Izabela Lubomirska, znana również jako Elżbieta z Czartoryskich Lubomirska, urodziła się 21 maja 1736 roku w Warszawie i zmarła 25 listopada 1816 roku w Wiedniu. Była księżną, mecenaską oraz kolekcjonerką sztuki reprezentującą styl rokoko, co czyniło ją istotną postacią w kulturze tego okresu.
W 1789 roku uzyskała prawa do starostwa wiślickiego, co dodatkowo podkreśla jej znaczenie jako osoby wpływowej w ówczesnym społeczeństwie.
Izabela była córką Augusta Aleksandra Czartoryskiego oraz Marii Zofii Sieniawskiej, co zaowocowało jej zasobnym dziedzictwem i związkiem z ważnymi osobistościami tamtych czasów.
Życiorys
Izabela Lubomirska, żona marszałka wielkiego koronnego – Stanisława Lubomirskiego, była matką Julii Potockiej, Konstancji Rzewuskiej, Izabeli Potockiej oraz Aleksandry Potockiej.
W skład jej majętności wchodziły między innymi pałac w Wilanowie, pałac w Ursynowie, znany wtedy jako Rozkosz, oraz pałacyk Mon Coteau znajdujący się na Mokotowie i Pałac Szustra. Kładła kamień węgielny pod nową siedzibę Teatru Narodowego w Warszawie i była pomysłodawczynią monumentalnej przebudowy zamku w Łańcucie w stylu rokoko, co miało miejsce na przełomie XVIII i XIX wieku.
Izabela była jedną z najbardziej znaczących postaci w Polsce XVIII wieku. Aktywnie angażowała się w życie polityczne, starając się jednocześnie zdobyć poparcie obcych dworów oraz mas szlacheckich. Początkowo była zwolenniczką Stanisława August Poniatowskiego, jednak z czasem stała się jego zagorzałą przeciwniczką. Po niepowodzeniach w działaniach politycznych, przeniosła się do Paryża, a po wybuchu rewolucji osiedliła się w Wiedniu. Poza działalnością polityczną wyróżniała się jako postępowa opiekunka włościan.
W 1783 roku została członkinią loży adopcyjnej Dobroczynność. Działała również na rzecz edukacji, inicjując przeniesienie Gimnazjum z Zbaraża do Brzeżan i przekazując na ten cel pięć pomieszczeń w tamtejszym ratuszu.
Izabela Lubomirska zmarła 25 listopada 1816 roku w Wiedniu i została pochowana na cmentarzu w Währing. W 1885 roku, w związku z likwidacją cmentarza, jej trumna została przewieziona do kościoła parafialnego w Łańcucie, gdzie spoczęła na wieki. Został tam również wzniesiony pomnik jej ku czci, wykonany z białego kararyjskiego marmuru, finansowany przez hr. Alfreda Potockiego.
Przypisy
- Krzysztof Chłapowski, Starostowie niegrodowi w Koronie 1565-1795 Materiały źródłowe, Warszawa, Bellerive-sur-Allier 2017, s. 144.
- Jerzy Michalski, Lubomirska z Czartoryskich Izabela (Elżbieta), s. 629.
- Kronika. Łańcut. „Czas”. 220, s. 2, 27.09.1885 r.
- Zygmunt Zagórowski: Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminarjów nauczycielskich oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych. Rocznik II. Warszawa-Lwów: Książnica-Atlas, 1926, s. 167-168.
- Stanisław Małachowski-Łempicki: Wykaz polskich lóż wolnomularskich oraz ich członków w latach 1738-1821, w: Archiwum Komisji Historycznej. T. XIV. Kraków, 1930, s. 248.
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Czesław Centkiewicz | Tadeusz Kosudarski | Emilian Deryng | Janina Nowicka | Izabela Wilczyńska-Szalawska | Maciej Marczewski (aktor) | Laura Łącz | Jerzy Podsiadły | Michał Maciejewski | Jan Pieńkowski | Andrzej Drawicz | Karolina Beylin | Tomasz Steifer | Tadeusz Wittlin | Filipina Brzezińska | Dorota Lanton | Magdalena Wołłejko | Mieczysław Kotarbiński | Jan Młynarski | Stanisław Ostoja-ChrostowskiOceń: Izabela Lubomirska