Służewiec to historyczna wieś, która obecnie stanowi obszar Miejskiego Systemu Informacji w dzielnicy Mokotów w Warszawie.
Przemiany urbanistyczne tego miejsca sprawiły, że stało się ono istotną częścią metropolii warszawskiej.
Opis
Granice Służewca, jak wskazuje Miejski System Informacji, obejmują ulice Jana Pawła Woronicza, Wołoska, Obrzeżna, Bokserska oraz tory linii radomskiej. W praktyce oznacza to, że w obrębie tych granic znajdują się jedynie częściowo obszary przemysłowe oraz fragmenty mieszkalne Służewca. Zdecydowana większość zabudowy mieszkalnej, w tym osiedla takie jak Służewiec Południowy i Służewiec Fort, należy już do granic Służewa.
W architekturze Służewca można dostrzec dwa istotne obszary. Pierwszy z nich, usytuowany na południu, to osiedle eksperymentalnych i prototypowych budynków mieszkalnych, które zostały wzniesione w technologii wielkiej płyty. Z kolei drugi obszar, zlokalizowany na północy, znany jest jako Służewiec Przemysłowy. W przeszłości obszar ten był przeznaczony dla zakładów przemysłowych oraz magazynów, tworząc tzw. Dzielnicę Przemysłowo-Składową „Służewiec”, zajmującą około 260 hektarów. Dzielnica ta została wzniesiona na terenach rolniczych wsi Służewiec i Zbarż, a jej budowa rozpoczęła się w 1952 roku.
W latach 70. XX wieku w wielu przemysłowych zakładach działających na Służewcu pracowało około 20 tysięcy ludzi. Wśród największych firm na tym terenie znajdowały się Fabryka Półprzewodników „Tewa”, Zakłady Urządzeń Dźwigowych, Fabryka Podzespołów Radiowych „Elwa”, Zakłady Ceramiki Radiowej, Zakłady Mięsne „Służewiec” oraz Stołeczne Zakłady Wyrobów Skórzanych Przemysłu Terenowego „Argo”. Oprócz tego, w pobliskiej dzielnicy mieściła się fabryka wind (Kombinat Dźwigów Osobowych), której budynek został niestety rozebrany w 2016 roku. Pamiątką po tym zdarzeniu jest mozaika wykonana przez Wandę Gosławską, pierwotnie umiejscowiona w gmachu KDO, która obecnie jest eksponowana w tej dzielnicy.
Od początków lat 90. minionego stulecia, dawny obszar przemysłowy Służewca oraz związana z nim zachodnia część Ksawerowa zaczęły rozwijać się poprzez intensywną zabudowę biurową. W efekcie tego procesu powstał największy kompleks biurowy w Polsce. Do roku 2016 wybudowanych tam zostało 75 biurowców. W związku z problemami komunikacyjnymi, łącznie z korkami oraz trudnościami w znalezieniu odpowiednich miejsc parkingowych, teren ten zyskał żartobliwą nazwę Mordoru, nawiązującą do mrocznej krainy z powieści J.R.R. Tolkiena.
Kalendarium
– w 1414 roku wieś Służewiec otrzymała prawo chełmińskie, które zostało przyznane przez księcia Janusza I,
– w 1580 roku Służewiec był szlachecką wsią, znajdującą się w powiecie warszawskim, w ziemi warszawskiej województwa mazowieckiego,
– w 1886 roku powstał fort VIIA Twierdzy Warszawskiej, znany jako fort Służewiecki, który znajduje się obecnie na obszarze osiedla Służewiec Południowy (aktualnie w Służewie),
– w 1938 roku Służewiec został włączony w granice Warszawy,
– w 1939 roku z Pola Mokotowskiego przeniesiono Tor Wyścigów Konnych na Służewiec, obecnie znajdujący się w rejonie Ursynowa,
– w 1951 roku rząd podjął decyzję o utworzeniu nowego ośrodka przemysłowego na Służewcu, który miał zająć powierzchnię około 260 ha na południe i południowy zachód od ulicy J.P. Woronicza. Planowano tam około 60 inwestycji przemysłowych oraz osiedle mieszkalne dla około 26 tysięcy mieszkańców. Projektantem Służewca był J. Krotkiewicz z Warszawskiego Biura Projektów Budownictwa Przemysłowego. Realizacja tzw. Południowej Dzielnicy Przemysłowo-Składowej rozpoczęła się 1 września 1952 roku,
– w 1956 roku uruchomiono zajezdnię tramwajową przy ul. Jana Pawła Woronicza,
– w 1956 roku na Służewcu zbudowano zakład produkcyjny o profilu elektronicznym Unitra Unima (przy ul. Domaniewskiej 42/44), który zajmował teren o powierzchni 27 000 m².
Ważniejsze obiekty
W Służewcu znajduje się wiele istotnych obiektów, które przyciągają uwagę mieszkańców oraz odwiedzających. Oto niektóre z nich:
- Zakład Eksploatacji Tramwajów R-3 Mokotów,
- Zajezdnia Autobusowa R-1,
- przystanek kolejowy Warszawa Służewiec,
- Wydział Lingwistyki Stosowanej Uniwersytetu Warszawskiego,
- Wydział Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego.
Przypisy
- Tomasz Urzykowski: "Chirurgiczna" operacja na budowie: Wycięli mozaikę z wyburzanego budynku. warszawa.wyborcza.pl, 03.08.2020 r. [dostęp 14.03.2021 r.]
- Tomasz Urzykowski: Alarm dla cennej mozaiki z lat 60. Czy deweloper ją zachowa?. warszawa.wyborcza.pl, 13.06.2016 r. [dostęp 14.03.2021 r.]
- Grażyna Błaszczak. Biurowy Mordor musi walczyć o wizerunek. „Rzeczpospolita”, s. B12, 22.06.2016 r.
- Michał Wojtczuk. Służewiec w korku i kryzysie. „Gazeta Stołeczna”, s. 4, 22.06.2016 r.
- Joanna Gierak-Onoszko. M w Mordorze. „Polityka”, s. 32, 27 stycznia–02 lutego 2016 r.
- Kronika wydarzeń w Warszawie 1945−1958. „Warszawskie Kalendarz Ilustrowany 1959”, s. 67, 1958 r. Wydawnictwo Tygodnika Ilustrowanego „Stolica”.
- Bronisław Ryś. Budowa i rozwój Służewca Przemysłowego. „Kronika Warszawy”. 3 (7), s. 45.
- Dz.U. z 1938 r. nr 72, poz. 518
- a b Obszary MSI. Dzielnica Mokotów. [w:] Zarząd Dróg Miejskich [on-line]. zdm.waw.pl. [dostęp 16.03.2020 r.]
- a b c Józef Kazimierski, Ryszard Kołodziejczyk, Żanna Kormanowa, Halina Rostowska: Dzieje Mokotowa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1972, s. 269.
- Warszawa. Przewodnik. Warszawa: Wydawnictwo „Sport i Turystyka”, 1966, s. 23.
Pozostałe obiekty w kategorii "Dzielnice":
Stary Służew | Śródmieście (Warszawa) | Szamoty (Warszawa) | Targówek | Ugory (Warszawa) | Utrata (Warszawa) | Wawer | Wilanów Niski | Wilanów Wysoki | Wyględów (Warszawa) | Stara Praga | Olszynka Grochowska | Ochota | Nowy Miedzeszyn | Mokotów | Miedzeszyn-Wieś | Śródmieście Południowe | Praga-Północ | Powązki (Warszawa) | Praga-PołudnieOceń: Służewiec