Zespół pałacowo-parkowy w Natolinie

---

Opis

Historia kompleksu pałacowo-parkowego w Natolinie sięga czasów panowania Jana III Sobieskiego. To właśnie w tym okresie, król zakupił wieś Milanowo, w której skład wchodził także pobliski las, obecnie leżący na terenie Natolina. Właśnie w Milanowie zbudowano pałac w Wilanowie, a w Natolinie powstała Bażantarnia, gdzie król odbywał polowania.

Park w Natolinie jest otwarty dla zwiedzających, oferując zorganizowane spacery z przewodnikiem, co pozwala na lepsze poznanie jego historii i przyrody.

Pałac Potockich

Budowla powstała na zlecenie Augusta Czartoryskiego w latach 1780–1782, według projektu Szymona Bogumiła Zuga, w stylu klasycystycznym. W 1782 roku pałac przeszedł na własność Elżbiety Lubomirskiej. Następnie, w 1799 roku, stał się własnością córki Lubomirskiej – Aleksandry oraz jej męża Stanisława Kostki Potockiego. W 1805 roku przeszedł z kolei do ich syna, Aleksandra, oraz jego żony Anny Tyszkiewicz.

W rezultacie narodzin ich córki, Natalii, w 1807 roku zmieniono nazwę miejscowości Bażanteria na Natolin. Pałac został przebudowany w 1808 roku według projektu Piotra Aignera, który dodał do budynku m.in. oficynę oraz inne obiekty, jak domy dozorców i wozownię przypadkowo związaną ze stajnią. Budowla ta charakteryzuje się zaokrągloną centralną salą zajmującą dwa piętra, zwieńczoną kopułą wspartą na sześciu kolumnach.

Między 1834 a 1838 rokiem, nad kolejną przebudową czuwał Henryk Marconi, który zaprojektował pomnik-sarkofag dla Natalii Potockiej (zm. 1830), wyrzeźbiony przez Ludwika Kaufmanna. W ogrodzie powstały również świątynia dorycka oraz mosty, w tym mauretański i akwedukt wzorowany na rzymskim. Po śmierci Aleksandry Potockiej (znanej jako Augustowa) w 1892 roku, aż do 1945 roku, pałac był w rękach rodu Branickich.

W trakcie II wojny światowej, podczas powstania warszawskiego, niemieckie wojskowe siły okupacyjne zniszczyły wiele cennych budowli w Natolinie. Szczególnie zdewastowano pomnik Natalii Sanguszkowej, który był traktowany jako cel dla strzelców. Podobne losy spotkały rzeźbę Junony w Salonie Otwartym. Zarówno historyczny park natoliński, jak i jego starodrzewie, doświadczyły znacznych zniszczeń w wyniku działań wojennych.

Rok 1945 przyniósł upaństwowienie Natolina, który trafił pod opiekę Muzeum Narodowego w Warszawie. Wkrótce po tym stał się rezydencją prezydenta Polski Bolesława Bieruta, a następnie obiektem reprezentacyjnym Urzędu Rady Ministrów. Cała nieruchomość została ogrodzona, a generalna restauracja przywróciła dawny blask i zlikwidowała skutki zaniedbań oraz zniszczeń wojennych, umożliwiając odsłonięcie zamalowanego zama in XIX wieku plafonu Vincenza Brenny w Salonie Otwartym.

Na początku lat 90. XX wieku podjęto decyzję o przekazaniu obiektu na cele edukacyjne, co pozwoliło na wprowadzenie działania mającego na celu ochronę unikalnych wartości artystycznych, historycznych i krajobrazowych Natolina. Fundacja Centrum Europejskie Natolin zainicjowała działalność konserwatorską i adaptacyjną, co pozwoliło na ponowne zagospodarowanie terenu dla Kolegium Europejskiego, będącego filią College of Europe w Brugii, które funkcjonuje od 1993 roku w Natolinie. Wybudowano także nowe obiekty dla wykładowców oraz studentów, harmonizując nową architekturę z odrestaurowanym kompleksem zabytkowym.

Rezerwat przyrody Las Natoliński

W skład kompleksu pałacowo-parkowego wchodzi również założony w 1991 roku rezerwat przyrody Las Natoliński. Znajdziemy tam bogactwo zróżnicowanych zbiorowisk leśnych, unikalne drzewa pomnikowe oraz interesującą rzeźbę terenu. Najważniejszym atutem rezerwatu są resztki dawnych lasów liściastych, charakterystycznych dla Doliny Środkowej Wisły oraz ich zbiorowiska roślinne.

---

Oceń: Zespół pałacowo-parkowy w Natolinie

---