Kamienica Wolfa Krongolda w Warszawie

Kamienice i domy

Kamienica Wolfa Krongolda to niezwykły budynek, który został wzniesiony w okresie od 1896 do 1899 roku. Znajduje się ona przy ul. Złotej 83, na rogu ul. Żelaznej w Warszawie, co czyni ją łatwo dostępną i widoczną dla przechodniów oraz turystów.

Budynek ten zyskał popularność i jest potocznie nazywany „Pekinem”, co w warszawskiej gwarze odnosi się do przeludnionej kamienicy czynszowej. To oznaczenie nieprzypadkowo wskazuje na jego historyczną rolę w krajobrazie stolicy, gdzie często gromadziły się tłumy mieszkańców.

Opis

Kamienica, wzniesiona w latach 1896–1899, została zrealizowana na zlecenie Wolfa Krongolda, żydowskiego inwestora i przedsiębiorcy z branży nieruchomości. Projekt budynku przypisuje się Bronisławowi Brochwicz-Rogóyskiemu; jednak nie ma dowodów na to, że był on jego jedynym autorem.

Na początku kamienica składała się z trzech pięter, z czasem dobudowano dwa dodatkowe. Ozdobiona licznymi detalami, kamienica wyróżniała się attyką, na której umieszczono rzeźby półnagiego, starszego mężczyzny z długą brodą oraz muskularnego młodzieńca, znajdujących się po obu stronach cokołu z datą 1899. To miał być symbol rzeczywistego powstania budynku w końcowych latach XIX wieku.

Pomieszczenia na niższych piętrach były przeznaczone dla zamożniejszych mieszkańców. Charakteryzowały się większymi powierzchniami oraz lepszym wyposażeniem, a także oddzielną klatką schodową, która była zdobiona marmurami. Natomiast mieszkania na wyższych poziomach były znacznie skromniejsze i dostępne było przez standardową klatkę schodową z dębowymi schodami.

W 1933 roku, w związku z problemami finansowymi rodziny Krongold, kamienica trafiła na licytację. W czasie II wojny światowej konstrukcja frontowa ucierpiała, jednak jej oficyny pozostały w dobrym stanie. Po wojnie, w 1945 roku, budynek został odrestaurowany, przeznaczając go na mieszkania komunalne. Niestety, z frontowej elewacji usunięto wszystkie zdobienia, a zachowano jedynie attykę. Przedwojenne mieszkania zostały podzielone na mniejsze jednostki.

W latach 60. miały miejsce kolejne zmiany – zdemontowano balkony oraz elegancką, kutą bramę. Z uwagi na wartość historyczną, w 1989 roku budynek został wpisany do rejestru zabytków. Następnie, w 2003 roku, mieszkańcy oraz najemcy lokali handlowych zostali eksmitowani.

W lutym 2015 roku kamienica przeszła na własność spółki Czerwone Maki, będącej częścią międzynarodowej grupy AFI Europe. 15 listopada 2015 roku w opuszczonym obiekcie wybuchł pożar. Po tych wydarzeniach, budynek został przekształcony w luksusowy apartamentowiec z podziemnym parkingiem. Remont zakończono w 2022 roku.

W kulturze

Właścicielka kamienicy, Ewa Borzęcka, zajęła się prezentacją historii ludzi, których dotknęły nieprzyjemności związane z wysiedleniami. W ramach tego przedsięwzięcia stworzyła film dokumentalny zatytułowany Pekin. Złota 83, który przybliża losy mieszkańców tego miejsca.

Dodatkowo, nawiązując do tej tematyki, powstał również ośmioodcinkowy serial noszący tytuł U nas na Pekinie, który dostarcza jeszcze szerszego kontekstu i pozwala widzom zagłębić się w dramaty związane z tą kamienicą.

Inne informacje

Słowem Pekin definiowany jest również zespół. Mowa tutaj o połączonych 23 blokach mieszkalnych zlokalizowanych na osiedlu Przyczółek Grochowski.

Przypisy

  1. a b c d Jerzy S. Majewski. Kamienica Krongolda na rogu Żelaznej i Złotej. „Stolica”, s. 40, październik 2018.
  2. Jerzy S. Majewski. Kamienica Krongolda na rogu Żelaznej i Złotej. „Stolica”, s. 39, październik 2018.
  3. a b Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków - stan na 31.03.2024 r. Woj. mazowieckie (Warszawa). [w:] Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl. s. 75. [dostęp 20.07.2024 r.]
  4. Zabytkowa, okazała kamienica Wolfa Krongolda w Warszawie odzyskała swój dawny blask [online], investmap, 26.05.2022 r. [dostęp 15.01.2023 r.]
  5. Michał Wojtczuk. Rozbudują kamienicę „Pekin”. „Gazeta Stołeczna”, s. 4, 10.08.2017 r.
  6. Tomasz Urzykowski. Zabytki płoną jak pochodnie. „Gazeta Stołeczna”, s. 3, 17.11.2015 r.
  7. Jerzy Majewski, Dariusz Bartoszewicz, Tomasz Urzykowski: Spacerownik warszawski. Warszawa: Wydawnictwo Agora, 2007, s. 87. ISBN 978-83-60225-96-7.
  8. Jarosław Trybuś: Przewodnik po warszawskich blokowiskach. Warszawa: Muzeum Powstania Warszawskiego, 2011, s. 237. ISBN 978-83-60142-31-8.
  9. Jerzy Kasprzycki: Korzenie miasta. Tom II Śródmieście Północne. Warszawa: Wydawnictwo Veda, 2004, s. 95. ISBN 83-85584-50-1.
  10. Jerzy Kasprzycki: Korzenie miasta. Tom II Śródmieście Północne. Warszawa: Wydawnictwo Veda, 2004, s. 97. ISBN 83-85584-50-1.
  11. Bronisław Wieczorkiewicz: Gwara warszawska dawniej i dziś. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1974, s. 522.
  12. Andrzej Jeżewski: Warszawa na starej fotografii. Warszawa: Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne, 1960, s. 30.

Oceń: Kamienica Wolfa Krongolda w Warszawie

★★★★★
Średnia ocena:4.56 Liczba ocen:8