Kanał Bródnowski

---

Kanał Bródnowski

Kanał Bródnowski, znany również jako Kanał Bródnowski Górny, pełni ważną funkcję hydrotechniczną w Warszawie. Jego zadaniem jest odprowadzanie wód do Kanału Żerańskiego, na wysokości warszawskiego osiedla Brzeziny. Całkowita długość kanału wynosi około 10,94 km, z czego 3,6 km przebiega przez dzielnicę Białołęka. Kanał jest w znacznym stopniu zasilany wodami deszczowymi, które są odprowadzane przez dwie przepompownie, znajdujące się na Targówku oraz na Bródnie.

Do momentu zamknięcia zakładów przemysłowych na Targówku Fabrycznym oraz zakończenia hodowli trzody w PGR Bródno, kanał odbierał zarówno ścieki przemysłowe, jak i gnojowicę. Jednak od tego czasu jego stan sanitarny uległ znacznej poprawie, a w wodach zaczął pojawiać się rybostan oraz fauna charakterystyczna dla rzek nizinnych.

Kanał Bródnowski (Górny) nie dysponuje żadnymi naturalnymi dopływami, jest jedynie zasilany wodami przez kanały odwadniające, a wśród największych z nich znajdują się Kanał Ząbkowski (znany także jako Rów Ząbkowski), Kanał Zaciszański (Kanał Zacisze, Struga Zacisze), Kanał Drewnowski (Rów Drewnowskiego) oraz Kanał Lewandów. W dolnym odcinku, w obrębie Białołęki, kanał płynie zmienionym korytem, co miało miejsce podczas budowy Kanału Żerańskiego. Uchodzi do niego w okolicach mostu drogowego w osiedlu Brzeziny, a ślady po dawnym korycie można dostrzec w rejonie ulic Białołęckiej i Zdziarskiej, gdzie znajduje się zarośnięty most drogowy.

Aktualnie trwają prace nad rewitalizacją Kanału Bródnowskiego, obejmującą także Kanał Zaciszański oraz Kanał Drewnowski, na obszarze gminy Targówek. Projekt rewitalizacji przewiduje m.in.:

• wysprzątanie brzegów,
• odmulenie i umocnienie skarp,
• stworzenie zbiornika retencyjnego o powierzchni 1,3 ha,
• wybudowanie kąpieliska i przystani dla kajaków,
• stworzenie nowych kładek nad kanałami,
• budowę ciągów pieszych oraz rowerowych,
• zagospodarowanie skwerów wzdłuż brzegów kanału.

Kanał Bródnowski przepływa przez kilka warszawskich osiedli w dzielnicy Targówek, takich jak Targówek Fabryczny, Elsnerów, Zacisze oraz Stare Bródno. W dzielnicy Białołęka obsługuje osiedla Brzeziny oraz Białołękę.

Kanał Bródnowski Dolny

Kanał Bródnowski Dolny rozciąga się na około 16 km i swój bieg rozpoczyna od przepompowni zlokalizowanej w obrębie osiedla Tomaszew. Ta przepompownia miała na celu wyrównawczą regulację i odpowiadała za odprowadzanie nadwyżek wód z Kanału Żerańskiego w okresach jego podwyższonego lustra wody. Cała trasa Kanału Bródnowskiego Dolnego prowadzi doliną i korytem dawnej rzeki Brodni. W obecnych czasach w górnym odcinku kanał ten sporadycznie prowadzi wody, natomiast niżej, poniżej Legionowa, jego wody bywają zanieczyszczone ściekami, które pochodzą z gospodarstw domowych oraz opadów deszczu. Kanał uchodzi do rzeki Narwi, poniżej zapory znajdującej się w Dębem.

W swoim biegu, Kanał Bródnowski Dolny przepływa przez różne obszary, w tym przez:

• warszawska osiedla Tomaszew, Szamocin,
• gminę Nieporęt – wsie Michałów-Grabina, Rembelszczyzna, Józefów oraz Stanisławów Drugi,
• miasto Legionowo,
• gminę Wieliszew – wsie Łajski i Skrzeszew.

Za zarządzanie sprawami związanymi z utrzymaniem Kanału Bródnowskiego odpowiada instytucja określana jako Spółka Wodna Niziny Kanału Bródnowskiego.

Rewitalizacja Kanału Bródnowskiego

W 2007 roku władze Targówka skierowały zapytanie do Ratusza w sprawie administratora Kanału Bródnowskiego. Zaskakująco, nie ustalono konkretnego zarządcy. W wyniku tego, z inicjatywy lokalnych władz, powstał zespół specjalny, którego celem było uporządkowanie administracyjnej kwestii kanałów w Warszawie. W efekcie, na początku 2009 roku, przejęciem zarządzania kanałami zajął się prezydent Warszawy, przekazując je w gestię władz dzielnic. Targówek zainicjował pilotażowy projekt rewitalizacyjny, którego realizacja miała stanowić wzór dla innych dzielnic.

Urząd Dzielnicy rozpoczął działania od stworzenia odpowiedniej dokumentacji, stwierdzając braki w podstawowych danych, takich jak wymiary Kanału Bródnowskiego oraz źródła zasilające go – Kanały Zaciszański i Drewnowski. Przeprowadzono analizy hydrologiczne oraz pomiary, a także dokładną inwentaryzację stanu technicznego istniejących kanałów i rowów melioracyjnych w zlewni Kanału Bródnowskiego. Zidentyfikowano, że Kanał Bródnowski ma wystarczającą szerokość, aby radzić sobie z ewentualnymi opadami, co czyni go ważnym elementem ochrony przed powodziami. Ważne jest jednak, aby wspierać jego funkcjonowanie poprzez budowę dwóch zbiorników retencyjnych.

Stan techniczny kanałów pozostawiał wiele do życzenia. Odkryto, że wiele z rowów było zatykania, a dzikie zrzuty ścieków były nielegalne. Obecnie woda nie przepływała swobodnie, gdyż wszystkie trzy kanały były zarośnięte i zmulone. Prace regulacyjne miały miejsce od 2010 do 2011 roku i obejmowały cały odcinek Kanału Bródnowskiego, w tym tereny Rembertowa i Białołęki. Burmistrz Targówka nawiązał współpracę z władzami sąsiednich dzielnic, uzyskując stosowne pełnomocnictwa. Koryto kanału zostało odmulone, usunięto zbędną roślinność, a także zamocowano parkany faszynowe, chroniące ląd. Dzięki tym pracom udało się znacznie przyspieszyć odpływ wody.

W 2012 roku zakończono rewitalizację Kanału Zaciszańskiego, a później przystąpiono do prac przy Kanale Drewnowskim. Na Targówku Fabrycznym zbudowano zbiornik retencyjny „Zalew Bardowskiego”, który ma wiele funkcji, w tym chroni przed powodziami, służy rekreacji oraz jako źródło wody dla straży pożarnej. Zbiornik został zgłoszony do Wojewody Mazowieckiego, co umożliwiło jego umieszczenie na liście urządzeń przeciwpowodziowych. Powstał on na gruncie przekazanym przez Agencję Nieruchomości Rolnych. Planowany jest również drugi zbiornik w okolicach Trasy Toruńskiej, choć obecnie napotyka on trudności związane z roszczeniami dawnych właścicieli.

Zagospodarowanie brzegów kanałów i zbiornika retencyjnego

Gospodarowanie terenami przybrzeżnymi prowadzone jest tam, gdzie ziemia należy do miasta. W miejscach, gdzie prywatne nieruchomości sięgają niemal do wody, zorganizowano objazdy, które umożliwiają przejazd wzdłuż kanału od ul. Malborskiej do ul. Samarytanka po nowo utworzonych alejkach. Planuje się dalsze przedłużenie tego szlaku w kierunku Rembertowa oraz dokończenie odcinka od ul. Malborskiej do Trasy Toruńskiej (stan na wrzesień 2014 r.).

W październiku 2013 roku inaugurację miał skwer im. Grzegorza Ciechowskiego przy ul. Kondratowicza, a wiosną 2014 roku oddano kolejne miejsce – skwer historyczny przy ul. Malborskiej, który honoruje trzy ważne wątki historii Bródna. Pierwszym jest gród z czasów Mieszka I, drugą jest strzeżenie szlaku handlowego, związane z przeprawą rzeczną, a trzecim wątek dotyczący samej historii Kanału Bródnowskiego ukazany na specjalnej tablicy.

W czerwcu 2014 roku otwarto plac zabaw oraz skwer ekologiczny przy ul. Rolanda. Roślinność skwerka została starannie dobrana, by przyciągać różne gatunki zwierząt w ciągu roku do trzech wyspecjalizowanych stref: dla ptaków, motyli oraz pszczół. Powstał tam nawet ul dla pszczół, co czyni miejsce edukacyjnym dla dzieci i lokalnych mieszkańców. 1 września 2014 roku, nieopodal, otwarto nowe przedszkole.

Dodatkowo, przy Kanale Drewnowskim powstał skwer z placem zabaw oraz siłownią. Otoczenie Zalewu Bardowskiego stało się chętnie odwiedzanym miejscem rekreacyjnym, gdzie dostępna jest plaża z kąpieliskiem, wieża widokowa, wyciąg do wakeboardingu oraz tereny do jazdy na rolkach, a także plac zabaw, parking oraz siłownia. Woda w sztucznym zbiorniku jest regularnie filtrowana. W pobliskim lesie, gdzie niegdyś istniał fort twierdzy Warszawa, wytyczono ścieżki spacerowe oraz umieszczono tablice informacyjne, które wzbogacają ofertę edukacyjną regionu.

---

Oceń: Kanał Bródnowski

---