Antoni Zambrowski

---

Życiorys

Rodzice

Antoni Zambrowski urodził się w rodzinie, której ojciec, Roman Zambrowski, odgrywał istotną rolę w Komunistycznym Związku Młodzieży Polski, był również jednym z przedstawicieli KZMP w Komunistycznej Międzynarodówce Młodzieży w Moskwie. Czasami pełnił funkcję I sekretarza KC KZMP. Już krótko po narodzinach Antoniego, jego matka, Hanna Rafałowiczówna, zmuszona do ucieczki przed represjami za swoją aktywność komunistyczną, opuściła Polskę. Przez Wolne Miasto Gdańsk przemieściła się do ZSRR, gdzie wznowiła studia wyższe, przerwane z powodu aresztowania w Warszawie. Niestety, w 1937 roku, w trakcie wielkiej czystki, została aresztowana przez NKWD. Po kilku dniach została zwolniona, a sprawa zakończyła się jedynie wydaleniem jej z WKP(b).

Gdy Niemcy i ZSRR najechali Polskę we wrześniu 1939 roku, Roman Zambrowski został uwolniony z obozu w Berezie Kartuskiej. Po uwolnieniu pracował w administracji sowieckiej w Baranowiczach, jako bezpartyjny urzędnik, ponieważ zarzucano mu przynależność do antypartyjnej grupy „markowców”, czyli do osób krytycznych wobec władzy komunistycznej. W międzyczasie sprowadził swoją rodzinę z Moskwy. W momencie, gdy wojna niemiecko-sowiecka wybuchła, rodzina podjęła ewakuację w głąb ZSRR do sowchozu nad Wołgą.

Szkoła i studia

Antoni rozpoczął edukację w sowieckiej szkole podstawowej, której dyrektorem został jego ojciec. W 1943 roku Roman Zambrowski wszedł na ścieżkę szybkiego awansu w strukturach komunistycznych, a od 1944 roku był szefem Zarządu Polityczno-Wychowawczego 1. Armii Wojska Polskiego, co doprowadziło go aż do Biura Politycznego PPR. Po powrocie w 1945 roku do Warszawy, Antoni Zambrowski, będąc jeszcze uczniem szkoły podstawowej, wstąpił do Związku Walki Młodych w 1947 roku. Maturę zdał w 1951 roku w Liceum im. Tadeusza Reytana. Był aktywnym członkiem ZMP, a później, w latach 1951-1956, studiował ekonomię na Uniwersytecie Moskiewskim im. Łomonosowa, gdzie zdobył wyróżnienie, a także został przyjęty do PZPR na wiosnę 1956 roku jako kandydat.

Podczas Odwilży

Latem 1956 roku Antoni wrócił do Polski i aktywnie uczestniczył w Polskim Październiku, w tym w wiecach studentów na Politechnice Warszawskiej. W pracy zawodowej związał się z Zakładami Wytwórczymi Urządzeń Telefonicznych na Kamionku, gdzie zainicjował utworzenie grupy Rewolucyjnego Związku Młodzieży. Pełniąc funkcję I sekretarza Tymczasowego Komitetu Dzielnicowego RZM na Grochowie, uczestniczył w stworzonym przez władze zjeździe zjednoczeniowym RZM oraz Związku Młodzieży Robotniczej, co doprowadziło do powstania Związku Młodzieży Socjalistycznej, który w początkowym etapie był stosunkowo niezależny od władzy. Antoni i inni działacze aktywnie protestowali przeciwko decyzji komunistów o zamknięciu krytycznego tygodnika „Po prostu” jesienią 1957 roku.

Okres przynależności do PZPR

W 1958 roku Antoni został członkiem PZPR za sprawą fabrycznej POP i wybrano go do Komitetu Zakładowego PZPR jako kandydata. Rok później przeniesiono go do Zakładów Wytwórczych Lamp Elektrycznych „Róża Luksemburg”, a w 1960 roku do Centralnego Ośrodka Doskonalenia Kadr Kierowniczych przy KC PZPR. W wyniku dymisji ojca – Romana Zambrowskiego ze stanowiska członka Biura Politycznego KC PZPR w 1963 roku, Antoni został zawieszony w prawach wykładowcy w CODKK przez ministra Aleksandra Burskiego. Następnie kontynuował pracę na Wydziale Ekonomii Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie objął stanowisko starszego asystenta. W 1962 roku otworzył przewód doktorski pod kierunkiem prof. Włodzimierza Brusa, który opowiadał się za zastosowaniem mechanizmów rynkowych w gospodarce planowanej. W 1966 roku, po krytyce polityki PZPR wobec Kościoła, został wydalony z partii i stracił pracę na Uniwersytecie Warszawskim.

Koła dyskusyjne i marzec 1968

Antoni był aktywnym uczestnikiem koła dyskusyjnego, które łączyło pracowników naukowych oraz studentów z Uniwersytetu Warszawskiego i Uniwersytetu Łódzkiego. Uczestnicy tych spotkań wyrażali krytyczny stosunek do koncepcji Jacka Kuronia i Karola Modzelewskiego. Zambrowski zarzucał im m.in. lekceważenie wolności religii oraz suwerenności Polski. Równocześnie organizował samizdat pism, które były cenzurowane przez władze. W marcu 1968 roku, z powodu fałszywych zarzutów o organizowanie protestu na Uniwersytecie Warszawskim, został aresztowany przez SB. W lutym 1969 roku skazano go na dwa lata więzienia, a wyrok odnosił się do rzekomego szkalowania PRL oraz narodu polskiego.

Lata siedemdziesiąte i osiemdziesiąte

Po odbyciu kary Antoni pracował w Centralnym Laboratorium Optyki. Od 1976 roku współpracował z Komitetem Obrony Robotników oraz z Towarzystwem Kursów Naukowych, będąc również współpracownikiem Komitetu Samoobrony Społecznej „KOR”. Po pierwszej pielgrzymce Jana Pawła II do Polski w 1979 roku, wziął udział w akcji „Chrystus w środkach przekazu społecznego”, której celem było zebranie podpisów pod apelem o transmisję mszy w Polskim Radiu i TVP. 23 sierpnia 1980 roku dołączył do apelu grupy 64 uczonych, artystów i publicystów, nawołującego władze komunistyczne do podjęcia dialogu z robotnikami w trakcie strajków. W czasie stanu wojennego był internowany. W kolejnych latach protestował przeciwko piciu alkoholu w ramach Ruchu Otrzeźwienia Narodu, co doprowadziło do jego dwukrotnego więzienia.

Współpracując z prasą emigracyjną oraz podziemną, pisywał do pism takich jak m.in. „Tydzień Polski” i „Obóz” redagowany przez Andrzeja Ananicza. W latach 1988-1989, pracował jako stróż budowy metra warszawskiego, a następnie był asystentem wyborczym Jarosława Kaczyńskiego podczas kampanii wyborczej. Pomimo nieprzyjęcia do „Gazety Wyborczej”, z помощью Jana Dworaka, znalazł zatrudnienie jako bibliotekarz w “Tygodniku Solidarność”, redagowanym przez Tadeusza Mazowieckiego.

Praca dziennikarska

Po mianowaniu przez Lecha Wałęsę na redaktora naczelnego „Tygodnika Solidarność” Jarosława Kaczyńskiego, Antoni Zambrowski kontynuował pracę jako dziennikarz. W „Tygodniku Solidarność” przez dwie kadencje pełnił również funkcję przewodniczącego Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność”. Po wybuchu I wojny czeczeńskiej stał się członkiem założycielem Komitetu „Polska – Czeczenia”. Jako publicysta pisał dla pism prawicowych takich jak „Ład”, „Nowy Świat”, „Gazeta Polska”, „Głos”, „Najwyższy CZAS!” oraz „Nasza Polska”. Dodatkowo był członkiem Stowarzyszenia Wolnego Słowa.

Odznaczenia

W czerwcu 2006 roku, za wybitne osiągnięcia w zakresie rozwoju niezależnego dziennikarstwa oraz wolnych mediów w Polsce, a także za jego istotny wkład w przemiany demokratyczne, Antoni Zambrowski został odznaczony przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

---

Oceń: Antoni Zambrowski

---