Ulica Zielna w Warszawie

Ulice i place

Ulica Zielna to fascynująca lokalizacja, znajdująca się w obrębie dzielnicy Śródmieście w Warszawie. Jest to jedna z wielu ulic, która wypełnia kulturowy krajobraz stolicy.

Na Śródmieściu można odnaleźć wiele interesujących miejsc, które przyciągają zarówno mieszkańców, jak i turystów. Ulica Zielna swoimi walorami przyciąga uwagę każdego, kto pragnie zgłębić historię i życie miejskie w tym wyjątkowym obszarze.

Opis

Historia, która wiąże się z ulicą Zielną, jest niezwykle bogata i interesująca. Ulica ta pierwotnie powstała w ramach jurydyki Bielino, założonej w 1757 roku. Swój bieg zaczynała od ulicy Próżnej, znanej wtedy jako ulica Ogrodowa, a kierowała się na południe. To właśnie wzdłuż tej drogi, pod numerem 23, wzniósł się ratusz jurydyki. Warto zauważyć, że około 1770 roku ulica została przedłużona aż do ulicy Chmielnej.

W początkowej fazie swojego istnienia, ulica była otoczona ogrodami, co doprowadziło do nadania jej w 1770 roku nazwy Zielna, z równoległą nazwą Zielona. W tamtym okresie zabudowana była skromnie, licząc jedynie pięć murowanych i 23 drewniane domy, a także mieściła destylarnię i kuźnię.

W latach 20. XIX wieku na posesji Fiszela Machonbauma, mieszczącej się pod adresami 29 i 31, zbudowano drewnianą synagogę, która jednak pojawiła się w rejestrze tylko do 1869 roku, zanim na tym miejscu powstały nowe kamienice. W kolejnych dziesięcioleciach, czyli w latach 50. i 60. XIX wieku, obszar ten został zabudowany przez nowe kamienice, a krótko po roku 1870 stworzono odcinek ulicy prowadzący od ul. Próżnej do ul. Królewskiej, noszący nazwę Nowo-Zielnej, który wkrótce przeszedł na własność miastu.

Niestety, historia ulicy Zielnej nie była wolna od tragedii. W wyniku wielkiego pożaru w 1874 roku, który dotknął obszary ulic Złotej oraz Siennej, znaczna część drewnianej zabudowy uległa zniszczeniu. W 1904 roku z kolei, pod numerem 37, oddano do użytku nowoczesny budynek Towarzystwa Akcyjnego Telefonów „Cedergren”, co miało związek z postępem technologicznym w Warszawie.

W 1910 roku na sąsiedniej działce (nr 39) wzniesiono pierwszy warszawski wysokościowiec, w którym również umieszczono niezwykle rozbudowaną centralę telefoniczną. Po ustanowieniu w 1922 roku Polskiej Akcyjnej Spółki Telefonicznej (PAST), obie budowle zaczęły być nazywane PAST-ą.

W międzywojniu na ulicy funkcjonowały dwie żeńskie szkoły średnie: Gimnazjum Żeńskie im. Leonii Rudzkiej oraz Gimnazjum Żeńskie Leona Okręta i Antoniego Paprockiego (nr 27). W 1929 roku przeniesiono siedzibę Polskiego Radia do budynku przy ulicy Kredytowej 1, gdzie wzniesiono pięć studiów radiowych.

Podczas obrony Warszawy w 1939 roku, wiele z budynków ulicy zostało zniszczonych przez niemieckie bombardowania. Dodatkowo, od listopada 1940 roku do marca 1941 roku, wzdłuż zachodniej strony ulicy przebiegała granica warszawskiego getta, a w marcu 1941 roku została przesunięta na środek ulicy Bagno.

5 czerwca 1944 roku miała miejsce potyczka między grupą bojową z kompanii „Czwartaków” Gwardii Ludowej, a niemieckimi żołnierzami. Po wybuchu powstania warszawskiego 1 sierpnia 1944 roku, powstańcy z batalionu „Kiliński” rozpoczęli atak na PAST-ę, co doprowadziło do intensywnych walk, które miały miejsce na ulicy przez kilka dni. Ulica była narażona na silne bombardowania i zniszczenia.

Po wojnie, właściwie cała zabudowa ulicy Zielnej została zniszczona. W 1948 roku rozpoczęto odbudowę terenu, wywożąc gruz, a w 1952 roku, w wyniku budowy Pałacu Kultury i Nauki, zlikwidowano południowy odcinek ulicy oraz wszystkie jej prewojenne relikty. Później w tym miejscu powstały plac Defilad i park Świętokrzyski.

W kolejnych latach, nocą ulicy wprowadzano zmiany. W latach 1950-1960 po wschodniej stronie ulicy powstały pawilony handlowe, które z czasem zostały zburzone, aby zrobić miejsce na stację metra Świętokrzyska. Również, między placem Grzybowskim a ulicami oraz Królewską, Zielną i Świętokrzyską zbudowano osiedle Grzybów.

W 1998 roku przy ulicy Próżnej powstał biurowiec Zielna Point, a w 2005 roku kompleks biurowy Centrum Zielna. Obejmuje on odbudowany gmach PAST-y, dostosowany do współczesnych standardów, z wylotem ulicy Bagno wpisanym w podcień nowo powstałego biurowca. W 2005 roku skwerowi na zbiegu ulic Zielnej i Świętokrzyskiej nadano imię mjra Bolesława Kontryma „Żmudzina”.

Ważniejsze obiekty

Na ulicy Zielnej w Warszawie można dostrzec wiele ważnych i interesujących obiektów, które znacznie wzbogacają charakter tej lokalizacji. Poniżej przedstawiamy kluczowe miejsca oraz ich opisy.

  • Pałac Janaszów, zrewitalizowany i pełen historycznego uroku, stanowi jeden z najważniejszych punktów turystycznych.
  • Osiedle Grzybów, które przyciąga mieszkańców i turystów swoimi unikalnymi walorami architektonicznymi.
  • PASTA, popularna przestrzeń gastronomiczna, która zaprasza do skosztowania regionalnych dań.
  • Stacja metra Świętokrzyska, istotny węzeł komunikacyjny, który ułatwia poruszanie się po mieście.
  • Biurowiec Central Point, nowoczesna przestrzeń biurowa, która odzwierciedla dynamiczny rozwój stolicy.

Te obiekty stanowią fascynujący przykład architektury oraz życia miejskiego w Warszawie, oferując jednocześnie niezapomniane doświadczenia dla odwiedzających.

Linki zewnętrze

W tej sekcji przedstawiamy interesujące zasoby związane z ulicą Zielną w Warszawie, które mogą zaspokoić ciekawość wszystkich pasjonatów historii i architektury.

  • Fotografie ulicy sprzed 1939 roku na portalu warszawa1939.pl,
  • Fotografie ulicy z 1942 roku w zbiorach Archiwum Państwowego w Warszawie.

Przypisy

  1. Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków (księga A) − na 30.06.2024 r. Woj. mazowieckie (Warszawa). [w:] Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl. s. 58, 58. [dostęp 22.08.2024 r.]
  2. Centrum Zielna A. biurowce.net. [dostęp 20.08.2024 r.]
  3. Michał Wojtczuk: W tym miejscu powstanie nowy ratusz Warszawy? Właśnie zburzono ostatni pawilon na działce w centrum miasta. warszawa.wyborcza.pl, 05.02.2019 r. [dostęp 27.07.2024 r.]
  4. Jarosław Zieliński: Marszałkowska, róg Świętokrzyskiej i okolice. Warszawa: EKBIN Studio PR, 2014, s. 155. ISBN 978-83-929745-5-0.
  5. Jarosław Zieliński: Marszałkowska, róg Świętokrzyskiej i okolice. Warszawa: EKBIN Studio PR, 2014, s. 151. ISBN 978-83-929745-5-0.
  6. Robert Marcinkowski: Ilustrowany Atlas Dawnej Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Oliwka, 2013, s. 48. ISBN 978-83-931203-1-4.
  7. Barbara Engelking, Jacek Leociak: Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście. Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2013, s. 97. ISBN 978-83-63444-27-3.
  8. Paweł E. Weszpiński: Mapa nr 1. Getto warszawskie. Granice przed wielką akcją likwidacyjną. [w:] Barbara Engelking, Jacek Leociak, Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście. Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2013. ISBN 978-83-63444-27-3.
  9. Tomasz Markiewicz: Powrót miasta. Zielna 37 i okolice – wczoraj, dziś, jutro. Warszawa: Dom Spotkań z Historią i Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej, 2006, s. 6. ISBN 83-924867-0-6.
  10. Jarosław Zieliński: Warszawskie synagogi: na tropie tajemnic. Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy, 2020, s. 104. ISBN 978-83-7729-288-4.
  11. Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 8. Plac Krasińskich–Kwiatowa. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2002, s. 84. ISBN 83-88372-20-3.
  12. Eleonora Bergman: „Nie masz bóżnicy powszechnej”. Synagogi i domy modlitwy w Warszawie od końca XVIII do początku XXI wieku. Warszawa: Wydawnictwo DIG, 2007, s. 262. ISBN 978-83-7181-391-7.
  13. Kwiryna Handke: Dzieje Warszawy nazwami pisane. Warszawa: Muzeum Historyczne m.st. Warszawy, 2011, s. 195. ISBN 978-83-62189-08-3.
  14. Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 230. ISBN 83-86619-97X.
  15. Jarosław Zieliński: Marszałkowska, róg Świętokrzyskiej i okolice. Warszawa: EKBIN Studio PR, 2014, s. 39. ISBN 978-83-929745-5-0.
  16. Tymoteusz Sawicki. Jurydyki i ratusze Warszawy. „Kronika Warszawy”. Zeszyt 11, s. 6, 1925.
  17. Kolej w mieście. „Życie Warszawy”, s. 3, 05.05.1948 r.
  18. Marszałkowska. Nowoczesny rynek stolicy. „Stolica”, s. 6, 11.07.1948 r.
  19. Romuald Śreniawa-Szypiowski (oprac.): Barykady powstania warszawskiego 1944. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1993, s. 217, 2918, 226. ISBN 83-01-10928-9.

Oceń: Ulica Zielna w Warszawie

★★★★★
Średnia ocena:4.62 Liczba ocen:13