Władysław Siła-Nowicki

---

Życiorys

W 1935 roku Władysław Siła-Nowicki ukończył Wydział Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. Jego dalsza edukacja rozpoczęła się 20 września 1935 roku, kiedy to rozpoczął naukę w Szkole Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu. Po roku, od 15 lipca 1936 roku, przeszedł dwumiesięczne ćwiczenia w 22 pułku ułanów w Brodach. W okresie 1936-1939 odbył aplikację adwokacką, jednocześnie pracując w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Na mocy decyzji z 1 stycznia 1938 roku, uzyskał tytuł podporucznika rezerwy, plasując się na 60. pozycji w korpusie oficerów kawalerii.

Podczas kampanii wrześniowej 1939 roku pełnił funkcję dowódcy plutonu łączności 6 pułku strzelców konnych. Po rozbiciu pułku, które miało miejsce 11 września, postanowił ostatecznie dotrzeć do Warszawy, organizując grupę rozbitków, która w aktywny sposób przyczyniła się do obrony starego Otwocka. Niestety, 19 września odniósł ciężką ranę w lewe przedramię. Pomimo tego, udało mu się dotrzeć do Warszawy, a następnie, w obszarze kontrolowanym przez Sowietów, do Beresteczka, gdzie 21 października odbył swój ślub. Po powrocie do Warszawy związał się z działalnością Służby Zwycięstwu Polski, następnie ZWZ-AK, gdzie używał pseudonimu Stefan. W owym czasie był również aktywnym członkiem podziemnego Stronnictwa Pracy. W latach 1943-1944 dowodził drużyną Kedywu AK oraz uczestniczył w powstaniu warszawskim.

Swoją działalność w Armii Krajowej kontynuował w Zrzeszeniu „Wolność i Niezawisłość” w Lublinie, gdzie w latach 1945–1946 pełnił również funkcję wiceprezesa wojewódzkiego Stronnictwa Pracy. Niestety, jego życie polityczne wkrótce przerwało aresztowanie, które miało miejsce 16 września 1947 roku w Nysie, z powodu nieudanej próby ucieczki na Zachód. Podczas śledztwa był brutalnie torturowany. W trakcie rozprawy, która odbyła się 3 listopada 1948 roku w Wojskowym Sądzie Rejonowym w Warszawie, Władysław Siła-Nowicki oraz mjr Hieronim Dekutowski, byli oskarżeni wraz z podkomendnymi: kpt. Stanisławem Łukasikiem ps. „Ryś”, por. Jerzym Miatkowskim ps. „Zawada”, por. Romanem Grońskim ps. „Żbik”, por. Edmundem Tudrujem ps. „Mundek”, por. Tadeuszem Pelakiem ps. „Junak”, oraz por. Arkadiuszem Wasilewskim ps. „Biały”. W celu poniżenia ich, wszystkich oskarżonych odziano w mundury Wehrmachtu, a Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie skazał ich na karę śmierci.

Władysław Siła-Nowicki trafił do celi dla „kaesowców”, gdzie przebywało ponad sto osób. Na przełomie stycznia i lutego 1949 roku, razem z innymi więźniami podjął próbę ucieczki, planując wywiercenie dziury w suficie i dotarcie na dach. Niestety, jeden z więźniów kryminalnych doniósł na uciekinierów, mając nadzieję na złagodzenie swojego wyroku. Siła-Nowicki oraz Hieronim Dekutowski zostali umieszczeni w karcerze, gdzie przebywali w nieludzkich warunkach. Dzięki wstawiennictwu Aldony Dzierżyńskiej, bliskiej znajomej rodziny Nowickich, prezydent Bierut zdecydował się zamienić wyrok śmierci na dożywocie. Inni współoskarżeni, niestety, zostali straceni 7 marca 1949 roku w warszawskim więzieniu mokotowskim. Władysław Siła-Nowicki odbywał karę w różnych miejscach, w tym w Warszawie, Rawiczu, Wronkach oraz Strzelcach Opolskich, a z więzienia wyszedł po amnestii 1 grudnia 1956 roku. W 1957 roku został zrehabilitowany.

Po wyjściu z więzienia, zajął się obroną w procesach rehabilitacyjnych żołnierzy Armii Krajowej i WiN. W 1961 roku zaangażował się w działalność warszawskiego Klubu Inteligencji Katolickiej i pełnił rolę doradcy prawnego Episkopatu Polski. Był także jednym z sygnatariuszy Listu 59. Jego działalność prawnicza obejmowała obronę w procesach kryminalnych oraz politycznych, w tym w sprawie KOR, KPN oraz obrońców „Solidarności” w czasie stanu wojennego. W 1980 roku został doradcą NSZZ „Solidarność”, a od 1986 roku, reprezentując Episkopat Polski, był członkiem Rady Konsultacyjnej przy Rady Państwa Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, gdzie dążył do wyjaśnienia okoliczności zbrodni katyńskiej. Wchodził w skład władz Chrześcijańsko-Demokratycznego Stronnictwa Pracy, które reaktywował w lutym 1989 roku i pełnił funkcję prezesa do 1992. Jego córki, Agnieszka Dąbrowska oraz Maria Nowicka-Marusczyk, także były aktywne w opozycji przeciwko reżimowi PRL.

W lutym 1989 roku dołączył do Komisji ds. Upamiętnienia Ofiar Represji Okresu Stalinowskiego przy Radzie Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. Był uczestnikiem Okrągłego Stołu od 6 lutego do 5 kwietnia 1989 roku, reprezentując rząd oraz koalicję. W trakcie obrad domagał się uczczenia pamięci zamordowanych księży, w tym Stefana Niedzielaka oraz Stanisława Suchowolca, co zostało ocenzurowane w relacji TVP. Po zakończeniu obrad pracował w Zespole do Spraw Reform Politycznych. Jako niezależny kandydat brał udział w wyborach do Sejmu kontraktowego, niestety, przegrał rywalizację z Jackiem Kuroniem. W 1990 roku zgłosił swoją kandydaturę w wyborach prezydenckich, jednak nie zdołał zebrać wymaganych 100 tysięcy podpisów. Natomiast w 1991 roku bezskutecznie kandydował z listy Chrześcijańskiej Demokracji do Sejmu.

Na koniec, Władysław Siła-Nowicki spoczywa na cmentarzu Powązkowskim, w kwaterze 195 rząd 5-6, kwatera 28-30.

Życie prywatne

Wśród bliskich Władysława Siły-Nowickiego znalazła się jego żona, Irena Siła-Nowicka. Ich życie rodzinne obfitowało w radości dzięki dwóm córkom. Mieli córki: Agnieszkę Dąbrowską, która z pewnością kontynuuje tradycje rodzinne, oraz Marię Nowicką-Marusczyk, których losy również miały istotne znaczenie w historii rodziny.

Ordery i odznaczenia

W dniu 11 listopada 1990 roku, na mocy zarządzenia prezydenta RP na uchodźstwie, Ryszarda Kaczorowskiego, Władysław Siła-Nowicki został uhonorowany Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. To wyróżnienie wskazuje na jego znaczący wkład w życie społeczne i polityczne kraju.

Pośmiertnie, z decyzją prezydenta Lecha Kaczyńskiego z dnia 28 sierpnia 2006 roku, przyznano mu Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski. Wyróżnienie to przyznano „za wybitne zasługi w działalności na rzecz przemian demokratycznych w Polsce, za osiągnięcia w pracy zawodowej i społecznej”. Ceremonia wręczenia odznaczenia miała miejsce 1 września 2006 roku, w trakcie obchodów 26. rocznicy podpisania Porozumień Sierpniowych w Gdańsku.

---

Oceń: Władysław Siła-Nowicki

---