Jarosław Maciej Goliszewski

---

Życiorys

Kariera zawodowa

Jarosław Maciej Goliszewski rozpoczął swoją karierę zawodową jako informatyk, zatrudniony w Centrum Elektronicznym Narodowego Banku Polskiego w Warszawie w latach 1969–1983. Po długim okresie pracy, w wyniku przymusowych okoliczności politycznych, musiał porzucić swoje zajęcie w 1983 roku. Z konieczności podejmował się różnych ról w zakładach rzemieślniczych, gdzie najpierw pracował jako pracownik fizyczny, a następnie jako pełnomocnik do spraw handlu i reklamy.

Jego pasja do fotografii ruszyła w 1980 roku, gdy zaczął uwieczniać nie tylko codzienne wydarzenia, ale także historyczne momenty związane z tzw. karnawałem „Solidarności”. Współpracował wtedy z Regionem Mazowsze NSZZ „Solidarność”, a jego zdjęcia były publikowane w takich tytułach jak „Wiadomości Dnia” i „Niezależność” w latach 1980-1981. Debiutował na wystawie „W rok po Sierpniu” w Warszawie latem 1981 roku, gdzie obok swoich autorskich prac zaprezentował prace Janusza Fili i Jacka W. Woźniaka.

W czasie stanu wojennego w 1982 roku, używając dwóch przemyconych aparatów, dokumentował życie w obozie dla internowanych w Białołęce. W latach 1983-1990 pracował jako niezależny fotograf, współpracując z podziemnym dziennikarstwem, takimi jak „Przegląd Wiadomości Agencyjnych”, a także z prasą emigracyjną, w tym z „Poglądem” w Berlinie i „Nowym Dziennikiem” w USA. W tym okresie współpracował z „Powściągliwością i Pracą” oraz „Przeglądem Katolickim”, które zaczęły przyciągać dziennikarzy i fotografów, w tym Tomasza Tomaszewskiego oraz Tomasza Wesołowskiego.

W swojej twórczości Goliszewski uwieczniał ważne wydarzenia historyczne, takie jak prace Okrągłego Stołu, powołanie Tadeusza Mazowieckiego na premiera, czy wybór Wojciecha Jaruzelskiego na prezydenta PRL. Pracował również dla Filharmonii, kierowanej przez Tadeusza Kaczyńskiego.

W 1989 roku, w czasie wyborów, współpracował z Biurem Wyborczym Komitetu Obywatelskiego „Solidarność”, gdzie wraz z Erazmem Ciołkiem przygotowywał zdjęcia z sesji z udziałem Lecha Wałęsy i opozycyjnych kandydatów. Jego zdjęcia pojawiały się w pierwszych wydaniach „Gazety Wyborczej”, gdzie dokumentował także kampanie wyborcze. W latach 1990-1991 publikował zdjęcia w wielu międzynarodowych czasopismach, takich jak „Financial Times” oraz „Die Zeit”.

Fotografował cztery pielgrzymki Jana Pawła II do Polski, a jego prace były do dziś publikowane w wielu magazynach ilustrowanych oraz reklamowych. W 1996 roku założył agencję fotograficzną EPOKA, w której pełni rolę partnera zarządzającego. Zdjęcia Goliszewskiego były podpisywane na wiele sposobów, w tym jako Jarosław Maciej Goliszewski czy M. Goliszewski.

Aktywność obywatelska

Od młodości Goliszewski angażował się w działalność społeczną. Po wydarzeniach Marca 1968 roku w Warszawie dołączył do warszawskiego Klubu Inteligencji Katolickiej, gdzie nawiązał znajomości z wieloma znaczącymi osobami. Jako muzyk, uczestniczył w prezentacjach gospel i rock-opery na spotkaniach klubowych, co przyczyniło się do jego późniejszego zaangażowania w ruch solidarnościowy.

W 1980 roku był jednym z współzałożycieli NSZZ „Solidarność” w Centrali NBP oraz członkiem Prezydium Komisji Zakładowej. Po wprowadzeniu stanu wojennego był internowany do listopada 1982 roku. Po zwolnieniu zaangażował się w niezależną kulturę, organizując wiele wydarzeń artystycznych, koncertów oraz współpracował z wydawnictwami podziemnymi.

W latach 1987-1989 uczestniczył w działaniach na rzecz opozycji, m.in. pomoc w kolportażu wydawnictw bezdebitowych. W 2015 roku wspierał wybrany projekt ustawy dotyczącej działaczy opozycji antykomunistycznej, co przyczyniło się do zmiany przepisów emerytalnych dotyczących byłych opozycjonistów. Jego działalność była wielokrotnie opisywana przez media, które zwracały uwagę na jego zaangażowanie w sprawy obywatelskie oraz społeczne.

Film, telewizja, radio, prezentacje

Jarosław Goliszewski miał także swój udział w branży filmowej i telewizyjnej. W 1992 roku brał udział w jurorowaniu podczas programu telewizyjnego „Tableau” reżyserii Andrzeja Wasylewskiego. Jako uczestnik pojawił się w dokumencie „Mundial. Gra o wszystko” w 2012 roku, który poruszał rzeczywistość sportową w czasach stanu wojennego.

W telewizji wystąpił w reportażu „Ludzie z plakatów”, a także w filmie dokumentalnym „Fotograf Solidarności” wyreżyserowanym przez Pawła Woldana, gdzie w ciekawy sposób przedstawiono historię Erazma Ciołka oraz jego bliskich współpracowników.

Dzięki swoim osiągnięciom, Goliszewski stał się także obecny w mediach, udzielając wywiadów i będąc bohaterem audycji radiowych, które poruszały wspomnienia z czasów stanu wojennego oraz jego osobiste doświadczenia związane z działalnością w „Solidarności”. Jego historia stanowi inspirację dla wielu młodych twórców oraz działaczy społecznych w Polsce.

Ordery, odznaczenia i nagrody

Oto zestawienie osiągnięć i wyróżnień, które otrzymał Jarosław Maciej Goliszewski w trakcie swojej działalności społecznej i artystycznej:

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany za znaczący wkład w proces demokratyzacji w Polsce. Wręczono go w dniu 12 grudnia 2006 roku, w 25. rocznicę stanu wojennego, przez Lecha Kaczyńskiego, ówczesnego Prezydenta Rzeczypospolitej;
• Krzyż Wolności i Solidarności, który w 2017 roku nadano mu przez Prezydenta R.P. Andrzeja Dudę. Odznaczenie to przyznano za nieocenione zasługi w działalności na rzecz niezależności oraz suwerenności Polski, a także za promowanie praw człowieka w okresie PRL;
• Medal Stulecia Odzyskania Niepodległości, przyznany na podstawie postanowienia z dnia 13.12.2022 r. nr rej. 92/2022 MS przez Prezydenta R.P. Andrzeja Dudę;
• Odznaka „Za zasługi dla niepodległości 1956-1989”, którą Goliszewski otrzymał w 2017 roku jako honorowe wyróżnienie dla działaczy opozycji antykomunistycznej oraz osób represjonowanych z powodów politycznych;
• Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury”, która została mu nadana w 2001 roku za wkład w działalność w podziemnym obiegu wydawniczym;
• Nagroda za wyróżnione fotografie w konkursie „9 promieni światła na niebie”, której zakończenie miało miejsce w 2008 roku, według opinii Henryka Stażewskiego. Uczestniczył w tym konkursie pod pseudonimem Paul Lutyman;
• III nagroda w Konkursie Polskiej Fotografii Prasowej za fotoreportaż pt. „Marsz żyjących”, który zaprezentowano na wystawie pokonkursowej w 1993 roku.

Rodzina

Jarosław Maciej Goliszewski pochodzi z rodziny o bogatej historii. Jego rodzice to Henryk i Genowefa Goliszewscy, z czego ojciec był bankowcem oraz uczestnikiem kampanii wrześniowej w 1939 roku. Po wojnie stał się jeńcem stalagu.

Jarosław jest mężem Anny Zaniewickiej-Goliszewskiej, która jest utalentowaną artystką plastyczną oraz członkiem ZPAP.

W jego rodzinie jest także starsza siostra Jolanta, która na emeryturze pracowała jako ekonomista i bankowiec. Smutnym epizodem w rodzinnej historii był los stryja Eugeniusza Goliszewskiego, który został zamordowany przez NKWD w Charkowie w 1940 roku, na co pośmiertnie otrzymał awans na kapitana.

Syn Eugeniusza, Jerzy Goliszewski, jest lekarzem chirurgiem, a jego wnuk, Jerzy Goliszewski (jr), również wybrał artystyczną drogę życia jako plastyk. Warto wspomnieć o Bogusławie Goliszewskim, kolejnym stryjecznym bracie (synu Józefa Goliszewskiego), który zdobył popularność, występując w telewizyjnym serialu fabularnym Kolumbowie w 1970 roku.

Rodzina Goliszewskich ma również bliskiego kuzyna, Marek Goliszewski, który był prezesem Business Centre Club i pełnił funkcję redaktora naczelnego miesięcznika „Konfrontacje” w latach 1987–1989.

Twórczość

Wystawy

Jarosław Maciej Goliszewski zorganizował wiele indywidualnych oraz zbiorowych wystaw na przestrzeni lat, które przyciągnęły uwagę zarówno krytyków sztuki, jak i publiczności.

• 1981: „W rok po Sierpniu” – Galeria Rzeźby SBWA w Warszawie (21.08-13.09.1981) oraz w innych lokalizacjach, w tym Zrzeszeniu Artystycznym w Bolimowie od 17.10.1981,
• 1984: „Spotkania ze sztuką / Obecność” – kościół p.w. Miłosierdzia Bożego na Żytniej, Warszawa,
• 1989: „Labirynt – przestrzeń podziemna” – według scenariusza Janusza Boguckiego i Niny Smolarz, w kościele pw. Wniebowstąpienia Pańskiego, Warszawa-Ursynów,
• 1990: „Solidarność w Pradze – Czas niepokornych” – instalacje według projektu Jerzego Kaliny, Praga,
• 1990: „Czas niepokornych. Historia opozycji w Polsce w latach 1970–1989” – według koncepcji Jerzego Kaliny, Pałac Radziwiłłów, (Muzeum Ruchów Niepodległościowych i Społecznych – d. Muzeum Lenina), Warszawa,
• 1991: „Kontr-Formationen. Genese der Solidarność Polen 1970 – 1989” – instalacja garage’owa Jerzego Kaliny (2. wersja wystawy „Czas niepokornych”), Mülheim,
• 1993: „Marsz żywych” fotoreportaż – pokonkursowa wystawa Konkursu Polskiej Fotografii Prasowej, Stołeczne Centrum Edukacji Kulturalnej, Warszawa,
• 1994: „Fotografia reklamowa” zorganizowana przez Laboratorium Fotografii Profesjonalnej na I Międzynarodowych Targach „Foto ’94”, PKiN, Warszawa,
• 2009: „9 promieni światła na niebie” – Muzeum Sztuki Nowoczesnej, Warszawa (udział w wystawie pod pseudonimem Paul Lutyman),
• 2009: „Nie ma wolności bez Solidarności” – wystawa plenerowa w Galerii Ulicznej, Piła (zorganizowana przez Stowarzyszenie Inicjatyw Społecznych EFFATA),
• 2009: „Niespodzianka 2009” – InfoQultura, Warszawa,
• 2009: „Polska droga do wolności 1980–1989” – Sala Kolumnowa Sejmu R.P.,
• 2009: „Inauguracja Senatu 1989” – Sala obrad plenarnych Sejmu R.P.,
• 2009: „Warszawa ’89” – Muzeum Historyczne M. St. Warszawy (od 2014 Muzeum Warszawy),
• 2009: „Pomnażanie dobra” – wystawa plenerowa na ogrodzeniu kościoła Św. Stanisława Kostki w Warszawie,
• 2010: „Pokolenie ’80 – Niezależna twórczość młodych w latach 1980–1989” (30.11.2010-16.01.2011) według koncepcji prof. Tadeusza Boruty w Muzeum Narodowe w Krakowie,
• 2010: „Fenomen Solidarności. Migawki z dziejów Polski 1980–1981” (2010-12) – Przystanek historia, Warszawa oraz w wielu miastach,
• 2011: „Sztuka religijna dla domu” – dolny kościół pw. Wniebowstąpienia Pańskiego, Warszawa,
• 2012: „Pokolenie ’80 – Polityczny protest? Artystyczna kontestacja? Niezależna twórczość młodych w latach 1980–1989” – według koncepcji prof. Tadeusza Boruty, Muzeum Okręgowe w Rzeszowie,
• 2014: „Okrągły Stół” – Pałac Prezydencki, Warszawa,
• 2014: „Polska na jaką zasłużymy” – hall główny w gmachu Sejmu R.P.,
• 2014: „25-lecie Senatu R.P.” (4–5.07.2014) – wielkoekranowa prezentacja multimedialna w Senacie R.P. oraz w Pałacu Prezydenckim, Warszawa,
• 2015: „Smoleńsk – 10.04.2010 Pamiętamy!” – Parlament Europejski w Brukseli i Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie oraz inne miejsca w Polsce (projekt i realizacja Stanisław Markowski),
• 2015: „Insygnia Wolności” (2015–2016) – Senat R.P. oraz inne lokalizacje w kraju,
• 2019: „1989. Musimy wygrać!” (31.05-19.06.2019) – Warszawa, ul. Krakowskie Przedmieście 66 (oficjalne otwarcie 3.06.2019 przez Marszałka Senatu Stanisława Karczewskiego),
• 2019: „Artyści z Solidarnością – 4 czerwca 1989” (01.06-31.10.2019) – Warszawa, ul. Traktorzystów 14, na elewacji Ośrodka Kultury Arsus,
• 2019: „Drużyna Lecha” (01–30.06.2019) – Gdańsk, ul. Długa (plakaty wyborcze z wyborów kontraktowych 4 czerwca 1989),
• 2019: „Przełom w kadrze 1989” (07.06-15.08.2019) – Warszawa, skwer przy Krakowskim Przedmieściu,
• 2019: „1989. Musimy wygrać!” (20.06-20.09.2019) – Warszawa, ul. Wiejska 6,
• 2019: „1989. Musimy wygrać!” (24.09-21.10.2019) – Piła, Pl. Stanisława Staszica,
• 2019: „1989. Musimy wygrać!” (22.10-12.11.2019) – Żnin, Pl. Wolności,
• 2019: „1989. Musimy wygrać!” (13.11-29.11.2019) – Bydgoszcz, Pl. Wolności. Wernisaż z udziałem wybitnych działaczy opozycji i przedstawiciela miasta.

Aby w pełni zrozumieć twórczość Goliszewskiego, należy zauważyć, że lista ta obejmuje zarówno wystawy, w których dominują zdjęcia artysty, jak i te, gdzie jego prace miały szczególne znaczenie w kontekście całej ekspozycji.

Wystawy stałe również miały swoje miejsce w bogatej karierze artystycznej Goliszewskiego, w tym „Ksiądz Jerzy Popiełuszko” od 1984 w kościele Św. Stanisława Kostki w Warszawie, oraz ikonografia w Europejskim Centrum Solidarności w Gdańsku od 2014 roku.

Prezentacje autorskie inne

Artysta brał również udział w licznych prezentacjach, które były platformą dla wymiany myśli i doświadczeń związanych z jego pracami.

• „Okrągły Stół po 30 latach” – Instytut Socjologii UW, Warszawa, 22.02.2019, prezentacja zdjęć wśród uczestników wydarzeń,
• „Przełom w kadrze. Fotoreporterki i fotoreporterzy 1989” – Dom Spotkań z Historią, Warszawa, 13.03.2019, spotkanie z fotoreporterami, w tym Goliszewskim i Tomaszem Wierzejskiem, połączone z prezentacją zdjęć,
• „Polityka kulturalna” – spotkanie-wystawa 31.07.2021 r. w galerii Walka Młodych, Warszawa, z udziałem 19 artystów, w tym Goliszewskiego.

Eventy te były istotnym elementem w działalności artysty, stwarzając okazje do dyskusji na temat sztuki i jej wpływu na życie społeczne.

Publikacje książkowe, albumowe, płytowe i inne wykorzystania

Jarosław Maciej Goliszewski nie tylko wystawia swoje prace, ale także jest aktywnym autorem wielu publikacji.

• 1985: „Msza za Ojczyznę” – film dokumentalny o ks. Jerzym Popiełuszce w reżyserii Jarmo Jaaskelainena,
• 1987: „Obrońca” – dokument o mec. Władysławie Siła-Nowickim,
• 1987: „Jestem z Wami. III Pielgrzymka Jana Pawła II do Polski” – z fotografiami Erazma Ciołka, Goliszewskiego i innych,
• 1989: „Okrągły Stół. Kto jest kim” – Komitet Obywatelski,
• 1990: „Kalendarium Solidarności 1980–1989”, Marek Pernal i Jan Skórzyński,
• 1991: „Pielgrzymki Jana Pawła II do Polski” – Związek Polskich Artystów Fotografików,
• 2006: „Stan wojenny. Ostatni atak systemu”, Fundacja Ośrodka Karta i Dom Spotkań z Historią,
• 2014: „Rewolucja Solidarności” – prof. Andrzej Friszke,
• 2014: „Dzieje sztuki polskiej” – pod red. prof. Jerzego Malinowskiego (w języku chińskim),
• 2021: „Migawka z „Solidarności” w Kwartalniku Kulturalnym „Nowy Napis”,
• 2024: „Uncensored. Polish Independent Art of the 1980s” – katalog wystawy pod red. Tadeusza Boruty, Richarda Drury’ego i Daniela Echausta.

Każda z tych publikacji wnosi istotny wkład w historię sztuki oraz dokumentację czasów, w jakich Goliszewski tworzył.

Fotoreportaże i sesje fotograficzne

Twórczość Goliszewskiego obejmuje także wiele fotoreportaży, które dokumentują ważne wydarzenia społeczne i kulturalne.

• 1980: Odsłonięcie pomników pamięci Grudnia 1970 w Gdańsku i Gdyni,
• 1981: Strajk studencki na Uniwersytecie Łódzkim,
• 1981: Pogrzeb Prymasa Stefana Wyszyńskiego,
• 1982: Białołęka ’82 – internowanie w Białołęce,
• 1989: Obrady Okrągłego Stołu,
• 1989: Inauguracja Sejmu i Senatu,
• 1991: Jeden dzień życia Prezydenta Lecha Wałęsy w Belwederze,
• 1993: Marsz Żywych w Auschwitz-Birkenau,
• 1993: Cezary Pazura z rodziną,
• 1996: Nela Rubinstein w Paryżu,
• 1996: Franciszek Starowieyski w Paryżu,
• 2001: 10-lecie Belvedere oraz różne sesje zdjęciowe z kluczowymi osobami kultury i sztuki.

Jego prace odzwierciedlają nastroje społeczne i historyczne oraz uwieczniają kluczowe momenty w dziejach Polski.

---

Oceń: Jarosław Maciej Goliszewski

---