Kościół św. Katarzyny w Warszawie

---

Historia

Na terenie Służewa rozpoczęła swoją działalność już w 1065 roku misja benedyktyńska. Parafia pod wezwaniem św. Katarzyny została ustanowiona w 1238 roku z inicjatywy księcia Konrada mazowieckiego, przy wsparciu biskupa poznańskiego Pawła z Bnina (Bnińskiego). Parafia św. Katarzyny w Warszawie do 1798 roku była częścią diecezji poznańskiej, a później przeszła pod zarząd diecezji warszawskiej.

Od 1245 roku, przez stulecia, kościół oraz parafia były pod opieką rodu Służewskich, herbu Radwan. W późniejszym czasie majątek Służew przeszedł w ręce właścicieli Wilanowa. Wzmiankę na temat kościoła pozostawił Józef Łukaszewicz, który zanotował:

„Wieś Służewo jest gniazdem starożytnej rodziny Służewskich, czy też Służowskich, herbu Radwan, w której znajdowała się jeszcze w początkach 17. wieku. Kto i kiedy w tej wsi kościół parochialny założył, niewiadomo. Zapewne założyli go Służewscy. W r. 1603 wizytował go Goślicki, ówczesny biskup poznański i tak go opisał: „Kościół w Służewie jest z cegły palonej postawiony, chór jego większy jest poświęcony pod tytułem ś. Katarzyny, drugi zaś chór, to jest mniejszy, jeszcze jest niepoświęcony. Podniebienie kościoła jest z desek, sam kościół dobrze pokryty. Kolatorami jego są: Anna Służewska wdowa i synowie jej Stanisław, Piotr i Jan Służewscy.” Uposażeniem kościoła, prócz folwarku, złożonego z trzech staji roli w Służewie, były dziesięciny z Służewa, Woli służewskiej, Moczydłowa, Wyczółek, Służewca, Jemielinka, Zbarza, Gorzkiewek, Rakowa, Okęcia, Włoch, Solipsów, Szop.

Do 1945 roku kolejno opiekę nad kościołem sprawowali Czartoryscy, Potoccy oraz Braniccy.

Od początku XVI wieku w parafii funkcjonowała szkoła parafialna. Do roku 1945 istniał również dom opieki dla osób starszych i niepełnosprawnych oraz sierociniec. W czasach przed rozbiorami działał także niewielki szpital dla ubogich.

Choć nie zachowało się zbyt wielu informacji na temat pierwszego budynku kościelnego, badania archeologiczne wskazują na istnienie na tym miejscu dawnych ośrodków kultu pogańskiego. W XIII wieku postawiono w Służewie kościół drewniany, natomiast w późniejszych wiekach wybudowano murowaną świątynię w stylu gotyku mazowieckiego. W 1742 roku przebudowę przeprowadził książę August Aleksander Czartoryski, a kolejną modernizację zrealizowano w 1848 roku według projektu Franciszka Lanciego, który utrzymał nową bryłę w stylu neoromańskim.

W 1965 roku kościół został wpisany do rejestru zabytków.

Wnętrze i otoczenie

Wnętrze kościoła św. Katarzyny w Warszawie posiada bogatą historię, która sięga czasów potopu szwedzkiego, kiedy to przeszło ono przez znaczące zniszczenia. Na kolejnych etapach jego odbudowy ważną rolę odegrał warszawski zakład rzeźbiarski Jana Plerscha, reprezentujący styl barokowy. W 1987 roku, rzeźby zostały wzbogacone przez zespół Andrzeja Kossa, działający na warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych. Istotnym elementem dekoracyjnym są także rzeźby i obrazy, które pochodzą z różnych okresów historycznych, w tym średniowiecza, renesansu, XIX wieku oraz z lat 30. XX wieku.

Prominentną cechą prezbiterium są olejne portrety błogosławionych oraz świętych, którzy mają szczególne znaczenie dla lokalnej parafii. Wśród tych portretów znajdują się wizerunki: błogosławionego Edwarda Detkensa, błogosławionego Michała Czartoryskiego, Jana Pawła II, świętego Stanisława Papczyńskiego oraz błogosławionego Stefana Wyszyńskiego. Ważnym momentem w historii tych wizerunków było ich poświęcenie przez kard. Kazimierza Nycza podczas mszy w maju 2017 roku. Obrazy te zostały namalowane przez Jerzego Maciejowskiego, który jest absolwentem ASP w Warszawie oraz uczniem profesorów Stefana Gierowskiego i Edwarda Tarkowskiego. Po prawej stronie nawy głównej znajduje się również kopia łagiewnickiego obrazu „Jezu Ufam Tobie”, powstała wczesnych latach 90.

Plebanię wybudowano w 1640 roku, a w jej holu zachowała się oryginalna ceglana posadzka, datowana na XVII wiek. W otoczeniu kościoła znajduje się również pomnik, który został odsłonięty w 1993 roku. To pomnik Męczenników Terroru Komunistycznego 1944–1956, jego projektanci to Maciej Szańkowski i Sławomir Korzeniewski. Przy kościele ulokowane są także pomniki przyrody, w tym dwa okazałe jesiony wyniosłe oraz lipa drobnolistna.

Dzwonnica i dzwony

Dzwonnica, która obecnie zdobi przestrzeń kościoła, została wzniesiona w 1881 roku i pomimo zawirowań II wojny światowej, przetrwała do naszych czasów wraz z kościołem oraz plebanią. W latach 1991–1994 nadbudowano ją o dodatkową kondygnację. W dzwonnicy znajduje się sześć dzwonów – w tym dzwon z XVI wieku, dzwon z XVIII wieku, jeden z początku XX stulecia oraz trzy nowoczesne. Najstarszy z nich pochodzi z nieistniejącego już kościoła św. Jerzego.

Numer	Nazwa	Masa	Tonacja	Średnica	Rok odlania	Producent
6	N/A	około 30 kg	d”’	33,5 cm	1779	Ioh. Zacharias Neuberdt, Warszawa
5	N/A	około 100 kg	f”(+)	56 cm	1913	N/A
4	Katarzyna	około 250 kg	d”(-)	75 cm	1991	Odlewnia dzwonów Janusza Felczyńskiego, Przemyśl
3	Józef	około 450 kg	h’	89 cm	1991	Odlewnia dzwonów Janusza Felczyńskiego, Przemyśl
2	N/A	około 700 kg	a’	około 110 cm	prawdopodobnie XVI wiek	N/A
1	Salvator	około 1700 kg	d’	141 cm	2000	Ludwisarnia Felczyńskich, Taciszów

---

Oceń: Kościół św. Katarzyny w Warszawie

---