Krzysztof Dunin-Wąsowicz

---

Życiorys

Krzysztof Dunin-Wąsowicz był wybitną postacią polskiej historii, mający za sobą bogaty życiorys, który można podzielić na kilka kluczowych etapów. Jego edukacja rozpoczęła się w Gimnazjum i Liceum im. Księcia Józefa Poniatowskiego, usytuowanym na Żoliborzu. Po zakończeniu nauki maturalnej, uzyskanej w czasach tajnego nauczania, kontynuował studiowanie historii na uwolnionych kompletach Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie osiągnął dyplom w 1946 roku.

W trakcie tragicznych lat II wojny światowej, Dunin-Wąsowicz był aktywnym żołnierzem Armii Krajowej, pełniąc funkcję podchorążego w pułku „Baszta” kompanii K4. W tym okresie był również członkiem młodzieżowej organizacji socjalistycznej „Płomienie”, a także redakcji pisma o tej samej nazwie, które wydawano w latach 1941–1944. W swojej działalności nie unikał współpracy z Radą Pomocy Żydom „Żegota”. Jego działalność zakończyła się aresztowaniem 13 kwietnia 1944 roku, a następnie transportem do obozu Stutthof, skąd udało mu się uciec podczas ewakuacji w lutym 1945.

Po zakończeniu działań wojennych, Krzysztof Dunin-Wąsowicz powrócił do życia publicznego jako działacz Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej, gdzie w latach 1945-1948 był wiceprzewodniczącym Komitetu Wykonawczego, a także członkiem Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS). Po wojnie poświęcił się również nauce, przyjmując stanowisko asystenta na Uniwersytecie Warszawskim w latach 1945–1950, gdzie w 1949 roku uzyskał stopień doktora. Równocześnie pracował w Instytucie Pamięci Narodowej, co dawało mu możliwości dalszego rozwoju naukowego.

W latach 1950–1954 pełnił funkcję kustosza w Muzeum Historycznym m.st. Warszawy, a następnie, od 1955 roku, został samodzielnym pracownikiem naukowym w Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk. Jego osiągnięcia naukowe zostały docenione poprzez nadanie mu tytułu profesora nadzwyczajnego w 1964 roku oraz profesora zwyczajnego w 1984 roku.

Dunin-Wąsowicz aktywnie uczestniczył w życiu akademickim i naukowym, zasiadając w redakcjach wielu pism i instytucji, w tym jako członek redakcji kwartalnika „Dzieje Najnowsze” od 1969 roku oraz członek Komitetu Redakcyjnego Polskiego Słownika Biograficznego od 1972 roku. W tym okresie był również członkiem Rady Naukowej Żydowskiego Instytutu Historycznego w Warszawie.

Od 1967 roku był związany z Główną Komisją Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce, a w latach 1988–1990 pełnił rolę członka Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. W swojej karierze napisał wiele haseł do Słownika biograficznego działaczy polskiego ruchu robotniczego, a po 1989 roku zaangażował się na nowo w Polską Partię Socjalistyczną, zostając między innymi sekretarzem ds. międzynarodowych CKW PPS w 1995 roku.

W toku swoich zasług został uhonorowany medalem Sprawiedliwego wśród Narodów Świata, przyznawanym wspólnie z matką Janiną Dunin-Wąsowiczową. Odznaczenie Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, nadane przez Lecha Kaczyńskiego w październiku 2007 roku, było ukłonem ku jego niezwykłej odwadze i bohaterskiej postawie w ratowaniu Żydów podczas II wojny światowej.

Krzysztof Dunin-Wąsowicz był też autorem wielu dzieł, tworząc 22 książki oraz 420 prac naukowych, obejmujących artykuły, recenzje oraz biogramy z zakresu historii Polski oraz historii powszechnej z okresu II połowy XIX wieku oraz XX wieku. Po odejściu z tego świata został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach, w kwaterze C15-1 dod.-9, pozostawiając po sobie bogaty dorobek naukowy oraz niepodważalne zasługi w historii Polski.

Rodzina

Krzysztof Dunin-Wąsowicz to syn Władysława, który ma dwóch synów: Stefana Dunin-Wąsowicza oraz Pawła Dunin-Wąsowicza.

Nagrody i odznaczenia

Oto lista wyróżnień i nagród, które zdobył Krzysztof Dunin-Wąsowicz:

• nagroda tygodnia Polityka za najlepszą książkę historyczną, przyznawana w latach 1967 oraz 1980,
• nagroda Sekretarza Naukowego Polskiej Akademii Nauk, którą uzyskał w latach 1979 oraz 1985,
• nagroda Prezydenta miasta stołecznego Warszawy z 1985 roku,
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, przyznany w 2007 roku,
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski z 1998 roku,
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
• Złoty Krzyż Zasługi,
• medal za Warszawę 1939–1945,
• medal Zwycięstwa i Wolności 1945,
• Brązowy Medal „Za zasługi dla obronności kraju”,
• odznaka Grunwaldzka,
• odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy”,
• odznaka „Zasłużony Działacz Kultury”,
• medal Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.

Wybrane publikacje

Oto wybrane publikacje, które napisał Krzysztof Dunin-Wąsowicz. Jego prace obejmują różne aspekty historii i spisane w nich wydarzenia mają ogromne znaczenie dla polskiej nauki.

• Czasopiśmiennictwo ludowe w Galicji (1952),
• Dzieje Stronnictwa Ludowego w Galicji (1957),
• Obóz koncentracyjny Stutthof (1966),
• Warszawa w pierwszej wojnie światowej (1974),
• Ruch oporu w hitlerowskich obozach koncentracyjnych (1979),
• Warszawa w latach 1939–1945 (1984),
• Francuska opinia publiczna wobec sprawy polskiej i Polaków w latach 1885–1894 (1987).

---

Oceń: Krzysztof Dunin-Wąsowicz

---