Ulica Ząbkowska w Warszawie

---

Historia

Historia ulicy Ząbkowskiej sięga XVIII wieku, kiedy to była znana jako dawna droga prowadząca do Woli Ząbkowskiej, urokliwie zwaną Ząbkami. To właśnie od nazwy tej miejscowości wywodzi się nazwisko tej ulicy. W przeszłości można było spotkać na Ząbkowskiej takie miejsca jak ratusz Skaryszewa, który mieścił się na rogu z ul. Targową, czy też folwark należący do Szmula Zbytkowera.

W 1770 roku w okolicach teraz istniejącej ul. Markowskiej zbudowano okopy Lubomirskiego, przy których ustawiono rogatki Ząbkowskie. Te ostatnie zostały ostatecznie zlikwidowane w 1889 roku po włączeniu Szmulowizny do Warszawy oraz przesunięciu granic miasta ku wschodowi.

W 1882 roku otwarto bazar Różyckiego na posesji ograniczonej ulicami: Targową, Ząbkowską i Brzeską. Na miejscu dawnego folwarku w końcówce XIX wieku powstała wytwórnia spirytusu. Później, pod numerem 50, działała także duża fabryka akcesoriów emaliowanych, znana jako „Labor”, w której w 1914 roku pracowało do tysiąca osób.

W 1919 roku wzdłuż tej ulicy zbudowano linię tramwajową, która prowadziła w kierunku Michałowa, gdzie wytyczono pętle tramwajowe przy ul. Radzymińskiej oraz Kawęczyńskiej, obok bazyliki Najświętszego Serca Jezusowego. Jednakże w 1968 roku zlikwidowano tę linię, pozostawiając jedynie tor potrzebny do załadunku tramwajów w zajezdni przy ul. Kawęczyńskiej. Ostateczne wycofanie tramwajów miało miejsce w 2000 roku, kiedy przeprowadzono kapitalny remont. W wyniku tych działań, kontrowersyjnie, asfalt zastąpił historyczny bruk, choć jego fragment pozostał na krótkim odcinku między Targową a Brzeską.

Przed wybuchem II wojny światowej, Żydzi stanowili znaczącą część mieszkańców tej ulicy. W lokalach nr 7, 11, 12 oraz 19 znajdowały się domy modlitwy, a na futrynach drzwi wejściowych pod numerem 12 zachowały się nawet wgłębienia po mezuzach. Ulicy tej nadano też często miano „praskich Nalewków”, co wskazuje na duży odsetek ludności żydowskiej.

Obecnie po obu stronach Ząbkowskiej można podziwiać domy mieszkalne z końca XIX oraz początku XX wieku, ale także nowoczesne budynki, które powstały po 1990 roku, w tym blok Dom Rodzinny (nr 23/25), w którego fasadzie uwidoczniono repliki trzech fasad kamienic (dawne numery 17, 19 i 21), które zajmują całą nieparzystą stronę od Brzeskiej do Markowskiej. Na elewacji bloku zachowano także stary dąb.

W 2006 roku, odcinek Ząbkowskiej pomiędzy ul. Targową a Brzeską uznany został za założenie urbanistyczne wpisane do rejestru zabytków. W 2010 roku w pobliżu skrzyżowania z Targową zainstalowano grupę rzeźbiarską przedstawiającą niebieskie aniołki, które zostały podjęte przez Marka Sułka. Przez następne lata, aż do 2011 roku, odbywało się coroczne Święto ulicy Ząbkowskiej, zaś od 2015 roku uliczne życie ożywia festiwal „Otwarta Ząbkowska”, a od 2017 roku zamyka się ją dla ruchu kołowego podczas letnich weekendów.

Ważniejsze obiekty

• Kamienica Icka Hersza Jahrmana z reliktami żydowskiego domu modlitwy (nr 11),
• Kamienica Róży Kwiatkowskiej (nr 13),
• Muzeum Drukarstwa, oddział Muzeum Warszawy (nr 23/25),
• Warszawska Wytwórnia Wódek „Koneser”, obecnie Centrum Praskie Koneser (pierwotnie nr 27/31, obecnie większość obiektów jest przypisana do numeracji placu Konesera),
• Muzeum Polskiej Wódki (plac Konesera 1).

---

Oceń: Ulica Ząbkowska w Warszawie

---