Bruno Zborowski, urodzony 15 lipca 1888 roku w Warszawie, a zmarły 27 sierpnia 1983 roku, to postać niezwykle istotna dla polskiej architektury oraz ochrony dziedzictwa kulturowego. Był nie tylko wybitnym architektem, ale również pedagogiem i konserwatorem zabytków.
Jego praca w dziedzinie architektury oraz zaangażowanie w edukację i konserwację obiektów zabytkowych uczyniły go jedną z kluczowych postaci w swojej branży w Polsce.
Życiorys
Bruno Zborowski urodził się w rodzinie, której ojciec, Aleksander, był krawcem, a matka, Wanda, pochodziła z rodu Michałowskich. Swą edukację rozpoczął w III gimnazjum rosyjskim, jednakże po udziale w strajku szkolnym w 1905 roku, przeniósł się do Gimnazjum im. gen. Pawła Chrzanowskiego, w którym nauczało się w języku polskim. Tam właśnie zdał maturę, co otworzyło mu drzwi do dalszej edukacji.
W latach 1909-1914 kształcił się na Wydziale Architektury Politechniki Lwowskiej. Po ukończeniu studiów wrócił do Warszawy, gdzie pracował nad inwentaryzacją Zamku Królewskiego, który był zarządzany przez Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Przeszłości. Dyplom inżyniera architekta zdobył w 1923 roku na Politechnice Warszawskiej.
W 1917 roku jego projekt kapliczki upamiętniającej bitwę pod Ostrołęką zajął pierwsze miejsce w konkursie. Od 1918 roku prowadził zajęcia z rysunku na kursach dla nauczycieli, a także uczył perspektywy wykreślnej i sztuki ludowej w Szkole Sztuk Pięknych, która w 1932 roku przekształciła się w Akademię Sztuk Pięknych w Warszawie.
W czasie wojny polsko-bolszewickiej, w 1920 roku, walczył w obronie Lwowa. Po powrocie do Warszawy stał się asystentem profesora Oskara Sosnowskiego na Politechnice Warszawskiej. W 1923 roku, przystąpił do wykładów na temat perspektywy wykreślnej i sztuki ludowej w Szkole Sztuk Pięknych oraz zyskał stypendium im. Władysława Frąckiewicza. Jako aktywny członek Towarzystwa Krajoznawczego, angażował się w działania w Towarzystwie Opieki nad Zabytkami.
Był także współautorem projektów osiedli, w tym Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej na Żoliborzu, a także budynków sakralnych.
W trakcie II wojny światowej, Zborowski prowadził kursy związane z budownictwem oraz projektowaniem w Żeńskiej Szkole Architektury im. Stanisława Noakowskiego. Był wykładowcą w Tajnej Szkole Architektów oraz brał udział w walkach w szeregach Armii Krajowej.
W 1945 roku zaangażował się w prace Naczelnej Rady Odbudowy Warszawy i został inspektorem w Biurze Odbudowy Stolicy, a następnie w Urzędzie Konserwatorskim m.st. Warszawy. Jego działania koncentrowały się na odbudowie zabytków zniszczonych podczas wojny, szczególnie tych obiektów o charakterze sakralnym. W latach 1948-1951 prowadził wykłady na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej, a od 1950 roku pracował w Ministerstwie Kultury i Sztuki, gdzie zajmował się zadaniami związanymi z konserwacją i urbanistyką.
W 1952 roku, został uhonorowany Nagrodą Państwową III stopnia za wniesione zasługi w odbudowie b. pałacu Branickich w Białymstoku, który przeznaczono na potrzeby Akademii Medycznej.
Bruno Zborowski zmarł w Warszawie, a jego ostatnie miejsce spoczynku znajduje się na cmentarzu Powązkowskim, w kwaterze 227-4-5.
Życie prywatne
Bruno Zborowski był człowiekiem, którego życie osobiste przepełnione było tragicznymi wydarzeniami. Dwukrotnie stawał na ślubnym kobiercu. Jego pierwsza żona, Matylda z Szymańskich, oraz teściowa, Lucyna Szymańska, zginęły w wyniku brutalnej egzekucji dokonanej przez Niemców 5 sierpnia 1944 roku na Ochocie.
W czasie powstania warszawskiego, jego cierpienie pogłębiło się, gdy stracił obu synów – Krzysztofa, który zginął na Woli w 1943 roku, oraz Janusza, który padł ofiarą walk na Starym Mieście. Krzysztof urodził się w 1923 roku, natomiast Janusz przyszedł na świat w 1926 roku.
Po tych tragicznych wydarzeniach ożenił się ponownie. Jego druga żona to Zofia Jałowiecka, która żyła w latach 1902–1973.
Wybrane projekty
Bruno Zborowski jest znanym architektem, który pozostawił po sobie zgodne z duchem czasu projekty. Oto niektóre z nich:
- Warszawska Spółdzielnia Mieszkaniowa (I, II, III, V, VI Kolonia Żoliborz Centralny) (1924–1932),
- Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa w Płocku (Imielnicy) (1922–1935),
- Przebudowa kościoła Matki Bożej Wspomożenia Wiernych w Lublinie (1927–1930),
- Odbudowa kościoła pw. Przemienienia Pańskiego w Sierzchowach (1930),
- Kościół pw. św. Józefa w Syberii k. Żuromina (1931),
- Zakład opiekuńczy o. Salezjanów w Daszawie (1932),
- Kościół św. Krzysztofa w Podkowie Leśnej (1933),
- Budynek Wydziału Strategiczno-Obronnego AON w Rembertowie (1934),
- Przebudowa Arsenału Królewskiego w Warszawie (1935–1938),
- Dom Spółdzielni Mieszkaniowej Młodych Architektów w Warszawie (ul. Glogera 2) (1935),
- Kościół św. Jana Bosko w Sokołowie Podlaskim (lata 1936–1939),
- Rozbudowa zespołu klasztornego Kamedułów na Bielanach (po 1935),
- Publiczna szkoła powszechna nr 80 w Warszawie (1939),
- Kaplica Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Komorowie (1945–1958),
- Odbudowa kościoła św. Krzyża w Warszawie (1945–1953),
- Odbudowa zespołu klasztornego oo. dominikanów i kościoła św. Jacka w Warszawie (1945–1954) (razem z Haliną Smólską),
- Odbudowa kościoła pw. Znalezienia Krzyża w Iłowie (1948),
- Odbudowa pałacu Błękitnego w Warszawie (1948–1950),
- Odbudowa pałacu Przebendowskich (1949),
- St. Adalbert School w Chicago USA (1949),
- Rozbudowa kościoła Matki Boskiej Królowej Korony Polskiej w Warszawie (1958–1960),
- Odbudowa klasztoru opactwa kanoników regularnych w Czerwińsku (1959–1961),
- Bramy Rzeźniczej i kamienica numer 2 przy ulicy Szeroki Dunaj w Warszawie (1962–1964).
Ordery i odznaczenia
Bruno Zborowski, znany z licznych osiągnięć, zdobył szereg prestiżowych odznaczeń, które świadczą o jego zasługach dla kraju. Oto niektóre z nich:
- krzyż kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany w 1979 roku,
- złoty krzyż zasługi, nadany 11 lipca 1955 roku,
- medal 10-lecia Polski Ludowej, otrzymany 19 stycznia 1955 roku.
Przypisy
- Bruno Zborowski (1888–1983). Architekt, projektant kościoła św. Krzysztofa [dostęp 08.11.2023 r.]
- Cmentarz Stare Powązki: ZOFJA SOKOLNICKA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 21.06.2020 r.]
- Uchwała Prezydium Rządu w sprawie przyznania nagród za osiągnięcia w dziedzinie nauki, postępu technicznego, literatury i sztuki za rok 1952. „Trybuna Ludu”. Rok V, Nr 203 (1265), s. 7. Warszawa: KC PZPR. [dostęp 05.08.2024 r.]
- M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19.01.1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.
- M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
Pozostali ludzie w kategorii "Inżynieria i technologie":
Nina Jankowska | Wacław Ostrowski | Anna Czapska | Maciej Kubicki (inżynier) | Kazimierz Kolbiński | Stefan Szyller (architekt) | Konstanty Jan Kurman | Aleksander Miszke | Stefan Kuryłowicz | Kazimierz Piechotka | Stefan Sztolcman | Andrzej Czyżewski (architekt) | Tadeusz Wenda | Michał Czosnowski | Edward Świrkowski | Sławomir Czajkowski | Jerzy Grygorczuk | Stefan Ciszewski | Janusz Zygadlewicz | Leon SuzinOceń: Bruno Zborowski