Józef Sigalin

---

Życiorys

Józef Sigalin urodził się w rodzinie warszawskich fabrykantów, pochodzących z żydowskiej tradycji, której działalność na rynku spożywczym skupiała się głównie na wytwarzaniu kefirów przed wybuchem II wojny światowej. Kluczową postacią w historii jego rodziny była babka, Klaudia Sigalina, która dała początek rodzinnemu przedsiębiorstwu. Jako najmłodszy z sześciorga rodzeństwa, Michał i Rozalia z domu Kurlandskiej wychowywali Józefa w towarzystwie jego braci: Jakuba, często nazywanego Romanem, Grzegorza, a także sióstr: Anny, Aleksandra i Eugenii. Podczas gdy jego bracia Grzegorz i Roman podjęli studia na kierunkach architektonicznych i prawniczych, Józef nie miał możliwości ich ukończenia przed wybuchem II wojny światowej.

Niestety, tragiczną historię rodzinną przerywały wydarzenia wojenne, w wyniku których jego dwaj bracia zostali zamordowani na Wschodzie, a matka oraz siostra zginęły w obozie zagłady w Treblince. W młodzieńczych latach Sigalin angażował się w działalność lewicowych organizacji młodzieżowych oraz w Komunistycznej Partii Polski, co miało wpływ na jego późniejsze życie.

W trakcie II wojny światowej przebywał w ZSRR, pełniąc funkcje naczelnika wydziałów budowlanych kopalni w Krzemieńcu oraz fabryki jedwabiu w Leninabadzie. Jego wojskowa kariera zyskała nowy wymiar, gdy wstąpił do Armii Czerwonej i służył w Iranie. Sigalin aktywnie angażował się również w Związek Patriotów Polskich, a po ponownej reorganizacji Wojska Polskiego w ZSRR, został oficerem sztabowym w dywizji kościuszkowskiej. W sierpniu 1944 roku przybył do Lublina, gdzie dołączył do polskiej administracji. Objął stanowisko w Dziale Odbudowy w resorcie gospodarki narodowej i finansów przy PKWN.

W listopadzie 1944 roku organizował w Lublinie I Zebranie Architektów Wyzwolonych Ziem Polski, które zaowocowało reaktywacją Stowarzyszenia Architektów Rzeczypospolitej Polskiej. Po wojnie, w 1945 roku, powrócił do Warszawy w stopniu majora. Ukończył studia architektoniczne, a dyplom obronił pod okiem prof. Jana Zachwatowicza. W swoich wspomnieniach wspominał, że w zniszczonej Warszawie znalazł figurę Zygmunta III z pomnika tego władcy, co symbolizowało nadzieję na odbudowę.

Był jednym z kluczowych architektów w Biurze Planowania i Odbudowy PKWN, a także Biurze Odbudowy Stolicy, którego powstanie miało miejsce w 1945 roku. Współtworzył Plan Generalny Warszawy w latach 1951–1953, a jego osiągnięcia w dziedzinie architektury są znaczące. Jako pierwszy naczelny architekt Warszawy w latach 1951–1956, nadzorował budowę mostu Poniatowskiego (1945-1946), a później, w latach 1947-1949, z Janem Knothem i Zygmuntem Stępińskim prowadził prace nad budową Trasy W-Z. Pracował również przy Marszałkowskiej Dzielnicy Mieszkaniowej (MDM) oraz nadzorował projekt budowy Pałacu Kultury i Nauki, przy czym rzeczywiste kierownictwo sprawował Henryk Janczewski.

W kolejnych latach, do 1974 roku, Józef Sigalin miał pod swoimi skrzydłami wiele istotnych projektów, w tym korytarz trasy Starzyńskiego, Wybrzeże Szczecińskie oraz Helskie, a także obwodnicę śródmiejską od Okopowej do Towarowej. Jego wkład w infrastrukturę warszawską obejmował również ul. Waryńskiego oraz Trasy Łazienkowskiej. Sigalin miał również na swoje koncie projekty architektoniczne dotyczące placów, takich jak Zamkowy, Konstytucji, Defilad oraz Zawiszy. Współczesne osiedle Mariensztat oraz parki, takie jak Traugutta i Agrykola, również były wynikiem jego pracy, podobnie jak tereny zielone wokół Pałacu Kultury i Nauki.

Józef Sigalin w życiu osobistym ożenił się i doczekał się córki, jednak w późniejszym czasie związał się z Krystyną Kozłowską, z którą miał drugą córkę. Sigalin zmarł w Warszawie, a jego miejsce spoczynku to cmentarz Wojskowy na Powązkach, gdzie został pochowany w kwaterze D12-1-1.

Publikacje

Józef Sigalin jest autorem wielu znaczących publikacji, które mają istotne miejsce w polskiej literaturze i architekturze. Oto najważniejsze z jego dzieł:

• Nad Wisłą wstaje warszawski dzień (współautor: J. Knothe), Iskry, Warszawa 1963,
• Trasa. O projektowaniu i budowaniu Trasy Mostowej Łazienkowskiej w Warszawie, Krajowa Agencja Wydawnicza RSW „Prasa-Książka-Ruch”, Warszawa 1976,
• Warszawa 1944–1980. Z archiwum architekta (3 tomy), Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1986, ISBN 83-06-01187-2.

Ordery i odznaczenia

Józef Sigalin, znany z licznych odznaczeń i wyróżnień, które zdobył za swoje zasługi, był osobą, która wniosła wiele do historii.

• Order Sztandaru Pracy I klasy, 22 lipca 1949,
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, 22 lipca 1952,
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, 16 lipca 1946,
• Medal za Warszawę 1939–1945, 17 stycznia 1946,
• Złota odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy”, 1960.

Nagrody

W dorobku Józefa Sigalina można zauważyć znaczące osiągnięcia, które były doceniane przez instytucje różnego szczebla. Jego wkład w rozwój architektury w Polsce został uhonorowany wieloma nagrodami.

• Państwowa Nagroda Artystyczna I stopnia w dziale architektury (zespołowa) za prace nad Trasą W-Z i Mariensztatem, przyznana 29 lipca 1950,
• Nagroda Państwowa I stopnia (zespołowa) za projekt i realizację pierwszego zespołu centrum Warszawy – M.D.M., otrzymana w 1952 roku.

Upamiętnienie

W 2018 roku na rynku wydawniczym zadebiutowała biografia Józefa Sigalina, której autorem jest Andrzej Skalimowski. Publikacja nosi tytuł Sigalin. Towarzysz odbudowy i została wydana przez renomowane wydawnictwo Czarne.

---

Oceń: Józef Sigalin

---