Ulica Francuska w Warszawie

---

Przebieg i ruch uliczny

Ulica Francuska stanowi istotny fragment sieci komunikacyjnej, której składnikiem są również: Paryska, plac Przymierza oraz rondo Waszyngtona. Jej początek znajduje się w miejscu, gdzie krzyżuje się z ulicą Zwycięzców, na placu Przymierza, a kończy na rondzie o nazwie Waszyngtona.

W trakcie swojego przebiegu, Francuska styka się z ważnymi ulicami, takimi jak: ul. Obrońców, Walecznych, a także Berezyńska oraz Lipska. Ulica ta charakteryzuje się dwukierunkowym ruchem i jedną jezdnią, która została podzielona na wyznaczone pasy ruchu umożliwiające skręty w kierunku Zwycięzców, Obrońców, Berezyńską oraz Lipską.

Warto zauważyć, że nie ma tu dedykowanych tras rowerowych, co może wpływać na preferencje mieszkańców i turystów. Mimo to, ulica Francuska obsługiwana jest przez trasy autobusów miejskiej komunikacji, co zapewnia wygodne połączenie z innymi częściami stolicy.

Historia

Nazwa ulicy Francuskiej w Warszawie została ustalona na podstawie uchwały Rady Miejskiej z dnia 27 września 1926 roku. Rozwój zabudowy miał miejsce w latach 30. XX wieku, co było efektem porozumienia zawartego 14 października 1931 między lokalnymi właścicielami gruntów a władzami miasta. W tym czasie kluczowym czynnikiem pobudzającym rozwój ulicy były prace Spółki Wodnej Obwodu Wawerskiego, która zrealizowała sieć kanałów. Od roku 1935 można było zauważyć ruch autobusów linii S, które kończyły trasę na rondzie Waszyngtona. W 1938 roku sama ulica zyskała wyasfaltowaną nawierzchnię oraz modernizowane chodniki, przekształcając się w trzecią ulicę na Saskiej Kępie, która otrzymała asfalt (co miało miejsce w 1937 roku). W latach 1937–1938 zaaranżowano pasy zieleni wzdłuż ulicy.

W planach dotyczących ulicy Francuskiej projektowano budowę kościoła, niemniej jednak ostatecznie wybrano inną lokalizację. Z upływem czasu zaczęły pojawiać się nowe domy, co przyczyniło się do wyróżnienia ulicy między innymi w dzielnicy. O dostrzeganym rozwoju wspominał Bronisław Kopczyński, który zauważył:

„Saska Kępa, a nie było to przecież tak dawno, bo w roku 1933 miała zaledwie kilkanaście domków i willi przy ulicy Miedzeszyńskiej, naówczas głównej arterii, oraz kilka na Francuskiej. W prawo i lewo rozciągały się pola, łąki i sady, gdzieniegdzie widniał dworek.”

Bronisław Kopczyński „Saska Kępa w listach, opisach, wspomnieniach”

Tempo budowy było zaskakująco szybkie, a zastosowanie przestarzałych planów regulacyjnych spowodowało, że zabudowa ulicy stała się niejednolita. To również przyniosło mieszane opinie. Jak pisał Adam Wolmar w 1935 roku o ul. Francuskiej:

„Pałacyk obok pałacyku, willa obok willi, a wszystkie prawie piękne jak marzenie, zharmonizowane z tłem, z otoczeniem o klasycznych już dzisiaj proporcjach geometrycznych, śpiewających jasnymi płaszczyznami i bryłami zwycięskiej pięknej prostoty. […] Istotnie, Żoliborz nie ma ani jednej ulicy utrzymanej w tak szlachetnym stylu.”

Cytat za: Hanna Faryna-Paszkiewicz: Saska Kępa. Warszawa: Murator, 2001, s. 38. ISBN 83-915407-0-7.

Z drugiej strony Marek Leykam krytykował wygląd ulicy:

„obudowana łamaną linią frontów, niechlujnie wytyczonych przez przygodnych 'omentrów’ zanim miasto zaczęło wytyczać ulice. Dom koło domu stoi inny w swej brzydocie. Czteropiętrowa kamienica z ładną ścianą szczytową koło nowomodnie rysowanej willi, do której dotyka kamieniczka czerwieniejąca się dachem. Luźna zabudowa przy zwartej, anarchia wszelkich form możliwych.”

Cytat za: Hanna Faryna-Paszkiewicz: Saska Kępa. Warszawa: Murator, 2001, s. 38-39. ISBN 83-915407-0-7.

W trakcie obrony Warszawy we wrześniu 1939 roku na rogu ulicy Francuskiej i Zwycięzców usytuowana była kluczowa barykada. Po stronie polskiej obronę prowadzili żołnierze 21 Pułku Piechoty „Dzieci Warszawy”, 21 Pułku Ułanów Nadwiślańskich oraz 336 Pułku Piechoty, zmagając się z niemieckim 44 Pułkiem Piechoty z Prus Wschodnich, któremu towarzyszyły naloty Luftwaffe. 27 września 1939 roku siedmiu obrońców otrzymało Srebrne Krzyże Orderu Virtuti Militari.

W 1942 roku w jednym z mieszkań ulicy Francuskiej Anna Jachnina napisała słowa piosenki „Siekiera, motyka”. Po zakończeniu okupacji niemieckiej Biuro Odbudowy Stolicy postanowiło na dovracie charakter ulicy, który obejmował zarówno funkcję komunikacyjną, jak i handlową. W epoce socrealizmu zaplanowano olbrzymią kolumnadę, która miała otaczać południowy półokrąg ronda Waszyngtona, z przerwą przy ulicy Francuskiej. Projekt ten nie został zrealizowany, a na tym terenie wzniesiono zabudowę mieszkalną. W następnych latach ulica zyskała wyraźniejszy charakter usługowo-handlowy.

Od 2006 roku ulica Francuska stała się głównym miejscem organizacji imprez związanych z obchodami święta Saskiej Kępy. W 2010 roku przeszła ona generalny remont, obejmujący wymianę nawierzchni, chodników oraz wytyczenie nowych miejsc parkingowych. Dodatkowo przeniesiono część przystanków oraz wydzielono pasy do skręcania w ulice podporządkowane. 22 grudnia 2010 zainaugurowano przedświąteczną iluminację, a w 2011 roku odsłonięto tablice upamiętniające barykadę, która miała znaczenie podczas walk we wrześniu 1939 roku.

Obiekty

Na warszawskiej ulicy Francuskiej znajdują się różnorodne obiekty, które odgrywają istotną rolę w historię i kulturę tego miejsca. Oto niektóre z nich, które warto poznać:

• Dom przy ul. Francuskiej 1 – w przeszłości był siedzibą galerii Bronisława Koniuszego oraz domu aukcyjnego DAES. W wyniku reprywatyzacji w 2009 i 2011 roku, obiekt przeszedł na nowego właściciela, mając wówczas 14 zarejestrowanych lokatorów.
• Dom przy ul. Francuskiej 2 – to willa Łepkowskich, powstała w latach 1933-1934, zaprojektowana przez Lucjana Korngolda oraz Piotra Marię Lubińskiego. Najbardziej rozpoznawalnym elementem jest taras od strony ogrodu, do którego prowadzą kręte schody. Willa stała się uważana za jeden z największych przykładów funkcjonalizmu na Saskiej Kępie.
• Dom przy ul. Francuskiej 4 – to willa Kossakowskich z 1930 roku stworzona według projektu Dionizego Cieślaka. Jej balustrada na tarasie oraz schodach jest znanym elementem architektury. W budynku tym kręcona była scena w filmie „Czarna perła” z Eugeniuszem Bodo i Leną Żelichowską. Znajdowało się tu również źródło picia wody, dostępne dla mieszkańców w trudnych czasach.
• Budynek ulokowany przy ul. Francuskiej 5A przeszedł proces reprywatyzacji w 1998 roku.
• Przy ul. Francuskiej 6 w latach 30. XX wieku działała kawiarnia Bistro Eugeniusza i Ireny Wojnar, znana z gościnności, przyjmująca osobistości jak Zbigniew Sawan, Jan Suzin i Irena Dziedzic. Miejsce to stało się popularne dzięki walcowi Ryszarda Sielickiego „Na Francuskiej”, wykonywanemu również przez Renę Rolską.
• Budynek przy ul. Francuskiej 9 zyskał nowego właściciela w 2002 roku.
• Dom wielorodzinny Prochmana przy ul. Francuskiej 10, zaprojektowany w 1936 roku przez Zygmunta Konrada, również zasługuje na uwagę.
• Na ul. Francuskiej 11 stoi dom, który został przekształcony w wolnostojącą willę, obecnie mieszczącą restaurację Dom Polski. W 2008 roku przeszedł proces reprywatyzacji, a przedtem był zapleczem dla organizacji kursów kroju i szycia.
• Na rogu ulic Francuskiej i Obrońców znajduje się rzeźba Agnieszki Osieckiej, utrwalającą wizerunek artystki. Odsłonięcie tego pomnika miało miejsce podczas święta Saskiej Kępy 19 maja 2007 roku.
• Dom przy ul. Francuskiej 12 został zaprojektowany przez Bohdana Lacherta i Józefa Szanajcę. Jego galeriowy układ był jednym z pierwszych w Polsce, a wygląd znacząco zmienił się na skutek przebudów.
• Budynki przy ul. Francuskiej 12A i 14 były przedmiotem reprywatyzacji w latach 2005 i 2001, odpowiednio.
• Dom przy ul. Francuskiej 15, obiekt z lat 30. XX wieku, został zaprojektowany przez Juliana Ambroziewicza. W jego wnętrzu zaaranżowana została kwiaciarnia, a na ścianie znajduje się upamiętniająca tablica związana z piosenką „Siekiera, motyka,” napisaną przez Annę Jachninę.
• Dom Avenariusów z 1932 roku przy ul. Francuskiej 18 to kolejna architektoniczna perełka, za którą stoi Dionizy Cieślak.
• Domy wielorodzinne z lat 1937, zaprojektowane przez Stanisława Barylskiego oraz Adolfa Inatowicza-Łubiańskiego, stanowią ważny element dziedzictwa architektonicznego w tej okolicy.
• Dom przy ul. Francuskiej 27 był miejscem zamieszkania Stanisława Świdwińskiego – postaci ważnej w lokalnej historii.
• Na ul. Francuskiej 30 znajduje się wielorodzinny dom, którego projekt powstał w latach 30. XX wieku, stworzony przez Stefana Putowskiego i Tadeusza Kaszubskiego. Obiektem tym obecnie zarządza Marek Mossakowski, a ocenia się, że otacza go 12 lokatorów.
• W budynku przy ul. Francuskiej 31 znajduje się znana kawiarnia Baobab, miejsce, gdzie wcześniej gościły różne knajpy, w tym Nadwiślańska oraz Sax, które przypisuje się często Agnieszce Osieckiej.
• Domy przy ul. Francuskiej 32, 34 oraz 36 są przykładem różnorodności architektury w tym rejonie. W tym ostatnim przypadku mieszkała Ewa Bandrowska-Turska.
• Na ul. Francuskiej 37 stoi willa rodziny Klarnerów, która przeszła podwójną reformę w 1995 oraz 1996 roku i niegdyś gościła Ambasadę Portugalii.
• Dom przy ul. Francuskiej 38 jest wynikiem pracy Jerzego Woyzbuna i może poszczycić się wieloma cechami zaprojektowanymi w mody lat 30. XX wieku. Budynek utrzymany jest w rejestrze zabytków.
• Pod adres ul. Francuskiej 40 mieszkała Zofia de Bondy, a po jej śmierci przyznano jej prawnikom znaczną kwotę odszkodowania.
• Na rogu ulicy Francuskiej i Berezyńskiej znajduje się nowoczesny budynek z 1999 roku, zaprojektowany przez ekipę architektów kierowaną przez Stefana Kuryłowicza, wypełniony oryginalnymi detalami marynistycznymi.
• Budynki przy ul. Francuskiej 45, 49 i 50 również mają za sobą historię reprywatyzacyjną oraz są świadkami ważnych wydarzeń w historii Warszawy.

---

Oceń: Ulica Francuska w Warszawie

---