Irena Conti Di Mauro

---

Życiorys

Matką Ireny Conti Di Mauro była Jenta (Janina, 1889–1942) Krongold, potomek Wolfa Krongolda, znanego właściciela warszawskiej kamienicy oraz Brajdli Zylbersztejn. Rodzina Ireny miała także majątek ziemski.

Podczas swojego życia podawała różne daty swojego urodzenia, które wprawiały w konsternację badaczy: 25 października 1923, 31 października 1925, 1931 oraz 1933. W czasie II wojny światowej, niestety, straciła zarówno brata, jak i rodziców, którzy zginęli w getcie warszawskim.

Irena stała się aktywną członkinią Żydowskiej Organizacji Bojowej, pełniąc rolę łączniczki. Jej działalność polegała na przenoszeniu pieniędzy dla Żydów ukrywających się w Warszawie, a także poszukiwaniu bezpiecznych schronień i przeprowadzaniu ich przez zniszczone miasto. Z tego powodu Marek Edelman nazwał ją „Irką Wariatką”, co było wyrazem jego uznania dla jej heroizmu i odwagi. Przed 1943 rokiem mieszkała przy ul. Pańskiej 5, gdzie ukrywała także broń. W momencie wybuchu powstania warszawskiego opuściła getto, by kontynuować swoje działania w konspiracji na zewnątrz jego murów. Po upadku powstania, jej mieszkanie było miejscem, gdzie przebywali czasowo członkowie Żydowskiej Organizacji Bojowej.

Wzięła udział w powstaniu warszawskim, za co została odznaczona Krzyżem Walecznych. Po wojnie, w związku z trudnymi warunkami, często zmieniała miejsce zamieszkania. Jej działalność obejmowała współpracę z żydowskimi Mścicielami – tajną grupą oporu przeciwko nazistom. Pracowała w Niemczech, choć szczegóły jej aktywności nie są do końca znane. W tym czasie, a także podczas wojny, łączyły ją bliskie relacje z Symchą Rotemem, co skutkowało ich związkiem.

Później wyjechała do Palestyny, gdzie została zatrzymana przez Brytyjczyków i umieszczona w obozie dla uchodźców. Następnie pracowała w gastronomii w Hajfie. W 1948 roku wróciła do Polski, przyjmując nazwisko Conti. Została skierowana przez Marka Edelmana na Akademię Medyczną w Warszawie, aby podjąć studia. W 1950 roku poślubiła Ignacego Waniewicza, który wcześniej nazywał się Weinberg, ale za jej namową zmienił nazwisko. Z tego związku urodziła córkę Jankę. Irena pracowała w prasie młodzieżowej, najpierw w „Pokoleniu”, a później w „Nowej Wsi”.

W 1968 roku, na fali antysemickiej w Polsce, była zmuszona do wyjazdu z kraju po tym, jak zwolniono ją z pracy. Po rozwodzie z Waniewiczem ponownie wyszła za mąż, tym razem za Antonia di Mauro, który był redaktorem w ohadnie prasy włoskiej partii komunistycznej „l’Unita”. Posiadając włoskie dokumenty, wyemigrowała, jednak małżeństwo trwało jedynie dwa lata. Jeszcze przed wyjazdem do Włoch, poznała innego mężczyznę, z którym pozostała w związku aż do swojej śmierci.

Studiowała także literaturę, kończąc Instytut Dantego w Rzymie oraz uniwersytet dla cudzoziemców w Perugii. Swoje umiejętności językowe wykorzystała do tłumaczenia na język włoski wierszy ks. Jana Twardowskiego, a także innych dzieł prozatorskich, opracowując antologie polskiej poezji w języku włoskim. Pracowała jako dziennikarka oraz pisała własne wiersze. Po 1980 roku zaczęła pisać i publikować głównie w języku polskim.

Na końcu swojego życia powróciła do Polski, gdzie znalazła swoje ostatnie miejsce spoczynku na cmentarzu Północnym.

Nagrody i wyróżnienia

Irena Conti Di Mauro, znana ze swojej niezwykłej działalności w zakresie zbliżania kultur polskiej i włoskiej, zdobyła wiele prestiżowych nagród oraz wyróżnień. Wśród najważniejszych wyróżnień przyznanych jej we Włoszech znajdują się:

• Złoty Medal Amnesty International przy Nagrodzie Literackiej im. Luigi Russo,
• Nagroda Poezji i Krytyki miasta Tagliacozzo,
• Główna nagroda na XV Biennale di Poesia Ascendista w Messynie,
• Nagroda Poetycka im. Elio Vittorini na Sycylii za liryki.

W Polsce natomiast uhonorowana została:

• Odznaką Zasłużonego dla Kultury Polskiej,
• Nagrodą ZAiKS-u,
• Nagrodą międzynarodowego Listopada Poetyckiego w Poznaniu,
• Nagrodą Humanitarną Victoria 2002 za działalność charytatywną na rzecz dzieci,
• Statuetką Dziecięcej Nagrody „Serca” oraz,
• Orderem Uśmiechu w 2007 roku.

Dodatkowo, jej działalność przyniosła jej członkostwo w prestiżowych instytucjach, takich jak:

• Akademia Historii i Literatur Słowiańskich im. Adama Mickiewicza w Bolonii,
• Heraldyczna Akademia Sztuki i Literatury „La Crisalide” w Katanii,
• Akademia św. Łukasza w Antwerpii, gdzie była profesorem honoris causa.

Działalność charytatywna

Irena Conti Di Mauro jest osobą zaangażowaną w działalność charytatywną.

Cały zysk uzyskany ze sprzedaży „Trylogii Sycylijskiej” został przekazany na zakup okien do nowo powstającego Europejskiego Centrum Przyjaźni Dziecięcej w Świdnicy. Ponadto, w 2007 roku, wszystkie dochody ze sprzedaży publikacji „I co teraz z tą miłością?” przeznaczyła na ten sam szczytny cel, z okazji 40-lecia Orderu Uśmiechu.

Twórczość

W późniejszym okresie życia ta wybitna artystka postanowiła zataić swoją przeszłość, przyjmując nową tożsamość – przedstawiała się jako polska poetka o włoskich korzeniach.

Jako Irena Conti stworzyła szereg książek poetyckich, literackich reportaży oraz opowiadań. Ponadto była uznaną tłumaczką poezji, w tym również utworów ks. Jana Twardowskiego. Jej prace zyskały popularność, a ona sama była cytowana przez niezwykle wpływowe postacie, w tym papieża Jana Pawła II oraz ks. Jana Twardowskiego.

Wiersze napisane w języku polskim zostały wydane przez renomowane wydawnictwo „Czytelnik” w zbiorach: „Ziemia nieobiecana” oraz „Cztery pory pieśni nieustającej”. Dodatkowo, w Wydawnictwie PIW ukazały się takie tytuły jak „I tylko miłość…”, „Miłość-Czułość-Dobroć” oraz „Miłość-Pokora-Pojednanie”, które wspólnie tworzą „Trylogię Sycylijską”.

Publikacje

Oto wybór publikacji autorstwa Ireny Conti Di Mauro, które ukazały się na rynku wydawniczym w ostatnich latach:

• „I tylko miłość…”, Irena Conti, PIW, Warszawa 2002, ISBN 83-06-02863-5,
• „Miłość-czułość-dobroć”, Irena Conti Di Mauro, PIW, Warszawa 2003, ISBN 83-06-02914-3,
• „Miłość-pokora-pojednanie”, Irena Conti Di Mauro, PIW, Warszawa 2004, ISBN 83-06-02933-X,
• „Lubię codzienność”, Irena Conti Di Mauro, Polski Instytut Wydawniczy, Warszawa 2005, ISBN 83-89700-34-4,
• „Kiedy mówisz, że kochasz”, Jan Twardowski, tłumaczenie Irena Conti Di Mauro, Polski Instytut Wydawniczy, Warszawa 2006, ISBN 978-83-89700-41-4,
• „I co teraz z tą miłością? 40 lat Orderu Uśmiechu.”, Irena Conti Di Mauro, Wstęp „Do Autorki” oraz „40 lat Orderu Uśmiechu” – Marek Michalak, Fundacja SERCE – ECPD, Warszawa 2007, ISBN 978-83-925723-8-1.

Upamiętnienie

Irena Conti Di Mauro jest postacią, którą warto pamiętać. To bohaterka biografii zatytułowanej Wybór Ireny, napisaną przez Remigiusza Grzelę.

Warto również odnotować, że była jedną z bohaterek książki biograficznej Kawalerowie Orderu Uśmiechu, którą stworzył Tadeusz Belerski i która miała swoją premierę w 2013 roku.

W 2020 roku, w związku z 78. rocznicą wybuchu powstania w getcie warszawskim, przez metrze Centrum odsłonięto mural. Upamiętnia on kobiety, które walczyły w tym powstaniu, a Irena Conti Di Mauro została wyróżniona jako jedna z dziewięciu Żydówek.

---

Oceń: Irena Conti Di Mauro

---