Ulica Czerwonego Krzyża w Warszawie

---

Historia

Ulica Czerwonego Krzyża w Warszawie zyskała swoje kształty w latach 1897–1898, powstając jako przedłużenie ul. Rozbrat oraz jako droga do niewielkiego szpitala Rosyjskiego Czerwonego Krzyża, od którego otrzymała swoją nazwę. Szpital ten, umiejscowiony przy górnym biegu ulicy, znajdował się przy krawędzi skarpy. Początki działalności szpitala sięgają przed rokiem 1885, kiedy to wybudowano kilka pawilonów pomiędzy skarpą, a ul. Smolną. W latach 1896–1897 wzniesiono główny gmach, który mieścił administrację placówki, a także płatną lecznicę oraz bezpłatne ambulatorium. Przed budynkiem znajdował się piękny klomb z fontanną. W 1914 roku, jako ostatni element zespołu szpitala, zakończono budowę budynku administracyjnego, który został nadbudowany przed rokiem 1939 według projektu Józefa Szanajcy.

W 1900 roku ulica została poszerzona; równocześnie rozpoczęto budowę wielu kamienic, które stały się pierwszą zabudową mieszkaniową tego obszaru. Architekt Jan Hinz, który był jednym z pierwszych budowniczych, wzniósł dla siebie jedną z pierwszych kamienic, a inna z tych nowych charakteryzowała się bogato zdobioną secesyjną fasadą. Po 1912 roku powstały kolejne kamienice; w jednej z nich mieszkał znany budowniczy wielu warszawskich obiektów – Leon Drews, a w miejsce ich lokalizacji znajduje się obecnie jezdnia.

Za linią wiaduktu kolei średnicowej, w okolicach szpitala, przez długie lata brakowało zabudowy, ponieważ szpital został przejęty w 1915 roku przez Polski Komitet Pomocy Społecznej. W późniejszych latach szpital ten zyskał status Szpitala Głównego Polskiego Czerwonego Krzyża. W okresie 1904–1914 wzniesiono także most Poniatowski, znany w tym czasie jako most Mikołajewski. Obok mostu powstał długi na około 700 metrów wiadukt, który łączył most z Al. Jerozolimskimi.

W latach dwudziestych XX wieku do zabudowy przyłączyły się nowe domy, a już w 1933 roku pierwszy pociąg przejechał tunelem oraz nasypem kolei średnicowej, tworząc stację PKP Warszawa Powiśle. W tym samym czasie wzniesiono arkadę, prowadzącą do mostu średnicowego, a do wybuchu II wojny światowej ulica Czerwonego Krzyża wzbogaciła się o kolejne zabudowania. W 1939 roku jedynie jedna kamienica uległa zniszczeniu, jednak to w wyniku wydarzeń w 1944 roku kilka domów legło w gruzach, a szpital został doszczętnie spalony, podczas gdy sam wiadukt został wysadzony przez Niemców.

Po wojnie, w 1945 roku, rozebrano część dawnych obiektów, a wiadukt średnicowy został odbudowany zgodnie z pierwotnym projektem, przybył także drugi wiadukt, przeznaczony dla transportu kolejowego. Uchwałą Rady Narodowej m.st. Warszawy z dnia 24 sierpnia 1951 roku, wschodni odcinek ulicy pomiędzy Wybrzeżem Kościuszkowskim oraz Dobrą przemianowano na ul. Stefana Jaracza. Przed rokiem 1968 powstała nowa ulica Kruczkowskiego, która zaabsorbowana część dawnej przestrzeni ulicy Czerwonego Krzyża.

Z dawnych zabudowań szpitalnych, które ostatecznie zniszczono w latach 70., przetrwał jedynie pawilon chorób wewnętrznych im. cesarzowej Marii Aleksandrownej, znajdujący się pod adresem Smolna 6. Na pozostałym terenie urządzono skwer. W kamienicy Spółdzielni Domostwo przy ul. Czerwonego Krzyża 6 od 2002 roku do momentu przeniesienia do Pałacu Prezydenckiego w 2006 roku mieszkał przyszły prezydent RP Lech Kaczyński wraz z małżonką Marią.

---

Oceń: Ulica Czerwonego Krzyża w Warszawie

---