Janusz Zygadlewicz

---

Życiorys

Janusz Zygadlewicz rozpoczął swoją karierę akademicką w 1951 roku, gdy zapisał się na studia architektoniczne w poznańskiej Wyższej Szkole Inżynierskiej. Zaledwie rok później przeniósł się na Politechnikę Gdańską, a następnie w latach 1953–1955 ukończył studia na Politechnice Warszawskiej. To właśnie w tym czasie zetknął się z Jerzym Sołtanem, twórcą Zakładów Artystyczno-Badawczych (ZAB) ASP, gdzie zrealizował wiele projektów dla różnych sektorów przemysłu. Po zdobyciu dyplomu zadebiutował jako konsultant ds. plastycznych w Biurze Konstrukcyjnym Przemysłu Motoryzacyjnego (BKPMot.).

W kontekście „odwilży październikowej” w polskiej gospodarce pojawiły się nowe pomysły dotyczące produkcji mikrosamochodów, które mogłyby stać się przystępnym sposobem na motoryzację dla społeczeństwa odbudowującego się po wojnie. W latach 1956–1958, w ramach tych prac, Zygadlewicz był autorem stylizacji nadwozia dwóch wersji popularnego modelu Smyk. Pojazd wyróżniał się nietypowym otwieraniem przednich drzwi, które były jedynym punktem dostępu do kabiny. Samochód ten był pierwszym krajowym nadwoziem samonośnym, zaprojektowanym przez inż. Andrzeja Zgliczyńskiego. Model B30 z 1957 roku wykonany był z blachy nadwoziowej, z kolei model B31 z 1958 roku z laminatu epoksydowo-szklanego.

Po zbudowaniu czterech prototypów oraz 20 pojazdów do testów produktu, zamiast kontynuować produkcję, projekt poddano wówczas krytyce, a ostatecznie zaniechano go na rzecz mieleckiego Mikrusa. Zygadlewicz również zaprojektował nadwozie dla tego modelu, które miało być wykonane z laminatu. Pomimo zainicjowanych rozmów z WSK Mielec w 1959 roku, projekt ten pozostał w formie szkicowej z powodu zaprzestania produkcji Mikrusa w roku 1960.

Podobny los spotkał także inne jego projekty, takie jak nowa stylizacja Warszawy, sportowe nadwozie dla Syreny, oraz rozwój trzeciej generacji Moskwicza, który zaprojektował wspólnie z Olgierdem Karolem Rutkowskim w ZAB ASP w 1958 roku. Ta stylizacja została zaprezentowana na Wystawie Przemysłowej w Moskwie w 1959 roku, jako odpowiedź na koncepcję masowej produkcji niewielkiego samochodu rodzinnego realizowanej we współpracy z państwami bloku wschodniego.

Pojazd o rewelacyjnym rozstawie osi wynoszącym 2,25 m oraz długości 3,9 m charakteryzował się minimalną wysokością wynoszącą zaledwie 1,28 m, co przyczyniło się do jego aerodynamicznego wyglądu i oszczędności w zużyciu paliwa. Projektant przyjął koncepcję umieszczania silnika w układzie boxer oraz zaplanował przedni bagażnik, dostosowany do kształtu zestawu trzech walizek.

Równolegle do prac nad nowoczesnymi pojazdami Zygadlewicz zajmował się także projektowaniem mikrosamochodu DOD, którego misję społecznego wytwarzania wspierał w 1959 roku magazyn dla młodzieży „Dookoła Świata”. Auto, które miało stanowić dwuosobowy pojazd napędzany silnikiem motocyklowym, zaplanowano do budowy na podstawie szeregów zunifikowanej dokumentacji. Inicjatywa ta spotkała się z ogromnym zainteresowaniem, lecz niestety negatywna reakcja władz doprowadziła do załamania projektu i zamknięcia redakcji.

W 1959 roku Zygadlewicz zakończył współpracę z BKPMot., co wstrzymało jego aktywność designerską w branży motoryzacyjnej na całe dziesięć lat. W tym czasie kontynuował działalność publicystyczną w tygodniku „Motor”, koncentrując się na projektowaniu samochodów przyszłości, co nigdy nie traciło dla niego na znaczeniu.

Oprócz pracy nad projektami motoryzacyjnymi, Zygadlewicz realizował również wiele projektów w zakresie grafiki użytkowej i scenografii. Wyłoniony w 1957 roku logotyp, który stworzył na potrzeby Spółdzielni Pracy „Skala” Spółdzielnia Pracy „Skala”, stanowił początek szerokiej współpracy z wieloma artystami. Zachwycające projekty scenograficzne, które zrealizował wspólnie z żoną Teresą Zygadlewicz, zarówno w Teatrze Telewizji, jak i w Teatrze Sensacji „Kobra” to efekt lat regularnej praktyki od 1958 do 1972 roku. Współpracował z wieloma znanymi artystami, w tym z Jerzym Gruzą, Olgą Lipińską, Barbarą Borys-Damięcką, Stefanem Szlachtyczem, czy też Andrzejem Konica. W 1965 roku zaprojektował scenografię do pięciu pierwszych odcinków popularnego serialu „Stawki większej niż życie”.

W kolejnych latach, Zygadlewicz był również odpowiedzialny za grafikę i kolorystykę szybowców produkowanych przez wyżej wymieniony Zakład Doświadczalny w Bielsku-Białej.

W 1962 roku projektant podjął współpracę z Zakładami Radiowymi Unitra-Diora, gdzie zajął się formą radiowęzła i formą sprzętów radiowych. Jego najważniejsze projekty, takie jak radioodbiornik Rytm i Krokus, zostały wprowadzone na rynek w 1964 roku, a także telewizory Tosca oraz Ametyst 102 w latach 60. Zygadlewicz stworzył także projekt domowego projektora filmowego na film 8 mm, który został wyprodukowany w 1968 roku jako AP-33 POLLUX.

Ciekawym osiągnięciem było także zaprojektowanie zestawu kserograficznego KS-4, produkowanego od 1968 roku, oraz telefonu Irys-72, który stał się dostępny na rynku w 1972 roku. Zygadlewicz był także aktywnym członkiem Stowarzyszenia Projektantów Form Przemysłowych, a do końca lat 70. miał na swoim koncie ponad 50 komercyjnych projektów. Projekty te charakteryzowały się wielką funkcjonalnością oraz dbałością o ergonomiczne aspekty użytkowania.

Dobre rozwiązanie powinno dać czytelny projekt: taką formę plastyczną, która by w sposób zupełnie jednoznaczny uzmysławiała człowiekowi sposób użytkowania. By nie trzeba było czytać instrukcji. Janusz Zygadlewicz w rozmowie o projektowaniu z Andrzejem A. Mroczkiem

Projekty Zygadlewicza, takie jak radiotelefony Krokus i Ewa, zostały zaprojektowane w sposób, który umożliwia im korzystanie w różnych ustawieniach, co zapewnia łatwy dostęp do funkcji. Model telefonu Irys-72 można zawiesić na ścianie lub używać na biurku, co czyni go wszechstronnym rozwiązaniem. Projektant był znany z doskonałej analizy ergonomii, co pozwalało mu przedstawiać producentom ulepszające formy produktów, prowadząc do powstania zupełnie nowych modeli.

Po ośmioletniej współpracy z Zakładami Radiowymi im. Marcina Kasprzaka Zygadlewicz powrócił do projektowania dla branży motoryzacyjnej, która zapewniła jego karierze nowe możliwości. Pomimo, że niezrealizowana stylizacja GT Polskiego Fiata 125p powstała już w 1970 roku, to jednak jego najważniejsze projekty to przyczepa kempingowa N126, produkowana od 1973 roku, oraz elektryczne wózki golfowe, pasażerskie i bagażowe Melex, które zaprojektowano dla WSK „PZL-Mielec” w latach 1970-1972. Co ciekawe, niektóre z elektrycznych pojazdów powstałych po prywatyzacji w 1993 roku wciąż nawiązują do jego stylizacji.

Janusz Zygadlewicz spoczywa na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 193-1-16).

Wystawy / nagrody

Janusz Zygadlewicz, znany ze swojego wkładu w sztukę i wzornictwo, zdobył wiele prestiżowych nagród i brał udział w licznych wystawach. Oto przegląd jego osiągnięć oraz wydarzeń, w których brał udział.

Indywidualne osiągnięcia:

• Nagroda Prezesa Rady Ministrów przyznawana przez Radę Wzornictwa i Estetyki Produkcji Przemysłowej za projektor AP-33 POLLUX w 1968 roku,
• Trzykrotne nagrody za projekty scenografii Międzynarodowego Festiwalu Piosenki w Sopocie wspólnie z Teresą Zygadlewicz w latach 1965-67,
• Wystawa monograficzna w Galerii Sztuki MDM w Warszawie w 1969 roku.

Zbiorowe wystawy:

• I Targi Wzornictwa Przemysłowego w Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie, 1961,
• Plastyka w przemyśle we Wrocławiu w 1965 roku,
• Złoty Medal OSTIV-Trophy przyznany przez Międzynarodową Organizację Naukowo-Techniczną Szybownictwa (OSTIV) dla Władysława Okarmusa i zespołu za szybowiec SZD-24 Foka, uhonorowanego tytułem Najdoskonalszy na świecie szybowiec klasy standard w 1968 roku,
• Targi Lipskie, gdzie zdobył Złoty Medal za kserograf KS-4 w 1968 roku,
• Wystawa Form Przemysłowych z okazji XXV-lecia PRL w Lublinie w 1969 roku.

---

Oceń: Janusz Zygadlewicz

---