Ewa Berberyusz

---

Życiorys

Ewa Berberyusz była córką Sylwiusza Jerzego Berberyusza, który był zarówno topografem, jak i dyplomowanym oficerem Wojska Polskiego, oraz Gabrieli z Szulczewskich, będącej urzędniczką. Swoją edukację rozpoczęła w Liceum Sióstr Niepokalanek w Szymanowie, a następnie podjęła studia z zakresu anglistyki na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie kształciła się w latach 1948–1952.

W swoim życiu zawodowym pracowała w Państwowym Instytucie Wydawniczym od 1952 do 1958 roku, a później w Agencji Prasy i Informacji (API). W okresie od 1965 do 1972 roku publikowała różnorodne reportaże w czasopiśmie „Dookoła świata”, gdzie była również częścią zespołu redakcyjnego. Jej teksty ukazywały się także w takich gazetach jak „Dziennik Bałtycki” (1963–1970), „Głos Tygodnia” (1963–1967), „Ilustrowany Kurier Polski” (1963–1968) oraz „Kurier Lubelski” (1965–1971).

W latach 70. XX wieku współpracowała z warszawskim tygodnikiem „Kultura”, a także z „Literaturą” w latach 1977–1978 oraz z Ekspresem Reporterów. Po 1980 roku związała się z krakowskim „Tygodnikiem Powszechnym”, a także należała do warszawskiego Klubu Inteligencji Katolickiej oraz do NSZZ „Solidarność”. W okresie stanu wojennego oraz później, publikowała w niezależnych wydawnictwach znanego jako drugi obieg wydawniczy.

Od 1981 roku Ewa Berberyusz pisała dla paryskiej „Kultury” Jerzego Giedroycia i w latach 90. XX wieku była stałą korespondentką tego miesięcznika, prowadząc cykl pod tytułem „Kartki ze skażonej strefy”. Szczególnie interesującym aspektem jej twórczości jest fakt, że była jedną z postaci, które pojawiły się w dziennikach i pamiętnikach Mirona Białoszewskiego, gdzie występowała jako „Berbera”.

Jej mężem był Zbigniew Domarańczyk, znany dziennikarz, który zmarł w 2013 roku. Ewa Berberyusz była również członkinią Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Żyła w Warszawie, na Mokotowie, gdzie pozostawiła po sobie znaczący ślad w dziedzinie literatury i dziennikarstwa.

Twórczość

Ewa Berberyusz to autorka, która na stałe wpisała się w kanon literatury polskiej, nie tylko jako pisarka, ale również jako reporterka i biografistka. Jej twórczość obejmuje szeroki zakres tematów i form literackich.

• „Wychodne dla Ewy” (powieść; Książka i Wiedza, Warszawa 1965, 1966; pierwotnie publikowana w odcinkach w „Kurierze Szczecińskim” pod tytułem „Generał i ja”, 1964–1965),
• „Jedno z dwojga” (powieść; Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”, Warszawa 1968),
• „Szulerzy i jelenie” (powieść; Państwowe Wydawnictwo „Iskry,” Warszawa 1968),
• „Klik” w „Ekspres Reporterów” t. 11 (Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1979, s. 59–106),
• „Byle dalej” (reportaże; Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1981),
• „Lechu” (pod pseud.; II obieg wydawniczy; „Głos”, 1982; „Głos”, New York 1983),
• „Papież Polaków” (reportaże; Wydawnictwo Michalineum, Kraków – Warszawa 1984, ISBN 83-70-1900-0-6),
• „Pierwsze wejście” (reportaże; pod pseud.; II obieg wydawniczy; Niezależna Oficyna Wydawnicza, Warszawa 1984),
• „Na krawędzi fali” (reportaże; Wydawnictwo Calvarianum, Kalwaria Zebrzydowska 1991),
• „Anders spieszony” (reportaż historyczny; Aneks, Londyn 1992, ISBN 0-906601-93-2; zmienione i rozszerzone wydanie pt. „Władysław Anders. Życie po Monte Cassino”, Agora S.A. – Wydawnictwo „Obok”, Warszawa – Konstancin Jeziorna 2012, ISBN 978-83-268076-0-2),
• „Książę z Maisons-Laffitte” (biografia Jerzego Giedroycia; Wydawnictwo Marabut, Gdańsk 1995, ISBN 83-85-8931-3-X; wydanie uzupełnione: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, Warszawa 2000, ISBN 83-87-8938-1-1),
• „Ale się porąbało” (wywiady; Oficyna Wydawnicza Rytm, Warszawa 2000, ISBN 83-87-8936-7-6),
• „Dwóch szefów” w „Jerzy Giedroyc. Redaktor. Polityk. Człowiek” (współautorka pracy zbiorowej; zebrał, do druku przygotował i wstępem poprzedził Krzysztof Pomian; Towarzystwo Opieki nad Archiwum Instytutu Literackiego w Paryżu – Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Warszawa – Lublin 2001, ISBN 83-227-1783-0),
• „Moja teczka” (wspomnienia; Wydawnictwo Iskry, Warszawa 2006, ISBN 83-24-4000-5-2, ISBN 978-83-244000-5-8),
• „Powrót taty” w „100/XX. Antologia polskiego reportażu XX wieku, Tom 2 1966–2000” (pod redakcją Mariusza Szczygła, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2014, ISBN 978-83-7536-724-9),
• „Pielgrzymka” w „Kościół na łamach paryskiej „Kultury” 1946–2000” (współautorka pracy zbiorowej; wybór, opracowanie i posłowie: Tomasz Dostatni OP; Instytut Literacki Kultura – Instytut Książki, Paryż – Kraków 2015, ISBN 978-83-61005-34-6; seria: W kręgu paryskiej „Kultury”).

Twórczość Ewy Berberyusz wzbogaca polski krajobraz literacki dzięki różnorodności tematów, których się podejmuje, oraz umiejętności przedstawienia rzeczywistości w sposób szczery i bezpośredni.

Opracowania

Wśród ważnych opracowań dotyczących Ewy Berberyusz można wyróżnić kilka istotnych pozycji, które odzwierciedlają jej działalność oraz doświadczenia. Jednym z nich jest książka autorstwa Olgierda Wołyńskiego zatytułowana Głos z Gułagu, która zawiera rozmowę z Ewą Berberyusz. Publikacja ta została wydana w Londynie w 1988 roku przez Puls i doczekała się kilku przedruków, takich jak pozycje opublikowane przez PoMost w Warszawie w 1989 roku, a także przez Wydawnictwo Społeczne Fakt na zlecenie Łódzkiego Zespołu Oświaty Niezależnej tego samego roku oraz przez Avivę w tym samym roku.

Interesującym jest fakt, że książka ta ukazała się również pod zmienionym tytułem: Człowiek z innego świata, z posłowiem autorstwa Andrzeja Drawicza, a jej wydanie miało miejsce w Wydawnictwie Pokolenie w Warszawie w 1989 roku. Ostatnia edycja oficjalna nosiła tytuł Głos z Gułagu. Rozmowa z Olgierdem Wołyńskim i została wydana przez Młodzieżową Agencję Wydawniczą w Warszawie również w 1989 roku.

Przekłady

– Oscar Wilde, Młody król [w:] Eseje. Opowiadania. Bajki. Poematy prozą (pod redakcją Juliusza Żuławskiego; Państwowy Instytut Wydawniczy, 1957; przeł. z ang. Ewa Berberyusz, Eres (Erazm Samborski), Maria Feldmanowa, Elżbieta Jasińska, Jadwiga Korniłowiczowa, Włodzimierz Lewik, Helena Seidel, Cecylia Wojewoda; wydanie skrócone pt. Bajki, Wydawnictwo Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek, Warszawa 1988; Letter-Perfect International, 1993, ISBN 83-90-0584-7-2; wydanie pt. Twarz, co widziała wszystkie końce świata. Opowiadania, bajki, poematy prozą, eseje, Państwowy Instytut Wydawniczy, 2011, ISBN 978-83-060330-2-1)

---

Oceń: Ewa Berberyusz

---