Stefan Sztolcman

---

Życiorys

Stefan Sztolcman to postać niezwykle zasłużona dla rozwoju polskiej infrastruktury kolejowej. W 1869 roku ukończył gimnazjum w Warszawie, a następnie rozpoczął studia na Wydziale Matematyczno-Fizycznym Uniwersytetu Warszawskiego w 1871 roku. W krótkim czasie przeniósł się do Instytutu Inżynierów Komunikacji w Petersburgu, gdzie zgłębiał wiedzę od 1872 do 1877 roku.

Już podczas studiów zyskiwał doświadczenie zawodowe, pracując jako technik przy projektach budowy kolejowych, takich jak kolej Lipawa-Połtawa (1870), kolej Kiszyniów-Jassy (1872) oraz Kolej Nadwiślańska (1874). Po zdobyciu dyplomu inżyniera kolejowego w 1877 roku, objął stanowisko zastępcy naczelnika odcinka na budowie drugiego toru kolei Moskwa-Brześć Litewski, gdzie działał w latach 1877-1878.

W kolejnych latach zdobywał coraz to nowe doświadczenia, pracując w wydziale technicznym służby drogowej Towarzystwa Dróg Żelaznych Południowo-Zachodnich w Kijowie (1879-1880). Następnie kierował działem stacji i sygnalizacji w Odessie od 1881 do 1894 roku. Jego kariera nabrała tempa, gdy w 1895 roku został zastępcą naczelnika na budowie kolei Perm-Kotłas, a od 1897 do 1905 roku pełnił rolę głównego inżyniera w projektach budowy nowych linii kolejowych, w tym Moskwa-Windawa oraz Petersburg-Witebsk. W tym okresie przekształcił także 25-kilometrową linię Petersburg-Carskie Sioło.

W 1906 roku Sztolcman zrealizował projekt budowy kolei dojazdowych do kopalni węgla w guberni riazańskiej. W latach 1908-1910 pełnił funkcję zastępcy naczelnika służby drogowej w dziale nowych robót kolei Petersburg-Moskwa, co stanowiło kolejny etap w jego zawodowej drodze. W 1911 roku rozpoczął prace studialne, a w 1912 roku objął stanowisko prezesa zarządu Towarzystwa Kolei Zachodnio-Uralskiej oraz Uralskiej Kolei Północno-Wschodniej.

Pomimo wyzwań związanych z pierwszą wojną światową, dążył do zrealizowania budowy obu dróg żelaznych oraz zorganizowania ich zarządów w zakresie eksploatacji. Od 1914 roku pełnił funkcję p.o. członka Rady Inżynierskiej przy Ministerstwie Komunikacji. Sztolcman był także członkiem Stowarzyszenia Inżynierów Komunikacji w Petersburgu, gdzie w latach 1905-1907 wygłaszał wykłady oraz pisał artykuły dotyczące rosyjskiej sieci kolejowej, publikowane w organie „Известия собрания инженеров путей сообщения”.

Po rewolucji w 1917 roku, w 1918 roku powrócił do Polski, angażując się w organizację krajowej sieci kolejowej. Jako delegat Stowarzyszenia Techników Polskich, przyczynił się do integracji dróg kolejowych byłych zaborów. W 1919 roku został zastępcą przewodniczącego Komisji Przebudowy Węzła Kolejowego Warszawskiego, a także aktywnie działał w Stowarzyszeniu Techników Polskich oraz Związku Polskich Inżynierów Kolejowych.

Jego zasługi zostały docenione, gdy w 1923 roku został członkiem korespondentem Akademii Nauk Technicznych, gdzie pełnił funkcję sekretarza Komisji Słownictwa Technicznego. Sztolcman był również wykładowcą na kursach inżynieryjnych organizowanych przez Warszawskie Towarzystwo Politechniczne. W latach 1924-1926 sprawował funkcję Głównego Inspektora Kolei, a od 1925 roku był członkiem Rady Technicznej przy Ministrze Kolei oraz Państwowej Rady Kolejowej od 1926 roku.

Inicjował powstanie oraz redagował pismo „Inżynier Kolejowy” w latach 1925-1933. Pełnił rolę przewodniczącego komitetu redakcyjnego wydawnictwa jubileuszowego, które podsumowywało dziesięciolecie Polskich Kolei Państwowych w latach 1918-1928. Po zakończonej, bogatej w osiągnięcia karierze, Sztolcman został pochowany w Czyżewie, w pobliżu swojego majątku Gostków w powiecie łomżyńskim.

Publikacje Stefana Sztolcmana

książki

W literaturze związanej z tematem kolejnictwa, Stefan Sztolcman ma na swoim koncie wiele znaczących publikacji. W 1906 roku opublikował dzieło zatytułowane „Из практики строительства железных дорог” w Sankt Petersburgu. Rok później, w 1907, ukazało się kolejne istotne opracowanie dotyczące rozwoju sieci kolejowej w Europie i jej eksploatacji.

W 1924 roku Sztolcman wydał książkę „Niektóre zagadnienia gospodarki kolejowej w zastosowaniu do kolejnictwa polskiego”, która zyskała uznanie wśród specjalistów. Jego prace z zakresu kosztów przewozów na liniach normalnotorowych Polskich Kolei Państwowych ukazały się w seriach za lata 1924 do 1931. Oto niektóre z tych publikacji:

• „Koszty własne przewozów na liniach normalnotorowych Polskich Kolei Państwowych za rok 1924”, Warszawa 1925,
• „Koszty własne przewozów na liniach normalnotorowych Polskich Kolei Państwowych za rok 1925”, Warszawa 1926,
• „Koszty własne przewozów na liniach normalnotorowych Polskich Kolei Państwowych za rok 1926”, Warszawa 1928,
• „Koszty własne przewozów na liniach normalnotorowych Polskich Kolei Państwowych za rok 1927-1928”, Warszawa 1929,
• „Koszty własne przewozów na liniach normalnotorowych Polskich Kolei Państwowych za rok 1928-1929”, Warszawa 1930,
• „Koszty własne przewozów na liniach normalnotorowych Polskich Kolei Państwowych za rok 1929-1930”, Warszawa 1931,
• „Koszty własne przewozów na liniach normalnotorowych Polskich Kolei Państwowych za rok 1930-1931”, Warszawa 1931.

artykuły

Oprócz książek, Sztolcman był też autorem wielu artykułów naukowych. Jego prace ukazywały się w czasopismach branżowych i podejmowały różnorodne aspekty związane z kolejnictwem. W 1919 roku w „Przeglądzie Technicznym” opublikował tekst „Podstawy teoretyczne projektowania rozwoju sieci kolejowej i zastosowanie ich do potrzeb Państwa Polskiego”.

W latach dwudziestych i trzydziestych XX wieku, autor poruszył kwestie takie jak:

• „Gospodarka materiałowa na PKP”, „Inżynier Kolejowy” nr 5, 1925,
• „Plany rozwoju sieci kolejowej polskiej”, „Inżynier Kolejowy” nr 21, 1928,
• „Koleje odziedziczone przez Polskę w b. zaborze rosyjskim”, „Inżynier Kolejowy” nr 11, 1928,
• „Organizacja centralnego Zarządu Kolejowego w Polsce”, „Inżynier Kolejowy” nr 8, 1929,
• „Udział polskich kolei w przewozach międzynarodowych”, „Inżynier Kolejowy” nr 8, 1930,
• „Organizacja zarządu eksploatacji kolei w Polsce”, „Inżynier Kolejowy” nr 9, 1931,
• „Koleje polskie w porównaniu z niektórymi obcymi”, „Inżynier Kolejowy” nr 1, 1933.

Życie prywatne

Stefan Sztolcman przyszedł na świat w rodzinie związanej z rzemiosłem. Jego ojcem był August, który był mistrzem siodlarskim i żył w latach 1810–1876. Jego matką natomiast była Józefa z Majewskich, urodzona w 1812 roku, która zmarła w 1880 roku.

---

Oceń: Stefan Sztolcman

---