Ulica Jurija Gagarina to istotny element warszawskiego krajobrazu urbanistycznego, rozciągająca się w dwóch kluczowych dzielnicach stolicy – Mokotowie oraz Śródmieściu. Jej trasa prowadzi od ulicy Czerniakowskiej aż do ulicy Belwederskiej.
Historia tej ulicy jest ściśle związana z rozwojem miasta oraz urbanistycznymi przekształceniami, które miały miejsce na przestrzeni lat. Ulica ta, oprócz swojej funkcji komunikacyjnej, pełni także rolę w tworzeniu unikalnej atmosfery stolicy. Warto zwrócić uwagę na architekturę oraz otoczenie, które dopełniają widok z tej trasy.
Historia
Historia ulicy Gagarina w Warszawie jest pełna ważnych wydarzeń, które ukształtowały nie tylko architekturę, ale także charakter całej okolicy. Wzdłuż linii tej ulicy można znaleźć najstarsze budynki, w tym narożną willę przy ulicy Belwederskiej oraz zniszczone podczas II wojny światowej rogatki czerniakowskie, które datowane są na około 1820 rok. Znajdowały się one w okolicy obecnego skrzyżowania ulic Gagarina i Czerniakowskiej.
W 1881 roku, na rogu ulicy Belwederskiej i Sułkowickiej, powstało schronisko dla paralityków, które było własnością gminy ewangelicko-augsburskiej. Budynek zaprojektował Jan Kacper Heurich. Natomiast w roku 1889 dostawiono tylną oficynę, której projekt był dziełem Józefa Piusa Dziekońskiego. Obszar ten wkrótce zdobędzie nowoczesną architekturę, która zacznie dominować dopiero po zakończeniu lat trzydziestych XX wieku.
Warto zaznaczyć, że w okresie okupacji niemieckiej, w budynku nr 33 (ówczesna ulica Podchorążych 101) działał niewielki sklepik z wyrobami tabacznymi prowadzony przez Zofię Nałkowską oraz jej siostrę Hannę. Mimo zniszczeń związanych z wojną, które miały miejsce w 1944 roku, wiele z najstarszych obiektów przetrwało.
Ulica Gagarina, wcześniej nosząca nazwę Nowoparkowej, została zbudowana w latach 1956−1957 w miejscu dawnych uliczek osady Sielce, które powstały na przełomie XIX i XX wieku. Część ulic, takich jak Ryżewska czy Podchorążych, została wchłonięta przez nową arterię, a inne, jak Astronomiczna, Janowska i Magnuszewska, zniknęły z mapy.
Otwarcie ulicy, zakończone 20 lipca 1957 roku, było wydarzeniem, które również zainaugurowało linię tramwajową biegnącą wzdłuż nowej drogi. Pierwsze kursy tramwajów linii 16, 33 i 33 „BIS” odbyły się na trasie do Wilanowa.
Zgodnie z uchwałą Rady Narodowej m.st. Warszawy z dnia 8 czerwca 1961, ulicę Nowoparkową przemianowano na ulicę Jurija Gagarina. Wkrótce, 11 listopada 1973 roku, podczas budowy Wisłostrady, zlikwidowano tramwajową linię, a część drogi została poszerzona do dwóch jezdni z trzema pasami ruchu w każdym kierunku.
Po licznych zmianach, 28 października 1976 roku, poszerzona droga połączona została z przedłużoną ulicą Spacerową. Budowa księgarni „Uniwersus”, która miała miejsce w latach 1975−1980, była kontrowersyjna, ponieważ w jej trakcie zburzono kaplicę zakładu paralityków oraz XIX-wieczną willę.
W ostatnich latach, 5 maja 2020 roku, podpisano umowę na budowę nowej linii tramwajowej oraz kolektora kanalizacyjnego Mokotowskiego Bis pod północną jezdnią. Już w maju 2022 roku rozpoczęto te inwestycje. W efekcie, 13 maja 2024 roku, otwarto przebudowane jezdnie, a dzień później uruchomiono odbudowaną linię tramwajową wzdłuż całej ulicy.
Przypisy
- Michał Wojtczuk. Wydłużą Burzowiec Mokotowski. „Gazeta Stołeczna”, s. 2, 11.12.2023 r.
- Na Spacerowej w dwóch kierunkach. Duże zmiany w ruchu na Mokotowie. rdc.pl, 13.05.2024 r. [dostęp 14.05.2024 r.]
- Witold Urbanowicz: Warszawa: Tramwaj dotarł na Sielce. Tory na Gagarina otwarte. transport-publiczny.pl, 14.05.2024 r. [dostęp 14.05.2024 r.]
- Linia autobusowa zwykła 180. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 08.05.2024 r.]
- Witold Urbanowicz: Warszawa: Rusza budowa kolektora i tramwaju na Gagarina. transport-publiczny.pl, 05.05.2022 r. [dostęp 11.04.2023 r.]
- Witold Urbanowicz: Warszawa: Jest umowa na budowę trasy tramwajowej na ul. Gagarina. transport-publiczny.pl, 06.05.2020 r. [dostęp 08.05.2024 r.]
- Linia tramwajowa zwykła 16. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 11.04.2023 r.]
- Linia tramwajowa zwykła 33. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 11.04.2023 r.]
- Linia tramwajowa zwykła 33 BIS. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 11.04.2023 r.]
- Ulica Jurija Gagarina. Dzielnica Śródmieście m. st. Warszawy. [dostęp 21.08.2015 r.]
- Michał Szymański: Tajemnicze miasto. Spacery po Warszawie. Część IX: Dzielnica Mokotów: Sielce, Sadyba, Stegny, Służew. Warszawa: Wydawnictwo CM, 2018 r., s. 9.
- Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998 r., s. 389.
- Danuta Szmit-Zawierucha: Ludzie i pejzaże Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Veda, 2005 r., s. 166.
- Bronisław Ryś: Mokotów w okresie PRL [w:] Dzieje Mokotowa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1972 r., s. 237.
- Uchwała nr 13 Rady Narodowej m.st. Warszawy z 08.06.1961 r. w sprawie zmiany nazw ulic. „Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy”. nr 13, poz. 65, s. 1, 30.06.1961 r.
- Uniwersus — Centralny Dom Handlowy Domu Książki - Powojenny Modernizm [online], cargocollective.com [dostęp 02.05.2022 r.]
Pozostałe obiekty w kategorii "Ulice i place":
Ulica Jezuicka w Warszawie | Ulica Józefa Bema w Warszawie | Ulica Józefa Hoene-Wrońskiego w Warszawie | Ulica Józefa Sierakowskiego w Warszawie | Ulica Juliana Konstantego Ordona w Warszawie | Ulica Juliusza Słowackiego w Warszawie | Ulica Kamionkowska w Warszawie | Ulica Kanonia w Warszawie | Ulica Kapitulna w Warszawie | Ulica Karczunkowska w Warszawie | Ulica Józefa Lewartowskiego w Warszawie | Ulica Jana Rosoła w Warszawie | Ulica Jana Pawła Woronicza w Warszawie | Ulica Jana Olbrachta w Warszawie | Ulica Jana Matejki w Warszawie | Ulica Jana Kilińskiego w Warszawie | Ulica Wiertnicza w Warszawie | Ulica Widok w Warszawie | Ulica Jana Kasprowicza w Warszawie | Ulica Jana i Jędrzeja Śniadeckich w WarszawieOceń: Ulica Jurija Gagarina w Warszawie