Ulica Belwederska w Warszawie

---

Historia

Ulica Belwederska, jedną z najstarszych arterii Warszawy, zaczęła swoją historię w XVII wieku, gdy stała się ważnym szlakiem prowadzącym z stolicy do Wilanowa. W okolicach 1593 roku wzniesiono tam drewniany kościół poświęcony św. Annie i Małgorzacie, który funkcjonował aż do 1818 roku. Blisko tego miejsca zlokalizowano willę Krzysztofa Zygmunta Paca, znaną jako Belweder. Nazwa ulicy, powstała w latach 80-tych XVIII wieku, została zapożyczona właśnie z tej posiadłości.

W 1780 roku, na wysokości ul. Grottgera, postawiono Zameczek z Salonem, który był stylizowany na ruinę i należał do kompleksu wchodzącego w skład pałacu Izabeli Lubomirskiej, znajdującego się przy ul. Puławskiej, znanego później jako pałac Szustra. Rysunki tego Zameczku sporządził znany architekt Szymon Bogumił Zug.

W wyniku usypania okopów Lubomirskiego w 1770 roku, zdecydowana część ulicy znalazła się poza granicami Warszawy. Na terenach za wałem rozwijały się cegielnie, które były w posiadaniu magnaterii, a także Dominika Merliniego, który pełnił rolę architekta dla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Po 1830 roku cegielnie zostały przejęte przez Wawrzyńca Mikulskiego, w pobliżu których zbudowano domy robotnicze. To właśnie te obiekty były jednymi z najwcześniej wzniesionych tego typu w Warszawie. Cegielnie zostawiły po sobie liczne glinianki oraz kanały, a ich śladem jest staw Morskie Oko, znajdujący się w parku Morskie Oko.

W XIX wieku w bliskiej okolicy parku zorganizowano teren rekreacyjny znany jako Promenada, gdzie funkcjonowała knajpka o tej samej nazwie. Jej właściciel miał wizję zbudowania kolejki konnej do Rogatek Belwederskich, co zapoczątkowało historię kolejki wilanowskiej, kursującej w latach 1892-1957, prowadzącej ulicą Belwederską aż do Sadyby i Wilanowa.

Od drugiej połowy XIX wieku przy ulicy pojawiło się wiele fabryk. Wśród nich wyróżniała się Fabryka Naczyń Mleczarskich „K. Miller i S-ka”, z siedzibą u zbiegu z ul. Piaseczyńską, zatrudniająca ponad 100 osób. W 1881 roku, na zbiegu ul. Sułkowickiej, powstało schronisko dla paralityków, które przynależało do gminy Ewangelicko-Augsburskiej, zaprojektowane przez Jana Kacpra Heuricha. Po 1899 roku zrealizowano nową część budynku według projektu Józefa Piusa Dziekońskiego.

W 1908 roku do granic Warszawy przylądował odcinek Belwederskiej aż po ulicę Promenada. Natomiast tereny między ulicami Humańską a Dworkową pozostawały częścią kolonii wsi Mokotów. Pierwsze kamienice czynszowe zaczęto budować przy Belwederskiej z początkiem XX wieku, a okres międzywojenny przyniósł dalszy rozwój tej przestrzeni, uwzględniając w tym niekonserwowaną willę gen. Władysława Sikorskiego, wzniesioną na rogu z ul. Turecką.

W 1939 roku urok ulicy nie został znacznie osłabiony przez działania wojenne. W maju 1940 roku, pod okupacją niemiecką, nadano jej nazwę Sonnenstrasse. Po zakończeniu II wojny światowej miały miejsce liczne rozbiórki ocalałych zabytków, takich jak XVIII-wieczny Zameczek z Salonem Szustrów (1952), willa Sikorskiego (po 1966 roku) oraz zabudowania zakładu paralityków z kaplicą (po 1970 roku), co wywołało oburzenie społeczności.

W 1955 roku przy Belwederskiej stworzono monumentalny gmach Ambasady ZSSR, kojarzący się z architekturą klasycystyczną, zrealizowany według projektów Wielikanowa i Rożena. Lata 1980-1981 przyniosły budowę Centralnego Domu Handlowego „Dom Książki” (Uniwersus) na zbiegu z ul. Gagarina, którego projekt stworzył Leszek Sołonowicz. Późnomodernistyczna budowla, będąca inspiracją dla twórczości Jamesa Stirlinga, wzbogaciła krajobraz architektoniczny ulicy.

W marcu 2022 roku została podpisana umowa dotycząca budowy nowej linii tramwajowej do Wilanowa, obejmującej torowisko wzdłuż ulicy między skrzyżowaniem z Chełmską a Dolną oraz skrzyżowaniem z ulicami Gagarina i Spacerową. W sierpniu 2022 roku rozpoczęto prace budowlane, a tramwaj oddano do użytku w październiku 2024 roku.

Na podstawie uchwały Rady m.st. Warszawy z dnia 13 października 2022 roku, odcinek pieszo-jezdny zgromadzony na zachodniej stronie ulicy, pomiędzy ul. Spacerową i ul. Bagatela, zyskał nazwę aleja Ofiar Rosyjskiej Agresji. Na całej długości zachodniego stoku ulicy utworzono drogę rowerową, co stanowi także istotny krok w kierunku poprawy infrastruktury dla mieszkańców.

Ważniejsze obiekty

Na Ulicy Belwederskiej w Warszawie znajduje się wiele interesujących obiektów, które przyciągają zarówno mieszkańców, jak i turystów. Warto zwrócić uwagę na następujące miejsca:

• Osiedle Dolna-Belwederska, które charakteryzuje się kameralnym klimatem oraz atrakcyjną architekturą,
• Park Morskie Oko, idealne miejsce na spacer wśród zieleni,
• Polecamy również Pomnik Władysława Sikorskiego, który upamiętnia ważną postać w historii Polski,
• Przedwojenny salon samochodowy „Auto-Koncern”, zburzony po wojnie i odbudowany w zupełnie innej formie. Obecnie mieszczą się tu garaże oraz siedziba Policji (nr 16),
• Czerwona willa (nr 18) o ciekawej architekturze,
• Budynek Uniwersus, wcześniej znany jako Dom Książki Uniwersus (nr 20),
• Regent Warsaw Hotel, dawniej Hyatt Regency Warsaw, jest to luksusowy obiekt (nr 23),
• Rosyjski Ośrodek Nauki i Kultury oraz Przedstawicielstwo Handlowe Federacji Rosyjskiej (nr 25),
• Hotel Hera (nr 26/30) z bogatą ofertą noclegową,
• Kamienica S. Kaletacha z 1938/39 roku (nr 44), która zachowała swój historyczny charakter,
• Willa Wilkoszewskich z 1927 roku, czasami określana jako willa Jaroszewicza (nr 44b),
• Ambasada Federacji Rosyjskiej (nr 49) jako istotny punkt na mapie,
• Hotel Parkowa (nr 46/50) to kolejna opcja na nocleg w tej okolicy,
• Belweder (nr 54/56), który z pewnością warto zobaczyć.

Każde z wymienionych miejsc przyczynia się do wyjątkowego charakteru ulicy Belwederskiej, sprawiając, że jest ona interesującą przestrzenią do odkrywania.

---

Oceń: Ulica Belwederska w Warszawie

---