Ursynów

---

Historia

Na terenie współczesnej dzielnicy Ursynów istniały przez wiele wieków osady i wsie, takie jak Służew, Służewiec, Wolica, Kabaty, Imielin, Wyczółki, Moczydło, Dąbrówka oraz Pyry. Odkrycia wskazują, że teren ten mógł być zasiedlony już od II połowy XI wieku, kiedy to główną oś osadniczą stanowił Potok Służewiecki, który wówczas znajdował się pod opieką kościelną, należąc do opactwa kanoników regularnych z Czerwińska.

W 1238 roku w Służewie powstała parafia i zbudowano kościół św. Katarzyny, który jest obecnie uznawany za najstarszą parafię rzymskokatolicką w Warszawie. W 1240 roku książę Konrad I mazowiecki doprowadził do zamiany Służewa na inną wieś, a w 1245 roku nadał to miejsce jednym ze swoich możnych, Gotardowi. W XIV wieku na terenach pozostających w rękach 13 potomków Gotarda, znanej rodziny Służewskich herbu Radwan, istniało 17 miejscowości, które w 1528 roku zajmowały powierzchnię około 70 łanów, co odpowiadało niespełna 1200 ha.

W 1776 roku na skarpie warszawskiej zbudowano zespół pałacowo-parkowy, od którego nazwano dzielnicę. Powstały tam pałacyk, który miał służyć jako miejsce na miesiąc miodowy Stanisława Kostki Potockiego i Aleksandry z Lubomirskich, noszącym nazwę Rozkoszy. W 1822 roku Rozkosz stał się własnością Juliana Ursyna Niemcewicza. Zamierzał on zmienić nazwę posiadłości na Amerykę lub Waszyngton, dla uświetnienia swojego pobytu w Stanach Zjednoczonych. Ostatecznie jednak zdecydowano, aby nazwać ją Ursynowem, w odniesieniu do dawnego przydomka rodu Niemcewiczów. Od 1857 roku posiadłość należała do rodziny Krasińskich.

W latach 1818-1821 Stanisław Kostka Potocki wybudował w bliskim sąsiedztwie kościoła św. Katarzyny rezydencję Gucin. Po jego śmierci jego żona stworzyła tam w latach 1821-1830 ogród, znany pod nazwą Gucin Gaj. Na początku lat 90. XIX wieku, na wzniesieniu nad doliną Potoku Służewieckiego wzniesiono fort Służew, będący częścią pierścienia wewnętrznego Twierdzy Warszawa.

W 1898 roku zainaugurowano działalność kolejki grójeckiej, której linia przebiegała wzdłuż ul. Puławskiej. W roku 1921 Edward Raczyński przekazał państwu pałac Krasińskich oraz inne nieruchomości na Ursynowie przeznaczone na cele edukacyjne. W latach 1931-1939 powstał tor wyścigów konnych, który był wówczas najnowocześniejszym tor wyścigów konnych w Europie. W latach 30. XX wieku na obszarze Lasu Kabackiego zbudowano kompleks dla Sztabu Głównego Wojska Polskiego, w którym do 1939 roku miała siedzibę Referat Niemiecki Biura Szyfrów. W 1938 roku zadłużony dziedzic dóbr wilanowskich, Adam Branicki, sprzedał Las Kabacki władzom miejskim Warszawy, dzięki czemu ten obszar leśny uniknął parcelacji.

Przed II wojną światową w wsiach na terenie współczesnego Ursynowa znajdowało się około 400 domów, w których mieszkało przeszło 3 tys. osób. W 1948 roku uruchomiono pierwszą na tym terenie miejską linię autobusową (nr 104), która łączyła Dworzec Południowy z Wolicą. Z kolei w 1951 roku współczesny Ursynów został włączony do Warszawy.

W 1956 roku zarówno pałac Krasińskich, jak i tereny przekazane w 1921 roku przez Edwarda Raczyńskiego zostały przekazane Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego (SGGW). W 1971 roku oddano do użytku pierwszy z budynków uczelni na Ursynowie, a w latach 90. XX wieku SGGW rozpoczynała budowę swojej głównej siedziby.

W latach 60. XX wieku podjęto decyzję o stworzeniu na Ursynowie dużego zespołu osiedli mieszkaniowych przeznaczonego dla około 140-160 tys. osób, który miał tworzyć tzw. południowe pasmo rozwojowe Warszawy. W oparciu o wyniki konkursu na plan ogólny zabudowy obszaru Ursynów-Natolin stworzono szczegółowe wytyczne, które miały być realizowane w ramach projektu urbanistyczno-architektonicznego. Całość podzielono na cztery części: Ursynów Północny, Ursynów Południowy, Natolin Północny i Natolin Południowy. Wraz z 36 tys. nowych mieszkań miały się tam pojawić szkoły, przedszkola, szpitale, sklepy oraz obiekty usługowe. Komunikacja w Ursynowie miała być zorganizowana na trzech równoległych trasach północ-południe: ul. Jana Rosoła, al. Komisji Edukacji Narodowej i ul. Pawła Findera (obecnie rtm. Witolda Pileckiego).

W 1971 roku, po rozstrzygnięciu konkursu na projekt dla Ursynowa Północnego, pierwszą nagrodę otrzymali architekci: Ludwik Borawski, Jerzy Szczepanik-Dzikowski i Andrzej Szkop. Po nieoczekiwanej śmierci Ludwika Borawskiego w zespole zagościł także Marek Budzyński, który objął stanowisko projektanta głównego, co spowodowało zmianę wcześniejszej koncepcji, na bardziej zróżnicowany zespół domów oraz nowatorski układ komunikacyjny. Konkurs na koncepcję zabudowy Ursynowa Południowego, z podobnymi założeniami, wygrał architekt Andrzej Fabierkiewicz.

Rozpoczęcie budowy osiedla Ursynów Północny miało miejsce w 1975 roku, kiedy to jako pierwsze powstały budynki mieszkalne w rejonie ulic: Puszczyka, Koński Jar, Wiolinowej oraz Koncertowej. Pierwszy blok przy ul. Puszczyka 5, jego budowę zakończono 28 grudnia 1976 roku. Początkowo mieszkańcy otrzymali klucze do swoich lokali w styczniu 1977 roku, a najbardziej wyróżniający się budynek szkoły i przedszkola przy ul. Puszczyka 6 zdobył tytuł Mistera Warszawy w 1977 roku.

W 1979 roku rozpoczęła się budowa Centrum Onkologii, które stanowiło istotną część rządowego programu walki z chorobami nowotworowymi. Z kolei w sierpniu 1980 roku przy ul. Surowieckiego 10 powstał Megasam, pierwszy samoobsługowy sklep na terenie Ursynowa.

W trakcie budowy osiedli mieszkaniowych oraz linii metra, wykorzystując ziemię z wykopów, usypano dwa sztuczne wzniesienia: Kopę Cwila oraz Górkę Kazurkę.

Do 1982 roku liczba mieszkańców Ursynowa wzrosła do 75 tys. W 1983 roku rozpoczęto budowę pierwszej linii metra, a także na ul. Puławskiej zainaugurowano komunikację trolejbusową na trasie Dworzec Południowy – Piaseczno, która została jednak zlikwidowana w 1995 roku. W 1990 roku przy ul. Bacewiczówny 8 otwarto pierwszy w Polsce sklep sieci IKEA.

Do 1994 roku Ursynów pozostawał w granicach południowo-zachodniej części Mokotowa, natomiast od marca 1994 roku uzyskał status samodzielnej gminy Warszawa-Ursynów. W 2005 roku, ścieki z Ursynowa zaczęto kierować do nowo otwartej Oczyszczalni Ścieków „Południe“, zlokalizowanej w dzielnicy Wilanów.

W 2017 roku zainicjowano budowę kolejnego odcinka drogi ekspresowej S2 – Południowej Obwodnicy Warszawy, po tym jak wcześniej w latach 2009-2013 zrealizowano inny odcinek prowadzący od węzła „Warszawa Lotnisko” do węzła „Puławska”. Część trasy nowej drogi przebiegała przez tunel, który został oddany do użytku w grudniu 2021 roku.

Części Ursynowa

Podział według MSI

Według systemu Miejskiego Informacji, Ursynów składa się z 13 wyjątkowych obszarów, które mają swoje charakterystyczne cechy. Wśród nich możemy wyróżnić:

• Dąbrówka,
• Grabów,
• Jeziorki Północne,
• Jeziorki Południowe,
• Kabaty,
• Natolin,
• Pyry,
• Skarpa Powsińska,
• Stary Służew,
• Stary Imielin,
• Ursynów-Centrum,
• Ursynów Północny,
• Wyczółki.

Podział na Wysoki i Zielony Ursynów

Na terenie Ursynowa wyróżnia się również podział na dwie główne części, które odzwierciedlają różnorodność zabudowy i charakteru okolicy:

• Wysoki Ursynów – to obszar, który znajduje się w północnej, wschodniej oraz południowej części dzielnicy, gdzie dominują nowoczesne budynki mieszkalne,
• Zielony Ursynów – to natomiast zachodnia część Ursynowa, charakteryzująca się głównie zabudową jednorodzinną, zlokalizowaną w pobliżu ulicy Puławskiej.

Burmistrzowie

Na przestrzeni lat, Ursynów miał kilku burmistrzów, którzy kierowali lokalnymi sprawami i wpływali na rozwój dzielnicy. Oto lista osób, które pełniły tę funkcję:

• Stanisław Faliński (1994–2002),
• Tomasz Sieradz (2002–2003),
• Andrzej Machowski (2003–2006),
• Tomasz Mencina (2006–2009),
• Urszula Kierzkowska (2009–2010),
• Piotr Guział (2010–2014),
• Robert Kempa (od 2014).

Ci liderzy mieli znaczący wpływ na kształtowanie się obecnego wizerunku Ursynowa oraz na realizację wielu projektów dla mieszkańców.

Rada Dzielnicy

W tej sekcji przedstawiamy tabelę dotyczącą działalności Rady Dzielnicy Ursynów w różnych okresach wyborczych. Poniżej znajdą Państwo szczegółowe dane, które ilustrują zmiany w składzie radnych reprezentujących różne ugrupowania polityczne.

Nazwa ugrupowania	Okres 2002–2006	Okres 2006–2010	Okres 2010–2014	Okres 2014–2018	Okres 2018–2024	Okres 2024–2029
Sojusz Lewicy Demokratycznej	8 (SLD-UP)	3 (LiD)	–	–	–	–
Platforma Obywatelska	7	11	11	11	13 (KO)	13 (KO)
Prawo i Sprawiedliwość	10	5	4	5	5	5
Nasz Ursynów / Otwarty Ursynów	–	6	10	7	3	2
Inicjatywa Mieszkańców Ursynowa / Projekt Ursynów	–	–	–	2	4	5

Przyroda

W obrębie Ursynowa znajdują się dwa niezwykle cenne rezerwaty przyrody: Las Kabacki im. Stefana Starzyńskiego oraz Skarpa Ursynowska. To obszary, które przyciągają miłośników natury i stanowią oazę dla różnorodnych gatunków roślin i zwierząt.

Wzdłuż ulicy Nowoursynowskiej można natknąć się na dąb Mieszko I, który jest uważany za najstarszy dąb w Mazowszu. Jego wiek dodaje uroku całemu otoczeniu, a także stanowi pomnik przyrody.

Dodatkowo, park im. Romana Kozłowskiego, zlokalizowany przy ulicy Nutki, kryje w sobie Głaz Ursynowski – największy odkryty głaz narzutowy w Warszawie, którego obwód wynosi imponujące 9,6 m. To miejsce sprzyja zarówno relaksowi, jak i nauce o lokalnej przyrodzie.

Warto wspomnieć, że w 1969 roku na terenie Ursynowa przeprowadzono istotny odwiert, który ujawnił obecność skał dewońskich na głębokości około trzech kilometrów. W tych skałach odkryto kopalną faunę ramienionogów, co zostało dokładnie zbadane przez Madisa Rubela oraz Lecha Tellera.

Sport

W roku 2021 na terenie Ursynowa istniało 38 klubów sportowych, które funkcjonowały na mocy stowarzyszeń kultury fizycznej oraz fundacji. Dodatkowo, w obrębie dzielnicy działało także 5 klubów komercyjnych, co świadczy o dynamicznym rozwoju lokalnej społeczności sportowej.

Wśród wymienionych klubów wyróżnia się klub piłkarski KS SEMP Warszawa, znany również jako SEMP Ursynów, który przyciąga zainteresowanie mieszkańców oraz fanów piłki nożnej w regionie.

Upamiętnienie

W 2016 roku Rada m.st. Warszawy postanowiła uhonorować ważny element infrastruktury na terenie Ursynowa Północnego, nadając rondzie Budowniczych Ursynowa nazwę skrzyżowaniu ulic Wawrzyńca Surowieckiego i Jana Zaorskiego.

---

Oceń: Ursynów

---