Białołęka

---

Nazwa

Nazwa miejscowości była obecna w oficjalnych dokumentach od wczesnych lat XV wieku, gdzie pojawiała się w różnych formach, takich jak Bialalanka, Biała Łąka oraz Biało Łęka.

Geneza tej nazwy jest ściśle związana z topograficznymi terminami, które opisują naturalne cechy terenu. Słowo „biała” może odnosić się do jasnej łąki, do podmokłych terenów czy też do bielawy, co jest związane z charakterystycznym widokiem rozległych, jasnych powierzchni wodnych.

Wskazuje to również na rodzaj roślinności, która wzrastała w tych obszarach, lub na rolę, jaką te tereny odgrywały w działalności gospodarczej, na przykład w procesie wybielania płótna.

Granice

Granice tej malowniczej dzielnicy są wyznaczone przez kilka kluczowych punktów. Na południu Białołęka spotyka się zTrasą Toruńską, która odgrywa istotną rolę w komunikacji z Targówkiem oraz Pragą Północ. Zachodnią granicą jest rzeka Wisła, która oddziela Białołękę od Bielan i Łomianków. Od północy dzielnica graniczy z gminami Jabłonna oraz Nieporęt, a ze wschodniej strony sąsiedztwo stanowią Marki.

Historia

Historia Białołęki jest niezwykle interesująca i bogata. W 1580 roku, ta wieś szlachecka nosząca nazwę Biała Łęka, znajdowała się w powiecie warszawskim w ziemi warszawskiej, w województwie mazowieckim.

W czasie potopu szwedzkiego, od 28 do 30 lipca 1656 roku, na polach prawobrzeżnej Warszawy, w tym na terenach obecnej Białołęki, miała miejsce jedna z licznych bitew z wojskami szwedzkimi oraz brandenburskimi.

Następnie, 25 lutego 1831 roku, w tej okolicy rozegrała się jedna z kluczowych bitew podczas powstania listopadowego, znana jako bitwa pod Białołęką.

W okresie międzywojennym, jedynym miejscem w granicach Warszawy, które leżało w obecnej Białołęce, było osiedle Różopol.

W 1951 roku, grupa wsi (w tym Białołęka) została oficjalnie przyłączona do Warszawy. Osiedla graniczne, które wówczas wchodziły w skład Warszawy, obejmowały: Nowodwory, Winnica, Dąbrówka Szlachecka, Dąbrówka Grzybowska, Brzeziny Nowe, Choszczówka, a także Białołęka Dworska oraz Białołęka Szlachecka.

W 1962 roku uruchomiono nowoczesny Areszt Śledczy Warszawa-Białołęka, a w 1976 roku przyłączono do Warszawy kolejne wsie, co doprowadziło do wyznaczenia obecnej północno-wschodniej granicy miasta.

W 1994 roku osiedle Białołęka stało się częścią nowo utworzonej gminy Warszawa-Białołęka, wskazując na innowacyjny rozwój tego terenu, który zajął trzecie miejsce pod względem powierzchni wśród jedenastu warszawskich gmin, co stanowiło około 15% całkowitej powierzchni miasta.

W 2002 roku wprowadzono zmiany w podziale terytorialnym Warszawy, likwidując gminy i przekształcając je w dzielnice. W 2012 roku zakończono budowę Mostu Marii Skłodowskiej-Curie, który połączył Białołękę z lewobrzeżną stroną Warszawy.

Najświeższym akordem w historii tego osiedla było zakończenie budowy wielkopowierzchniowego centrum handlowego Tarchomin oraz Galerii Północnej w 2017 roku, co stanowi kolejny krok w dynamicznym rozwoju tej części stolicy.

Opis

W dzielnicy tej kluczowe szlaki komunikacyjne stanowią ulica Modlińska, która jest przedłużeniem ulicy Jagiellońskiej. Ulica ta jest częścią zarówno drogi krajowej nr 61, jak i drogi wojewódzkiej nr 801. Warto również zwrócić uwagę na Trasę Toruńską, która wchodzi w skład drogi ekspresowej S8 kierującej w stronę Białegostoku oraz Katowic i Wrocławia.

Istotnym elementem komunikacyjnym w Białołęce jest także ul. Płochocińska, która stanowi fragment drogi wojewódzkiej nr 633 prowadzącej do Nieporętu. Przyszłe plany rozwoju tras ponadlokalnych obejmują: Trasę Mostu Północnego, Trakt Nadwiślański, Trasę Olszynki Grochowskiej oraz kontynuację ul. Marywilskiej aż do granic Warszawy.

Warto podkreślić, że przez obszar Białołęki przebiega linia kolejowa E 65, która łączy Warszawę z Gdynią. Na terenie dzielnicy znajdują się cztery przystanki kolejowe. Jeden z nich jest położony częściowo na terenach Targówka. Pociągi osobowe Kolei Mazowieckich (linie R90 i RL), oraz Szybkiej Kolei Miejskiej (linie S3 i S9), kursują z Lotniska Chopina i Warszawy Zachodniej.

Białołęka jest postrzegana jako „sypialnia” Warszawy, podobnie jak leżący po przeciwnej stronie stolicy Ursynów. Rejon ten intensywnie się rozwija i jest jednym z najszybciej zmieniających się obszarów w mieście. Wiele nowo powstających budynków to domy jednorodzinne, co jest szczególnie widoczne w północnej i wschodniej części dzielnicy.

Niemniej jednak, urbanizację tego obszaru charakteryzuje pewne chaotyczne zjawisko budowy tzw. osiedli łanowych, które powstają na wydłużonych działkach rolnych. Zjawisko to ma charakterystyczne cechy wsi, co warto zauważyć na przykładzie zabudowy wzdłuż ulic Jasiniec oraz Słonecznego Poranka. Takie podejście do rozwoju osiedli nie sprzyja tworzeniu przemyślanych miejskich struktur, co negatywnie oceniają specjaliści urbanistyki.

Burmistrzowie

W historii Białołęki przewinęło się kilku istotnych burmistrzów, którzy odgrywali kluczowe role w zarządzaniu tą dzielnicą stolicy. Oto lista burmistrzów, którzy kierowali Białołęką:

• Jerzy Smoczyński (2002–2006),
• Jacek Kaznowski (2006–2012),
• Adam Grzegrzółka (2012–2013),
• Piotr Jaworski (2013–2016),
• Ilona Soja-Kozłowska (2016–2018),
• Grzegorz Kuca (od 2018 do 2024),
• Anna Majchrzak (od 2024).

Rada Dzielnicy

Rada Dzielnicy Białołęka jest kluczowym elementem samorządu lokalnego. Oprócz standardowych działań, od 2008 roku przy Radzie funkcjonuje Młodzieżowa Rada Dzielnicy Białołęka, która angażuje młodzież w życie społeczne dzielnicy.

Ugrupowanie	Kadencja 2002-2006	Kadencja 2006-2010	Kadencja 2010-2014	Kadencja 2014-2018	Kadencja 2018-2024
Sojusz Lewicy Demokratycznej	5 (SLD-UP)	3 (LiD)	2	brak	brak
Wspólnota Samorządowa Gospodarność	7	5	4	1	brak
Prawo i Sprawiedliwość	6	5	4	5	5
Platforma Obywatelska	3	10	12	9	11 (Koalicja Obywatelska)
Razem dla Białołęki	brak	brak	brak	6	5
Inicjatywa Mieszkańców Białołęki	brak	brak	1	2	4

Podział

Obszar dzielnicy jest zorganizowany w sposób, który pozwala na wyraźne wydzielenie różnych stref funkcjonalnych. Przemysłowa część dzielnicy rozciąga się w centralnej, południowej oraz południowo-zachodniej części. Można tu znaleźć wiele ważnych obiektów, w tym Elektrociepłownię Żerań, Polfa Tarchomin SA, a także Oczyszczalnię Ścieków „Czajka”, drukarnię wydawnictwa Agora, zakład Coca-Cola HBC Polska oraz tereny PKP. Oprócz tego, obszar ten obfituje w liczne firmy związane z branżą budowlaną.

Drugą istotną częścią są osiedla mieszkalne o dużej gęstości zabudowy, które znajdują się w środkowo-zachodniej części dzielnicy. Dominują tutaj wysokie budynki mieszkalne, obejmujące takie lokalizacje jak Nowy Tarchomin, Nowodwory oraz Nowe Świdry.

W północnej i środkowo-północnej części występują osiedla o przeważającej zabudowie jednorodzinnej, gdzie można znaleźć m.in. Choszczówkę, Białołękę Dworską, Płudy oraz Henryków.

Na koniec, wschodnia część dzielnicy to osiedla mieszkalne wplecione w tereny wiejskie i grunty uprawne. W tej okolicy znajdują się m.in. Brzeziny, Lewandów, Kobiałka, Białołęka Szlachecka oraz Mańki-Wojdy.

Osiedla

Dzielnica Białołęka została podzielona na różne obszary, co umożliwia lepsze zrozumienie jej struktury. Wyróżniamy tutaj cztery główne części: zachodnią, która rozciąga się pomiędzy Wisłą a ulicą Modlińską, środkowo-zachodnią, znajdującą się między wspomnianą ulicą a linią kolejową, następnie środkowo-wschodnią, usytuowaną pomiędzy linią kolejową a kanałami: Żerańskim oraz Bródnowskim, a na końcu wschodnią, która obejmuje obszar od kanałów do wschodniej granicy miasta.

Warto zauważyć, że ten podział może różnić się od klasyfikacji według Miejskiego Systemu Informacji, w którym oznaczone kursywą osiedla nie są formalnie uwzględniane w systemie TERYT.

zachód Buchnik Buków Kalenica Kępa Tarchomińska Winnica Nowodwory Buczynek Anecin Tarchomin Kościelny Nowe Świdry Nowy Tarchomin Stare Świdry Piekiełko Żerań

środkowy zachód Choszczówka-Kolonia Góry Skierdowskie Nowe Brzeziny Dąbrówka Szlachecka Płudy Henryków Wiśniewo Tarchomin Piekiełko Żerań Różopol

środkowy wschód Choszczówka Łapigrosz Różopole Szamocin Białołęka Dworska Tomaszew Dąbrówka Grzybowska Marcelin Białołęka Szlachecka Konstantynów Żerań Wschodni Aleksandrów Annopol

wschód Kobiałka Ruskowy Bród Olesin Augustówek Mańki-Wojdy Augustów Brzeziny Kąty Grodziskie Grodzisk Lewandów

Dodatkowo, w ramach tej dzielnicy można wyróżnić inne osiedla, w tym osiedle pod nazwą Szylówek.

Tereny zielone

W Białołęce można znaleźć wiele obszarów zielonych, które przyciągają mieszkańców oraz miłośników przyrody. Oto kilka kluczowych parków i terenów zielonych, które wyróżniają się w tej okolicy:

• Park Henrykowski o powierzchni 30 056 m²,
• Park „Picassa” z miejscem zajmującym 36 700 m²,
• Zieleńce: przy Botewa/Talarowej – 5088 m²,
• obok osiedla Picassa – 32 900 m²,
• wokół Urzędu Dzielnicy – 4560 m²,
• Ogródek jordanowski przy ul. Światowida – 4600 m².

W Białołęce znajdują się również ciekawe wody powierzchniowe:

• rzeczna Wisła długości 10 123 m,
• Kanał Henrykowski liczący 9638 m,
• Kanał Żerański o długości 9240 m,
• rzeka Długa (Kanał Markowski) – 5450 m,
• Kanał Bródnowski – 3600 m,
• Doprowadzalnik B – 3270 m,
• Doprowadzalnik A – 2640 m,
• Struga Jabłonna – 1838 m.

Na terenie Białołęki znajdują się także rezerwaty przyrody, które zachwycają swoją różnorodnością biologiczną:

• Rezerwat przyrody Ławice Kiełpińskie – to faunistyczny rezerwat położony na granicy Warszawy, mający na celu ochronę miejsc gniazdowania ptaków wodno–błotnych. Jego powierzchnia wynosi 803 ha,
• Rezerwat Łęgi Czarnej Strugi – znajduje się w południowo-wschodniej części gminy Nieporęt, a jego nazwa wywodzi się od rzeki Czarnej Strugi, która przepływa w pobliżu. Powierzchnia tego rezerwatu to 39,53 ha.

Te miejsca oferują doskonałe warunki do wypoczynku, rekreacji oraz bliskości z naturą.

Zabytki

W Białołęce znajduje się szereg niezwykłych zabytków, które przyciągają miłośników historii oraz architektury. Na szczególną uwagę zasługuje Zespół dworski Mostowskich. Jest to zespół składający się z XVIII-wiecznego dworu oraz oficyny pałacowej, która została zbudowana na początku XIX wieku przez Tadeusza Mostowskiego i otoczona urokliwym parkiem.

Kolejnym ważnym punktem na mapie zabytków jest Kościół św. Jakuba, który wyróżnia się tym, że jest jedyną gotycką świątynią w Warszawie, która przetrwała do dzisiejszych czasów w niemal niezmienionym stanie. Ten wyjątkowy przykład architektury gotyckiej zachwyca swym pięknem.

Podczas wizyty warto również zobaczyć Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny, zbudowany w latach 1908–1913, który reprezentuje styl neogotyku nadwiślańskiego. Jego architektura jest doskonałym przykładem swoistego połączenia tradycji z nowoczesnością.

Nie można zapomnieć o Kościele św. Michała Archanioła. Jest to jeden z najstarszych drewnianych kościołów w stolicy, wykonany z modrzewia, a jego budowę prawdopodobnie ufundowała królowa Bona w 1534 roku. To miejsce, które z pewnością zachwyca swoją historią i architekturą.

Na koniec warto zwrócić uwagę na drewnianą willę letniskową w typie świdermajer, która powstała około 1900 roku, zlokalizowaną przy ulicy Fletniowej 2. Styl ten, charakteryzujący się misternie zdobionymi detalami, jest doskonałym przykładem architektury letniskowej tamtego okresu.

---

Oceń: Białołęka

---