Henryk Klawe

---

Życiorys

Henryk Klawe przyszedł na świat w Warszawie 23 grudnia 1832 roku, jako czwarte dziecko w rodzinie ewangelickiej. Wśród jego rodzeństwa były siostry: Emilia Marianna (po mężu Kuhn), Anna Marianna (po mężu Haberbusch) oraz Dorota Karolina (po mężu Schiele). Po nim przyszło na świat jeszcze dwoje dzieci, Joanna Aleksandra (po mężu Brukalska) oraz Edward Henryk.

Rodzice

Jan Henryk Klawe, ojciec Henryka, był piekarzem i piwowarem, który urodził się w Bahn (Banie Pomorskie), na obecnym Pomorzu Zachodnim, będąc ewangelikiem. Jego matka, Anna Zuzanna Roscher, przyszedł na świat 21 czerwca 1802 roku w Warszawie. Była ona córką stelmacha Krzysztofa Fryderyka Rochera i również byłe parafianką parafii ewangelicko-augsburskiej. Po rozstaniu z Janem Henrykiem, Anna Zuzanna wyszła za mąż za piekarza Marcina Wichmana.

Młodość

Henryk Klawe był uczniem w szkole Karola Siecherta w Warszawie, gdzie wyróżniał się jako bardzo dobry uczeń. Następnie kontynuował naukę w gimnazjum rządowym w Siedlcach, które ukończył w przepisanym terminie. Podążając drogą farmaceuty, w pierwszym etapie nauki musiał odbyć praktykę w aptece zgodnie z ówczesnym prawem. Praktykował w Rawie Mazowieckiej, u Daniela Zygmunta Jende, imigranta z Niemiec, w aptece, podobnie jak jego ojciec. Po zakończonej praktyce powrócił do Warszawy i w 1852 roku zdał egzamin na pomocnika aptekarskiego przed Radą Lekarską Królestwa Polskiego. W kolejnych latach zdobywał doświadczenie, pracując w warszawskich aptekach: Edwarda Koopego przy Nowym Świecie, Ernesta Ludwika Knolla przy ulicy Targowej, blisko Placu Żelaznej Bramy, oraz Samuela Bölke przy ulicy Długiej.

W latach 1854–1856 uczęszczał do Warszawskiej Szkoły Farmaceutycznej na ul. Jezuickiej 4. Zdobył tam w 1857 roku stopień prowizora farmacji. W 1859 roku, po zdaniu egzaminu przed Radą Lekarską Królestwa Polskiego, uzyskał tytuł magistra farmacji.

Życie zawodowe

Henryk Klawe zakupił swoją pierwszą aptekę dwa lata po zdobyciu tytułu magistra. Była to apteka, która istniała od lat trzydziestych XIX wieku, mieszcząca się przy placu Świętego Aleksandra 10, należąca do magistra Szulki. W połowie maja 1862 roku apteka zaczęła funkcjonować pod nazwą „Apteka Magistra Klawe”. W 1865 roku przeniosła się do o wiele większych przestrzeni w sąsiednim budynku (Plac Świętego Aleksandra 12), a lokal po poprzedniej aptece został wynajęty. W 1864 roku Klawe objął funkcję Asesesora Farmacji w Urzędzie Lekarskim m.st. Warszawy. W 1877 roku zakupił kamienicę przy numerze 10, gdzie przeprowadził gruntowny remont pomieszczeń sklepowych, przenosząc z powrotem swoją aptekę. Właśnie w tym miejscu apteka istniała aż do początku lat 70 XX wieku, kiedy kamienicę wyburzono.

W latach 1875–1884 Henryk Klawe prowadził również drugą aptekę filialną na rogu ulic Marszałkowskiej i Żurawiej, jednak natłok obowiązków nie pozwolił mu na kontynuację tego przedsięwzięcia. Wraz z utworzeniem apteki wprowadził „Laboratorium przy aptece magistra Klawe”, które początkowo produkowało leki dla własnych potrzeb, z biegiem czasu stało się dostawcą leków dla szpitali oraz innych aptek na terenie Polski i w cesarstwie rosyjskim. Leki produkowane przez Klawe zyskiwały popularność także w Moskwie, Charkowie, Tuły oraz Taganrogu. Oferowane w laboratorium Klawego produkty miały charakter wczesnoprzemysłowy, co stanowiło novum na rynku farmaceutycznym, ponieważ w tradycji aptecznej dominowała produkcja lokalna dla bliskich aptek oraz sprzedaż preparatów na recepty.

Emerytura

W 1912 roku Henryk Klawe przekazał swoje laboratorium młodszemu synowi Stanisławowi Adolfowi Klawe, również pracującemu jako farmaceuta. W 1921 roku Stanisław przeniósł produkcję leków na ulicę Karolkową i zmienił firmę na spółkę akcyjną pod nazwą Towarzystwo Chemiczno-Farmaceutyczne d. Mgr Klawe S.A. W trakcie II wojny światowej zakład przejęli Niemcy, a po 1945 roku stał się on państwowy i nosił nazwę Warszawskie Zakłady Farmaceutyczne „Polfa”. Wkrótce potem także apteka została sprzedana. Henryk Klawe dożył 93 lat, zamieszkując na drugim piętrze swojej kamienicy przy Placu Trzech Krzyży 10. Zmarł 24 lutego 1926 roku, a jego ciało spoczęło na cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Warszawie, przy ulicy Młynarskiej (aleja 5, grób 11).

Rodzina

Henryk Klawe zawarł związek małżeński w dość późnym etapie swojego życia, mając 38 lat. Jego żoną została Emilia Dorota Grubert, urodzona 15 czerwca 1850 roku w Łodzi, a zmarła 23 marca 1940 roku w Warszawie. Była ona ewangeliczką reformowaną, córką piekarza i piwowara, Daniela Gruberta oraz Florentyny z Knollów, a także siostrzenicą Juliusza Knolla, który był wcześniejszym pracodawcą Henryka. Para doczekała się sześciorga dzieci.

• Marię Sewerynę, która przyszła na świat 8 stycznia 1872 roku w Warszawie, zmarła 29 grudnia tego samego roku.
• Kazimierza Leopolda, urodzonego 16 maja 1873 roku w Warszawie, który zmarł 20 marca 1904 roku w tym samym mieście. Po ukończeniu studiów w Dorpacie i Petersburgu zdobył tytuł magistra farmacji.
• Stefana Karola, który urodził się 10 grudnia 1874 roku w Warszawie i zmarł 6 marca 1945 roku w Kielcach. Był inżynierem i absolwentem studiów w stolicy Polski.
• Stanisława Adolfa, urodzonego 6 listopada 1877 roku w Warszawie, a zmarłego 19 stycznia 1955 roku w tym mieście. Uzyskał tytuł doktora farmacji po ukończeniu studiów w Dorpacie, Warszawie i Nancy we Francji, a po swoim ojcu przejął laboratorium przy aptece.
• Wacława Maurycego, który przyszedł na świat 19 września 1880 roku w Warszawie, a zmarł 1 sierpnia 1945 roku w Łodzi. Był inżynierem, a po studiach ożenił się z kuzynką, Anną Szarlottą z Geyerów, ewangeliczką reformowaną, będącą prawnuczką Ludwika Geyera. Wacław był członkiem zarządu fabryki tekstylnej Geyerów w Łodzi. Jego żona ufundowała ławkę w łódzkim kościele ewangelicko reformowanym.
• Ludwika Aleksandra, która przyszła na świat 11 grudnia 1883 roku w Warszawie, zmarła 24 listopada 1886 roku w tym samym mieście.

Starsze siostry Henryka, Anna Marianna oraz Dorota Karolina, wyszły za mąż, odpowiednio za Błażejem Haberbuschem oraz Konstantym Schiele. Młodsza siostra, Joanna Aleksandra, ożeniła się z Jakubem Józefem Brukalskim, będąc matką architekta Piotra Brukalskiego i babką Stanisława Brukalskiego, architekta, po synu Ludgierdzie Stanisławie, który również związany był z branżą architektoniczną, a jego profil można zobaczyć pod tym linkiem: Stanisława Brukalskiego.

Działalność społeczna

Henryk Klawe odgrywał kluczową rolę w życiu społecznym stolicy Polski, Warszawy. Był zaangażowany zarówno w pomoc finansową, jak i w aktywny udział w działaniach różnych organizacji dobroczynnych.

Jego działalność obejmowała m.in. Rady Głównej Opiekuńczej Zakładów Dobroczynnych i Szpitali, a także Kasy Wsparcia Zubożałych Farmaceutów oraz ich Wdów i Sierot. Klawe był również współzałożycielem oraz prezesem Warszawskiego Towarzystwa Farmaceutycznego, pełniąc tę funkcję w latach 1886-1896 oraz ponownie w 1900-1901.

Ważnym aspektem jego działalności było także uczestnictwo w Resursie Obywatelskiej. Klawe zasiadał we władzach Wydziału Szpitalnego Kolegium Kościelnego Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Warszawie w okresie od 1879 do 1917 roku. Dodatkowo, znany był z finansowego wsparcia dla Rządu Narodowego w czasie powstania styczniowego.

Działalność naukowa

Henryk Klawe, znany nie tylko jako farmaceuta, ale także jako innowator w dziedzinie medycyny, poświęcał się nieustannemu poszukiwaniu nowych rozwiązań. W ramach swojej działalności zawodowej, oprócz pracy w aptece, podjął się tworzenia i testowania nowoczesnych leków.

Efekty jego badań oraz osobiste doświadczenia były regularnie dokumentowane przez niego w formie samodzielnych publikacji. Klawe miał na uwadze nie tylko przekazywanie swoich spostrzeżeń, ale również dzielenie się wiedzą z szerszą społecznością farmaceutyczną. W tym celu pisał na łamach „Wiadomości Farmaceutycznych”, które były wydawane przez Warszawskie Towarzystwo Farmaceutyczne, co stanowiło ważną platformę dla farmaceutów i badaczy.

Aby zapoznać się z jego pracami oraz recenzjami, zachęcamy do odwiedzenia rozdziału „Linki zewnętrzne”, gdzie można znaleźć szczegółowe odniesienia do jego publikacji.

Produkty

W laboratorium oraz aptece zarządzanej przez Henryka Klawe produkowane były różnorodne leki, wytwarzane zgodnie z najnowocześniejszymi standardami. Wśród nich znalazły się: tabletki prasowane, musujące, granulaty, kapsułki, proszki, czopki, syropy oraz zastrzyki.

Jednym z najważniejszych i najlepiej sprzedających się preparatów był Hemogen, który stanowił żelazowy syrop z dodatkiem manganu, słodzony naturalnym cukrem trzcinowym. Inny popularny produkt, Lakton, to mączka mleczna dedykowana dla dzieci, które kończyły swoje odżywianie wyłącznie mlekiem matki. Oferowano również dawkowanie tego preparatu dla niemowląt, które były karmione mlekiem matki i nie były go pozbawione.

W skład Laktonu wchodziły takie składniki jak: mleko w proszku, mąka bananowa, mąka owsiana, mąka jęczmienna, cukier oraz sole fosforowe. Kolejnym interesującym preparatem, przeznaczonym dla dzieci i dorosłych, był Fosfol – wzmacniająca mieszanka jodu, fosforu, żelaza oraz lecytyny, sprzedawana w postaci powlekanych czekoladą tabletek.

Dużą część produkcji laboratorium Henryka Klawe stanowiły także wody mineralne w postaci tabletek musujących, które były skomponowane na wzór wód mineralnych znanych uzdrowisk, zarówno krajowych, jak i zagranicznych. Innymważnym produktem, tworzonym w laboratorium od jego początków, a później również w fabryce będącej kontynuatorką, był Hemorin – czopki mające na celu łagodzenie objawów hemoroidów.

Dodatkowo, wytwarzano również różnorodne mieszanki oraz wyciągi z ziół, które były później dystrybuowane do aptek, odpowiadając na potrzeby pacjentów i wzbogacając ich możliwości terapeutyczne.

Fundacja

W dniu 3 września 1937 roku, syn i następca Henryka Klawe, zainicjował powstanie „Fundacji stypendialnej im. ś.p. Henryka Klawe”, która została założona w formie notarialnej. Fundacja dysponowała sumą 12 tysięcy złotych, lokując ją w sześcioprocentowych obligacjach pożyczki narodowej.

Celem utworzenia tej fundacji było wspieranie studentów trzeciego i czwartego roku farmacji na Uniwersytecie im. Józefa Piłsudskiego w Warszawie, a szczególnie tych, którzy znajdowali się w trudnej sytuacji finansowej. Stypendia przyznawano zarówno studentom, jak i studentkom, którzy mogli pochwalić się dobrymi wynikami w nauce i jednocześnie borykali się z problemami materialnymi.

Już w tym samym roku fundacja zyskała oficjalne zatwierdzenie w Ministerstwie Oświecenia Publicznego, co podkreśla znaczenie i legalność jej działalności.

---

Oceń: Henryk Klawe

---