Szkoła przy ul. Otwockiej 3 w Warszawie

---

Lokalizacja

Zespół budynków szkolnych mieści się dzielnicy Praga-Północ. Obszar ten jest zaliczany do strefy MSI Szmulowizna, a dokładny adres szkoły to ul. Otwocka 3. W okolicy znajdują się również budynki mieszkalne przy ul. Łochowskiej 40 i Siedleckiej 29.

Historia

Gmach szkolny zlokalizowany przy ul. Otwockiej 3 w Warszawie jest przykładem funkcjonalnej architektury edukacyjnej, powstał w latach 1925–1927 jako jeden z pierwszych murowanych budynków, które miały zaspokoić potrzeby oświatowe w stolicy po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Na mocy dekretu z 7 lutego 1919 roku wprowadzono na terenie kraju obowiązek siedmioletniej edukacji podstawowej. Budowę nowych szkół rozpoczęła rada miejska w 1922 roku. Powstała wtedy specjalna komisja odpowiedzialna za rozszerzenie sieci szkół oraz komitet, którego celem była modernizacja infrastruktury edukacyjnej.

Od momentu otwarcia, około 1927–1928 roku, zespół przy ul. Otwockiej przez wiele lat pełnił funkcję edukacyjną, z wyjątkiem czasów II wojny światowej. Do momentu okupacji w gmachu funkcjonowała szkoła podstawowa nr 126, która na początku miała status prywatny, prowadzonej przez Towarzystwo św. Wincentego a Paulo, mieściła się początkowo w budynku przy ul. Kawęczyńskiej 41. Po zakończeniu I wojny światowej, w 1918 roku, szkoła została upaństwowiona i przydzielono jej numer 79, który został zmieniony na 126 w styczniu 1922 roku.

Wkrótce po tym, szkoła rozpoczęła działalność w baraku przy ul. Ząbkowskiej 43, jednak 12 lutego 1928 roku przeniesiono ją do nowo zbudowanego gmachu w lokalizacji obecnej. W budynku znajdowały się różnorodne pracownie, takie jak pracownie gospodarstwa domowego, stolarstwa, ślusarstwa, introligatorstwa i inne techniczne, a także gabinet lekarski, gabinet psychologa, radiowęzeł i biblioteka. W świetlicy odbywały się seanse filmowe. W szkole miały miejsce liczne działania organizacji pozarządowych, takich jak PCK czy harcerstwo, a także różnorodne kółka zainteresowań. Na szczególną uwagę zasługuje to, że szkoła miała charakter eksperymentalny, co przyciągało pedagodzy i naukowców z całego świata.

W początkowym okresie, szkoła nosiła imię Józefy Joteyko, profesor College de France i Państwowego Instytutu Pedagogiki. Jej kierowniczką była Stefania Usarkowa, żona dyrektora Gimnazjum Władysława IV, Leona Usarka. W tej samej lokalizacji funkcjonowały także szkoły nr 130 oraz 194. W dniu 17 stycznia 1932 roku nadano szkole nr 192 imię Adama Asnyka, znanego poety i społecznika, za którego zasługi dawniej nosiła nazwę dziewiąta szkoła.

Okres II wojny światowej przyniósł wiele zmian. W budynku urządzono szpital, jednakże z uwagi na bliskość linii kolejowych narażonych na bombardowania, decyzję o ewakuacji szpitala podjęto szybko. Po zajęciu Warszawy przez Niemców, gmach został przejęty przez wojsko i przekształcony w koszary żandarmerii. W listopadzie 1939 roku stworzono tu komisariat policji, który funkcjonował aż do końca okupacji. Część wyposażenia oraz materiałów edukacyjnych przeniesiono do kurii biskupiej przy ul. Kawęczyńskiej 49, a także do bazylice Najświętszego Serca Jezusowego, gdzie zorganizowano tajne nauczanie, zakazane przez władze okupacyjne.

W dniu 12 września 1945 roku budynek został zajęty przez oddział I Armii Wojska Polskiego. Przez kilka miesięcy, w wyniku wyzwolenia, w gmachu miały miejsce władze miejskie Warszawy, które później przeniosły się do Banku Gospodarstwa Krajowego przy Alejach Jerozolimskich. W celu upamiętnienia tych wydarzeń na frontowej ścianie gmachu umieszczono tablicę informującą, że „Dom ten w latach 1944–1945 był pierwszą siedzibą warszawskich władz miejskich w Polsce Ludowej.”

Po wznowieniu działalności we wrześniu 1945 roku, szkoła dalej prowadziła działanie m.in. przy gmachu nr 126 oraz 192. Wkrótce potem zorganizowano kursy pedagogiczne oraz liceum pedagogiczne, które w 1950 roku przeniesione zostało na ul. Czerniakowską. Szkoła oferowała pracownię robót stolarskich, metalowych oraz szklanych i rozwijała różne kółka zainteresowań, jak kółko żywego słowa pod batutą Witolda Gawdzika czy kółko modelarstwa budowniczego. W 1950 roku do szkoły uczęszczało 470 uczniów w 13 klasach.

W październiku 1976 roku, z okazji 60-lecia istnienia, szkole nadano sztandar, a także zorganizowano Izbę Pamięci Narodowej i Tradycji Szkoły. W latach 80. i 90. XX wieku liczba uczniów w szkole często przekraczała tysiąc. Równocześnie w 1971 roku do budynku dodano skrzydło od ul. Łochowskiej dla Liceum Ekonomicznego nr 9, które przeszło remont w latach 1991–1992.

W 1999 roku w gmachu powstało Gimnazjum nr 32, a Szkoła Podstawowa nr 126 zakończyła swoje funkcjonowanie w 2002 roku. Dnia 11 lutego 2005 roku gimnazjum przyjęło imię Adama Asnyka oraz sztandar. W 2011 roku ponownie otwarto szkołę podstawową, tym razem jako nr 354, która współpracowała z gimnazjum, tworząc Zespół Szkół nr 112. W latach szkolnych 2017/2018 oraz 2018/2019, w gmachu zorganizowano również tymczasowo Szkołę Podstawową nr 30, przeniesioną na czas remontu budynku przy ul. Kawęczyńskiej. Obecnie, Szkoła Podstawowa nr 354 kształci 315 uczniów w 16 oddziałach.

W drugiej dekadzie XXI wieku przeprowadzono szereg prac modernizacyjnych, w tym adaptację poddasza północnego skrzydła na sale lekcyjne oraz modernizację ogrodzenia. Od 2012 roku w budynku funkcjonuje także Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna nr 5. Nowe wejście oraz dodatkowa klatka schodowa były elementami zmian, które, niestety, wpłynęły na pierwotny wygląd budynku. Zespół budynków przy ul. Otwockiej 3 został wpisany do rejestru zabytków nieruchomych w 2018 roku, co stanowiaż wzniesienie i ochronę tej ważnej placówki edukacyjnej.

Architektura

Opis architektury zespołu budowlanego wyróżnia się symetrycznym układem, który został starannie zaplanowany. Dwa główne elementy tworzące ten kompleks to trójskrzydłowy gmach szkolny, zaprojektowany w charakterystycznym kształcie litery „T”, oraz dwa budynki mieszkalne, przeznaczone dla nauczycieli. Te elementy architektoniczne tworzą zintegrowaną i jednolitą całość, co nadaje całej przestrzeni spójny charakter.

Budynki zostały mądrze usytuowane w obrzeżu działki, w układzie kalenicowym. Warto zauważyć, że jedynie poprzeczne skrzydło gmachu, w którym mieści się przestronna sala gimnastyczna, zostało umieszczone centralnie na posesji, co przyczynia się do podziału wewnętrznego podwórza na dwie oddzielne części. W miejscu łącznika między skrzydłami umieszczono małą salę gimnastyczną, co zwiększa funkcjonalność całej struktury.

W przestrzeni między budynkiem szkolnym a kamienicami mieszkalnymi pozostawiono otwarte, niezabudowane obszary, które pozwalają na swobodny widok na podwórze oraz na bok i tył elewacji. Cała posesja została ogrodzona wysokim metalowym parkanem, zdobionym dekoracyjnymi wspornikami – ten element jednak w dzisiejszych czasach zachował się jedynie przy ul. Siedleckiej.

Dwa identyczne skrzydła szkolne, które stoją wzdłuż ul. Otwockiej, połączono arkadowym łącznikiem, który tworzy krużganek otaczający niewielki dziedziniec. W latach 2012-2013, na tym dziedzińcu pojawiła się dodatkowa klatka schodowa, która kontrastuje z okresem, w którym zbudowano resztę obiektu.

Wszystkie komponenty tego zespołu budowlanego charakteryzują się jednorodną formą historyzującą, zarówno w kontekście całkowitego kształtu budowli, jak i w detalach architektonicznych. Budynki, które zostały zrealizowane w formach murowanych i otynkowanych, posiadają prostokątne rzuty, a ich dachy są wysokie i czterospadowe, pokryte blachą. Kamienice mieszkalne składają się z czterech kondygnacji, a część edukacyjna ma pięć. Warto również zauważyć, że środkowe skrzydło jest wyraźnie niższe od pozostałych.

W obu bliźniaczych skrzydłach szkolnych umieszczono walcowate wieżyczki pośrodku, a dodatkowo w dachu zainstalowano facjaty, które doświetlają pomieszczenia znajdujące się na poddaszu.

---

Oceń: Szkoła przy ul. Otwockiej 3 w Warszawie

---