Tadeusz Wenda

---

Życiorys

Tadeusz Wenda był synem Władysława Wandy (1820–1908), podsekretarza Rady Administracyjnej Królestwa Polskiego oraz naczelnika Archiwum Akt Dawnych, i Justyny z Matuszewskich. W młodości ukończył szkołę powszechną, a następnie III gimnazjum rządowe (realne) w Warszawie. Po zakończeniu nauki zapisał się na Cesarski Uniwersytet Warszawski na Wydziale Fizyczno-Matematycznym, a później kontynuował edukację w Instytucie Korpusu Inżynierów Komunikacji w Petersburgu, gdzie w 1890 roku uzyskał dyplom inżyniera komunikacji.

Po ukończeniu studiów Tadeusz Wenda rozpoczął pracę jako projektant oraz budowniczy linii kolejowych na terytorium Rosji. Jego doświadczenie zawodowe obejmowało także kierowanie budową portu w Windawie oraz nadzorowanie przebudowy portu w Rewlu. Wenda brał również udział w realizacji projektu budowy portu w Royan.

Po wybuchu I wojny światowej postanowił wrócić do Warszawy. W latach 1915–1919 pracował w dozorze portów Żeglugi Śródlądowej w Przedsiębiorstwie Robót Publicznych. W 1920 roku otrzymał stanowisko kierownika budowy portu w Gdyni w Ministerstwie Przemysłu i Handlu. Od 1932 roku nadzorował dalszy rozwój portu już jako urzędnik Urzędu Morskiego w Gdyni, pełniąc funkcję naczelnika Wydziału Techniczno-Budowlanego.

Z dniem 1 sierpnia 1937 roku przeszedł na emeryturę. Tadeusz Wenda był ojcem inżyniera Jerzego Wendy, a życie zakończył w 1948 roku. Jego miejsce spoczynku znajduje się na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 139-1-27).

Ordery i odznaczenia

Wielkie osiągnięcia Tadeusza Wendi są odzwierciedlone w licznych odznaczeniach i orderach, którymi został uhonorowany za swoje zasługi. Jego zasługi zostały docenione zarówno w kraju, jak i za granicą. Wśród wyróżnień można wymienić:

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany 24 lipca 1937 roku,
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, który otrzymał 10 listopada 1928 roku,
• Kawaler Orderu Legii Honorowej, nadany przez Francję,
• Order Danebroga, przyznany przez Danię.

Upamiętnienie

– Jego nazwisko zostało uhonorowane poprzez nadanie imienia Basenowi II (Basen inż. Wendy), który znajduje się w gdyńskim porcie, w pobliżu kanału południowego. Poza tym, nazwano także ulicę oraz Zespół Szkół Mechanicznych w dzielnicy Grabówek.

– W roku 2017 zorganizowano konkurs na projekt pomnika Tadeusza Wendy, który miał zostać odsłonięty w 2018 roku, z okazji siedemdziesiątej rocznicy jego śmierci, u stóp Mola Rybackiego, na końcu pirsu Dalmoru w Gdyni. Zwycięzcą konkursu został Maciej Jagodziński-Jagenmeer, którego projekt przedstawiał inżyniera z mapami w jednej ręce, a w drugiej wskazującego kierunek na portowe nabrzeże. Uroczystość odsłonięcia trzy metrowego monumentu miała miejsce 29 maja 2021 roku, w setną rocznicę rozpoczęcia budowy gdyńskiego portu.

– 25 kwietnia 2018 roku, z okazji stulecia odzyskania niepodległości przez Polskę, zostało odsłonięte w Gminie Jabłonna tablica upamiętniająca Tadeusza Wendę oraz jego związek z Dąbrową Chotomowską. Uroczystości z udziałem przedstawicieli władz samorządowych, lokalnej społeczności oraz komitetu organizacyjnego odbyły się w obecności Pani Hanny Wenda-Uszyńskiej, wnuczki inżyniera. Tablica umieszczona została w miejscu, w którym niegdyś znajdował się majątek Tadeusza Wendy.

– 25 kwietnia 2019 roku Tadeusz Wenda otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Gminy Jabłonna. Akt nadania odebrała jego wnuczka, Pani Hanna Wenda-Uszyńska, podczas uroczystych obrad Rady Gminy, które odbyły się w pałacu w Jabłonnie.

– Rok 2021 został w Gdyni ogłoszony Rokiem Tadeusza Wendy, co ma na celu promocję jego dziedzictwa i wkładu w rozwój miasta.

– W 2022 roku Narodowy Bank Polski wyemitował srebrną monetę kolekcjonerską o nominale 10 złotych, na rewersie której znalazł się wizerunek Tadeusza Wendy, z okazji setnej rocznicy budowy portu w Gdyni.

– Postać Tadeusza Wendy była także przedstawiana w filmie i serialu „Miasto z morza” z 2009 roku w reżyserii Andrzeja Kotkowskiego. Rolę tę odegrał Olgierd Łukaszewicz.

– W dniu 23 września 2022 roku, w pobliżu Kapitanatu Portu oraz blisko Dworca Morskiego w Gdyni, zainstalowano ławeczkę ku pamięci Tadeusza Wendy oraz Eugeniusza Kwiatkowskiego.

---

Oceń: Tadeusz Wenda

---