem, co doprowadziło do zawieszenia działalności w 1973 roku.

Klub został wznowiony 10 października 1977 roku w nowej siedzibie przy ul. Kniewskiego 7/9 (obecnie ul. Złota). Powstało wiele inicjatyw, takich jak Studio Piosenki, Galeria nad Szatnią, Hot-Club, DKF, Teatr „Nie prasować” oraz Galeria Fotografii i Klub Literacki. W latach 1978–1992 odbywał się Ogólnopolski Przegląd Piosenki Autorskiej. W okresie lat 1978-1982 w „Hybrydach” działał Studencki Ośrodek Dyskusyjny „Od Siwaka do Bujaka”, prowadząc liczne spotkania i panele dyskusyjne z czołowymi przedstawicielami podziemia politycznego KOR oraz członkami KC PZPR. Głównym prowadzącym spotkania był Marek Różycki jr., który pełnił wtedy funkcję sekretarza programowego klubu.

W drugiej połowie lat 80., pod kierownictwem Sławka „Gąsiora” Rogowskiego, klub stał się schronieniem dla młodych muzyków poszukujących przestrzeni do prób, przyciągając zespoły związane z ruchem punk, takie jak Kult, Izrael, Dezerter, Armia czy T.Love.

Po roku 1989 klub przeszedł pod opiekę Stowarzyszenia Hybrydy, które zostało usunięte w marcu 1996 roku. Wówczas zarządzanie przejął Uniwersytet Warszawski, a Fundacja Universitatis Varsoviensis objęła pieczę nad działalnością klubu. W 2005 roku zafunkcjonował ponownie Teatr Hybrydy, którego nowym szefem został Maciej Dzięciołowski.

Bibliografia i fonografia przedmiotowa

Wśród wartościowych materiałów dotyczących Klubu Hybrydy, można znaleźć następujące pozycje:

• – Hybrydy 1957–2002 – czteropłytowe wydawnictwo, które przedstawia najważniejsze momenty z historii Studenckiego Klubu Hybrydy, wydane przez Warner Music Poland oraz Polskie Radio w 2002 roku, kat. 5046626452,
• – 25-lecie klubu Hybrydy, Uniwersytet Warszawski, wydane w Warszawie w 1982 roku,
• – Zawsze piękni, zawsze dwudziestoletni – książka wspomnieniowa pod redakcją Piotra Bakala oraz Sławomira Rogowskiego, wydana przez Fundację na rzecz Studentów i Absolwentów Uniwersytetu Warszawskiego „Uniwersitatis Warsoviensis” w 2007 roku.

Warto również zaznaczyć, że literatura przedmiotu obejmuje:

• – Pamiętajcie o…: Hybrydy, opracowanie i redakcja Andrzeja Wójtowicza oraz Sławka Rogowskiego, przy współpracy Jana Borkowskiego i Karola Majewskiego, Warszawa 2002, publikacja Filmar, ISBN 83-909572-7-2.

---

Oceń: Klub Hybrydy

---