Stanisław Brukalski

---

Życiorys

Stanisław Brukalski był synem Stanisława i Adeli z Mareniczów. Jego ścieżka edukacyjna obejmowała studia na renomowanej Politechnice w Mediolanie oraz na Politechnice Warszawskiej. Jako architekt, od 1926 roku był związany z grupą Praesens, a także był jednym z założycieli oraz pierwszym prezesem Stowarzyszenia Architektów Rzeczypospolitej Polskiej (SARP).

W latach 1916–1922 Brukalski służył w 2. Pułku Ułanów Legionów Polskich, a następnie w 2. Pułku Szwoleżerów Rokitniańskich. W 1934 roku, pełniąc rolę oficera rezerwy, figurował w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Warszawa Miasto III oraz posiadał przydział rezerwowy do 22. Pułku Ułanów Podkarpackich w Brodach. Został mianowany rotmistrzem z datą 19 marca 1939 roku, zajmując 13. lokatę w korpusie oficerów rezerwy kawalerii. W roku 1939 był obrońcą Warszawy, a po jej kapitulacji trafił do niewoli, stając się jeńcem niemieckiego oflagu II C w Woldenbergu.

Po wojnie, w 1949 roku, objął stanowisko profesora na Politechnice Warszawskiej. Przed wojną, wspólnie z żoną Barbarą, angażował się w projektowanie funkcjonalnych i ekonomicznych budynków o uproszczonej formie i subtelnych detalach architektonicznych, które harmonijnie współgrały z otoczeniem. Do ważniejszych projektów należały m.in. jego własny dom w Warszawie (1927-1928) oraz kolonie Osiedla WSM na warszawskim Żoliborzu (1927−1939).

Wraz z Bohdanem Lachertem, Bohdanem Pniewskim oraz Józefem Szanajcą, Brukalski współprojektował pawilon polski na Wystawę Światową w Paryżu w 1937 roku. Działał również na rzecz przemysłu stoczniowego, będąc członkiem zespołu odpowiedzialnego za wnętrza słynnego statku MS Batory.

Po II wojnie światowej, jednym z jego znaczących projektów była współpraca przy odbudowie warszawskiego Nowego Miasta. Brukalski był również jednym z pionierów koncepcji budownictwa mieszkaniowego spółdzielczego. Po zakończeniu swojej kariery, znalazł spokój na cmentarzu zakładowym w Laskach, gdzie spoczął wraz z żoną.

Ordery i odznaczenia

Stanisław Brukalski, znany z zasług w walce o niepodległość, otrzymał wiele prestiżowych odznaczeń.

• Krzyż Walecznych dwukrotnie,
• Medal Niepodległości – 4 lutego 1932 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.

Wybrane prace

Stanisław Brukalski, uznawany za jednego z istotnych architektów warszawskich, stworzył wiele znaczących projektów w stolicy. Jego działalność obejmowała różnorodne realizacje, które do dziś są ważnymi punktami na mapie Warszawy. Oto niektóre z nich:

• kolonie IV, VII, IX Osiedla WSM na Żoliborzu (wspólnie z żoną Barbarą, w latach 1927–1939),
• dom znajdujący się przy ul. Niegolewskiego 8 (wspólnie z żoną Barbarą, 1927–1928),
• gmach Sztabu Głównego Wojska Polskiego zlokalizowany przy ul. Rakowieckiej 4a (rok 1938),
• kolonie WSM XI, XII, XIII, realizowane w latach 1945–1949,
• zabudowa przy ul. Andersa (rok 1953),
• Dom Społeczny WSM, który dzisiaj funkcjonuje jako Społeczny Dom Kultury z teatrem Komedia (1947–1956),
• projekt odbudowy pałacu Czapskich oraz jego adaptacja na potrzeby Akademii Sztuk Pięknych (1945–1960).

Jak widać, prace Brukalskiego są istotną częścią architektury Warszawy, świadcząc o jego znaczeniu jako projektanta i jego wpływie na miejską przestrzeń. Jego realizacje zarówno w okresie przedwojennym, jak i po II wojnie światowej, stanowią cenne wpisy w historię polskiej architektury.

Upamiętnienie

W 2011 roku Stowarzyszenie Żoliborzan podjęło niezwykle istotny krok, fundując nagrodę nazwaną na cześć Barbary i Stanisława Brukalskich. Nagroda ta jest przyznawana dla najlepszej inwestycji budowlanej w dzielnicy Żoliborz.

---

Oceń: Stanisław Brukalski

---