Oczyszczalnia Ścieków „Czajka”

---

Opis

Oczyszczalnia Ścieków „Czajka” to największy zakład tego typu w Polsce. Stanowi ona nie tylko istotny element infrastruktury sanitarno-epidemiologicznej stolicy, ale także jedną z ważnych instalacji w zakresie oczyszczania ścieków w kraju.

Zakład ten obsługuje Warszawę i z grupą trzech innych oczyszczalni: „Południe”, „Cyraneczka” oraz „Pruszków”, przynależy do czterech oczyszczalni odpowiedzialnych za zarządzanie ściekami w obszarze stolicy. Dodatkowo, wraz z oczyszczalniami „Pruszków” oraz „Dębe”, podlega Miejskiemu Przedsiębiorstwu Wodociągów i Kanalizacji w m.st. Warszawie.

W granicach Warszawy, oczyszczalnia ta, wespół z innymi, spełnia rolę w zakresie zarządzania ściekami w trzech głównych instalacjach. W szczególności jest to ważne dla dwóch oczyszczalni, które poza nimi obsługują również aglomerację wodnoprawną Warszawę.

Jest to zakład, który odbiera ścieki z różnych obszarów, takich jak:

• prawobrzeżne dzielnice Warszawy (z wyjątkiem fragmentu Wesołej), miasta Legionowo, Zielonka, Ząbki oraz Marki, a także części gmin Jabłonna i Nieporęt,
• północne dzielnice lewobrzeżne (poza Ursusem): Bielan, Bemowa, Żoliborza, Woli, Śródmieścia, Ochoty, obszary Włoch, a także części Mokotowa oraz z fragmentów gminy Izabelin.

Pierwszy krok w procesie oczyszczania ścieków ma miejsce w etapie mechanicznym, gdzie ścieki są przeprowadzane przez kraty, a następnie trafiają do piaskowników i osadników wstępnych. Następnie, w drugim etapie, są kierowane do basenów osadu czynnego, gdzie trwają procesy usuwania azotu i fosforu. Ostatnia część procesu odbywa się w osadnikach wtórnych, gdzie osad czynny jest oddzielany od wody, która potem jest odprowadzana do Wisły.

Historia

Oczyszczalnia Ścieków „Czajka” została zaprojektowana w I połowie lat 70. XX wieku. Budowa rozpoczęła się w 1976 roku na terenie Czajek, a zakończenie prac planowane było na rok 1982. Według początkowych zamierzeń, zakład miał obsługiwać prawobrzeżną część Warszawy.

Działalność oczyszczalni wystartowała w 1991 roku. Z biegiem lat, w obliczu zaostrzenia przepisów dotyczących ochrony środowiska, konieczne stało się przeprowadzenie modernizacji. Uchwały Rady m.st. Warszawy w latach 1999 i 2005 podjęły decyzje dotyczące rozbudowy, gdy odrzucono projekt budowy nowego zakładu na lewym brzegu Wisły. W styczniu 2008 roku podpisano umowę na rozbudowę i unowocześnienie obiektu, a głównym wykonawcą została firma Warbud.

Modernizacja obejmowała szereg istotnych popraw. Dostosowano oczyszczalnię do obowiązujących norm, zwiększono jej przepustowość oraz włączono do systemu całość maksymalnego przepływu z wodami opadowymi. Dodatkowo, centralna oraz północna część lewobrzeżnej Warszawy zyskały obsługę oczyszczalni, podczas gdy południowa była już od 2005 roku obsługiwana przez Oczyszczalnię Ścieków „Południe“ zlokalizowaną w dzielnicy Wilanów.

Aby zrealizować te zmiany, pod dnem Wisły powstał tunel o długości 1,3 km i średnicy 4,5 m, w którym umieszczono dwa rurociągi (kolektory) o średnicy 1,60 m, z których jeden pełnił rolę podstawowego, a drugi rezerwowego. Umożliwiło to budowę układu przesyłowego ścieków i wpisanie tej inwestycji na listę przedsięwzięć związanych z organizacją finałowego turnieju Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej 2012.

W trosce o ograniczenie ilości odpadów, obok oczyszczalni powstała Stacja Termicznej Utylizacji Osadów Ściekowych (STUOŚ), która z powodzeniem wprowadziła technologię spalania w złożu fluidalnym. Dzięki tej stacji, ilość produkowanych odpadów zmniejszyła się ponad 10-krotnie, z 200 tys. ton rocznie do około 20 tys. ton rocznie.

Rozbudowa zakładu została zakończona w 2012 roku, a całkowity koszt prac wyniósł około 3,7 miliarda złotych. Projekt ten był jednym z największych inwestycji w stolicy, współfinansowanych przez Unię Europejską. Po zakończeniu rozbudowy, oczyszczalnia „Czajka” zyskała miano największej oczyszczalni ścieków w Polsce, zajmując obszar 52,7 ha i zdolność przyjęcia 435 tys. m³ ścieków na dobę.

W 2020 roku zakończono również budowę zbiornika retencyjnego o pojemności 80 tys. m³, usytuowanego na terenie samej oczyszczalni.

Awarie

W okresie między listopadem a grudniem 2018 roku stacja oczyszczalni „Czajka” była zmuszona do wyłączenia rekuperatorów STUOŚ z powodu awarii. Po dokładnych naprawach, obiekt został ponownie uruchomiony w grudniu 2019 roku.

W dniach 27 i 28 sierpnia 2019 r. miała miejsce poważna awaria obydwu kolektorów umiejscowionych w tunelu pod dnem Wisły. W wyniku tego zdarzenia, 28 sierpnia rozpoczął się zrzut nieoczyszczonych ścieków do rzeki, pochodzących z obszarów lewobrzeżnych, które były obsługiwane przez tę oczyszczalnię. W odpowiedzi na kryzys, od 31 sierpnia wprowadzono dezynfekcję ścieków za pomocą ozonowania, co pozwoliło na minimalizację negatywnego wpływu na jakość wody w Wiśle.

3 września 2019 r. żołnierze 2 Inowrocławskiego Pułku Inżynieryjnego zakończyli budowę mostu pontonowego na Wiśle, który miał na celu instalację tymczasowego rurociągu transportującego ścieki do oczyszczalni. Awaryjny rurociąg na moście został uruchomiony 9 września, a już 14 września osiągnął pełną wydajność, co skutkowało wstrzymaniem zrzutu nieoczyszczonych ścieków do rzeki. Naprawa układu przesyłowego rurociągów pod dnem Wisły została zwieńczona w listopadzie 2019 roku, a 16 listopada przebieg przesyłania nieczystości został przywrócony do naprawionej instalacji.

Dnia 29 sierpnia 2020 r. miała miejsce kolejna awaria kolektorów w tunelu, co znowu spowodowało zrzut ścieków do Wisły. Jednak te również były natychmiast poddawane ozonowaniu. 13 grudnia 2020 roku, przepływ ścieków z tymczasowego układu przesyłowego na moście pontonowym został przełączony do nowego, wydrążonego stalowego rurociągu o średnicy 1,2 metra.

Kolektory, które zawiodły, zostały zbudowane w 2010 roku przez konsorcjum czterech przedsiębiorstw. Niestety, w trakcie realizacji projektu, trzy z tych firm ogłosiły upadłość, a czwarta zrobiła to kilka lat później. Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji (MPWiK) wskazało, że przyczyną awarii w 2020 roku był błąd projektu z 2006 roku, który nie przewidywał odpowiedniego drenażu. Najwyższa Izba Kontroli (NIK) również zauważyła błędy popełnione przez MPWiK dotyczące projektowania, budowy oraz eksploatacji podziemnych kolektorów. Ponadto wskazano, że Prezydent m.st. Warszawy nie wykorzystał wszystkich dostępnych środków kontrolnych.

Zdaniem Izby, MPWiK nie monitorowało rzetelnie budowy systemu przesyłowego i nie analizowało dokumentacji w sposób wystarczający. W związku ze stwierdzonym narażeniem na niebezpieczeństwo życia i zdrowia osób znajdujących się w systemie przesyłowym w trakcie obu awarii, NIK w lipcu 2021 roku złożyła zawiadomienie do Prokuratury Rejonowej Warszawa Żoliborz o istniejącym uzasadnionym podejrzeniu przestępstw. Niemniej jednak, działania podejmowane przez MPWiK i Urząd m.st. Warszawy w celu ustalenia przyczyn awarii z 2019 roku zostały ocenione pozytywnie.

W związku z podejrzeniem o sporządzenie fałszywej opinii przez niektórych biegłych, MPWiK złożyło zawiadomienie do prokuratury. Do 2024 roku nie postawiono nikomu zarzutów związanych z awarią. W tym samym czasie zakończono kluczowe prace nad odbudową kolektorów pod dnem Wisły, gdzie zastosowano rury stalowe, zamiast dotychczasowych rur z tworzywa GRP, i zainstalowano resory, które minimalizują drgania, a także ażurowy pomost ułatwiający ich inspekcję z zewnątrz.

---

Oceń: Oczyszczalnia Ścieków „Czajka”

---