Warszawska Wytwórnia Wódek „Koneser”

---

Lokalizacja

Fabryka, w której mieści się warszawska wytwórnia wódek „Koneser”, rozciąga się na obszernej przestrzeni o powierzchni wynoszącej około 50 tys. m². Zespół budynków jest usytuowany pomiędzy ulicami Ząbkowską, Nieporęcką, Białostocką oraz Markowską.

Architektura

Budynki wykonane z czerwonej cegły wspaniale nawiązują do gotyckiego stylu architektonicznego. Wśród ich cech charakterystycznych można zauważyć wąskie okna, wysmukłe gzymsy, strzeliste wieżyczki oraz łukowate sklepienia stropów, które nadają całości unikalny urok. Brama główna, której szczególna estetyka przyciąga uwagę, znajduje się od strony ulicy Ząbkowskiej.

Projekt architektoniczny tej wyjątkowej wytwórni przypisywany jest utalentowanym architektom, jakimi byli L. Iwanowski oraz K. Loeweg.

Historia

Powstanie obiektu

Budowa Warszawskiej Wytwórni Wódek „Koneser” rozpoczęła się w latach 1895-1897. Na początkowym etapie działalności, teren fabryki podzielony był na dwa odrębne zakłady: Rektyfikację Warszawską, utworzoną przez polsko-rosyjskie Warszawskie Towarzystwo Oczyszczania i Sprzedaży Spirytusu oraz Warszawski Skarbowy Skład Win, znany jako Warszawski Kazionnyj Winnyj Skład, będący rosyjskim przedsiębiorstwem państwowym. Obie te jednostki działały razem, przy czym pierwsza pełniła funkcje związane z oczyszczaniem spirytusu, a druga zajmowała się produkcją alkoholu. W 1919 roku nad całym kompleksem zyskał kontrolę Państwowy Monopol Spirytusowy. Formalnie znacjonalizowana Rektyfikacja Warszawska została zaledwie w 1936 roku.

Na terenie zakładu, poza obiektami przemysłowymi, znajdowały się także magazyny, kotłownia, warsztaty, obiekty mieszkalne oraz szkoła. Ziemia pod budowę została zakupiona od Emila Bruhla, którego rodzina nabyła ją od potomków Szmula Zbytkowera. „Koneser” wyróżniał się jako jedna z pierwszych w Warszawie fabryk posiadających elektryczność, znajdując się w gronie najnowocześniejszych technologicznie zakładów produkcyjnych. Wyposażono ją w rozmaite urządzenia pomocnicze, w tym kotły, maszyny parowe, systemy filtracyjne oraz hydrauliczne windy.

Warto również wspomnieć, że z pobliskiej linii kolejowej Dworca Wileńskiego (wcześniej Dworca Petersburskiego) do zakładu doprowadzono bocznicę. O wysokich osiągnięciach technologicznych zakładu świadczyło zobowiązanie właścicieli Rektyfikacji Warszawskiej do oczyszczania rocznie miliona wiader spirytusu.

1919−1945

Największy rozkwit Wytwórni Wódek „Koneser” przypada na okres międzywojenny. W tym czasie fabryka zatrudniała ponad 400 osób, a jej zdolności produkcyjne osiągnęły imponujący poziom ćwierć miliona butelek dziennie. Działająca w ramach Państwowego Monopolu Spirytusowego zakład produkował znane i cenione marki, takie jak Wyborowa, Luksusowa, Żubrówka, Żytniówka, CTAPKA (pisana cyrylicą) oraz Siwucha. W tej fabryce wykorzystywano wodę oligoceńską, pochodzącą z jednego z pierwszych ujęć w Warszawie, znajdującego się na terenie zakładu.

Niestety, rozwój wytwórni został przerwany przez wybuch II wojny światowej, co spowodowało drastyczne ograniczenie produkcji alkoholu. W latach okupacji fabryka była podporządkowana Generalnej Dyrekcji Monopoli utworzonej przez Generalne Gubernatorstwo, a produkcję wstrzymano całkowicie w 1944 roku.

Okres powojenny

Po wojnie, z realizacją planów rewitalizacji z 1947 roku, które obejmowały naprawy i wymianę maszyn, oraz przejęcia zakładu przez Warszawskie Zakłady Przemysłu Spirytusowego Polmos, zaczęto wznowienie produkcji alkoholu. W „Koneserze” na Ząbkowskiej opracowano receptury wielu znanych marek, takich jak Koneser Starka, Metropolis, Winiak Klubowy, Targowa, Oleńka, Kniejówka oraz Zagłoba. Proces produkcji trwał nieprzerwanie od lat 50. aż do 2007 roku, kiedy to, wobec znaczącego spadku produkcji oraz problemów finansowych, fabryka została zlikwidowana, a jej produkcję kontynuowała Warszawska Wytwórnia Wódek Koneser – Koneser Warsaw Vodka Factory Jarosława Nowociela z siedzibą w Warce.

Współczesność

Po przejęciu terenów fabryki przez BBI Development w 2006 roku nastąpiły zmiany w planie zagospodarowania byłego zakładu. Powstał pomysł na stworzenie Centrum Praskiego Koneser, mający na celu rewitalizację pofabrycznych budynków oraz stworzenie integralnej struktury miejskiej w tej części miasta. Przewidziano aranżację loftów oraz budowę nowoczesnych obiektów mieszkalnych, biurowych i handlowych. W 2018 roku w jednym z budynków rektyfikacji otwarto Muzeum Polskiej Wódki.

Na terenie kompleksu, w centralnej jego części, w 2017 roku nadano nazwę placu Konesera.

Osobny artykuł: Centrum Praskie Koneser.

---

Oceń: Warszawska Wytwórnia Wódek „Koneser”

---