Pałac Przebendowskich w Warszawie

---

Historia

Pałac Przebendowskich w Warszawie ma bogatą historię, którą warto poznać. Jego przebudowa miała miejsce w 1728 roku, z inicjatywy Jana Jerzego Przebendowskiego, podskarbiego koronnego. Prawdopodobnym architektem tego projektu był Jan Zygmunt Deybel. Po jego śmierci w 1729 roku, posiadłość przeszła w ręce jego córki, Doroty Henrietty, a następnie jej męża, Piotra Jerzego Przebendowskiego. Kolejnym właścicielem był Ignacy Przebendowski, który wynajął pałac hiszpańskiemu dyplomacie i posłowi przy dworze Augusta III, Pedro Pablo de Bolea. Ten ostatni organizował w pałacu wystawne przyjęcia. W 1766 roku Ignacy Przebendowski sprzedał obiekt Annie z Łubieńskich Łętowskiej oraz Konstancji z Łubieńskich Kossowskiej, a dwa lata później mąż Konstancji, Roch Kossowski, nabył pełnię praw do posiadłości.

W pierwszej połowie XIX wieku pałac zaczął podupadać, przekształcając się w kamienicę dochodową. Był tam zlokalizowany między innymi gabinet figur woskowych, zajazd, kawiarnia oraz drukarnia „Gazety Teatralnej”, a także restauracja Gąsiorowskiego i Urząd Kontroli Służących, a także Trybunał Handlowy. W latach 1818−1830 mieszkał tam komendant miasta Michaił Lewicki.

Od 1863 roku pałac znajdował się w rękach Jana Zawiszy, który w latach 1863–1864 przeprowadził w nim restaurację pod kierunkiem Brunona Zborowskiego. Nowy właściciel wzbogacił zbiory pałacu o cenne artefakty archeologiczne. Po jego śmierci, nieruchomość przeszła na własność jego żony Elżbiety i córki Marii. W 1912 roku książę Janusz Franciszek Radziwiłł, ordynat na Ołyce oraz właściciel Nieborowa, nabył budynek.

W dalszym ciągu historia budynku była dramatyczna – został on zniszczony w 1944 roku podczas powstania warszawskiego, tracąc około 70% swojej struktury. Odbudowa miała miejsce w latach 1948–1949 w czasie budowy Trasy W-Z. W trakcie tej pracy, pierwotnie planowano, żeby trasa przebiegała na południe od pałacu, co groziło zniszczeniem oficyny. Jednak dzięki sprzeciwowi Ministerstwa Finansów oraz staraniom konserwatorów, na czele z Janem Zachwatowiczem, osiągnięto kompromis, który pozwolił na zachowanie budynku przy jednoczesnej budowie jezdni.

Niestety, podczas odbudowy nie udało się odtworzyć bocznych skrzydeł i oficyn, które ustąpiły miejsca torowiskom tramwajowym. Cenne rzeźby przedstawiające cztery pory roku, które kiedyś zdobiły taras ogrodowy, zostały odkryte w ruinach i przekazane do Muzeum Historycznego m.st. Warszawy, a w 2015 roku trafiły do Muzeum Niepodległości.

Po odbudowie, pałac zmienił swój adres – wcześniej znajdował się przy ul. Bielańskiej 14. Obiekt był wykorzystywany jako ośrodek szkoleniowy Centralnej Rady Związków Zawodowych, a od 1950 do 1989 roku mieściło się tam Muzeum Lenina. Od 1990 roku pałac przejął nowo utworzone Muzeum Historii Polskich Ruchów Niepodległościowych i Społecznych, które w 1991 roku przemianowano na Muzeum Niepodległości.

W 1965 roku pałac został ujęty w rejestrze zabytków, co przyczyniło się do dalszej ochrony tego cennego obiektu. W latach 2000–2009 działało w nim kino „Paradiso”. W 2019 roku zakończył się kompleksowy remont, który przywrócił elewacjom ich pierwotny, piaskowy kolor, a także wymieniono pokrycie dachu na miedziane. Na przylegających terenach umieszczono nowe wazony oraz rzeźby alegoryczne. Odgruzowany został także podziemny kompleks, tworząc salę multimedialną oraz reprezentacyjną przestrzeń w dawnym kinie, która prowadzi do ogrodu.

Architektura

Pałac Przebendowskich w Warszawie to imponujący trzykondygnacyjny obiekt, który liczy aż jedenaście osi. Budynek wyróżnia się także czterema narożnymi alkierzami, co nadaje mu wyjątkowego charakteru. Te architektoniczne detale wzbogacają jego ogólny wygląd, przyciągając uwagę miłośników historii i architektury.

---

Oceń: Pałac Przebendowskich w Warszawie

---