Pałac Borchów w Warszawie

---

Historia

W drugiej połowie XVII wieku, w miejscu, gdzie obecnie znajduje się pałac, istniał drewniany dwór należący do marszałka wielkiego litewskiego, Aleksandra Hilarego Połubińskiego. W 1681 roku nowym właścicielem tego terenu został skarbnik ziemi nurskiej, Wawrzyniec Wodzicki.

Przed rokiem 1732 miejsce dworu przekształcono w pałac, który około 1740 roku właściwy był staroście wyszogrodzkiemu, Mateuszowi Szymanowskiemu. Zanim nastał rok 1754, dokonano jego przebudowy w późnobarokowym stylu dla barona Piotra de Riaucourta, prawdopodobnie na podstawie projektu autorstwa Jakuba Fontany. Na tyłach pałacu stworzono również regularny ogród francuski, który na osi miał murowaną altanę w stylu rokokowym. Dodatkowo, w miejscu rozebranej oficyny przyulicznej, wybudowano ażurowe ogrodzenie z czterofilarową bramą, będącą jedyną taką bramą w Warszawie z wazonami w stylu rokokowym.

W około 1780 roku pałac przeszedł przebudowę w stylu klasycystycznym, której dokonał Dominik Merlini na zlecenie podkanclerzego koronnego, Jana Borcha. Wówczas korpus główny pałacu został podwyższony do dwóch pięter.

Na koniec XVIII wieku pałac służył jako siedziba Komisji Brukowej. Rozpocząwszy od 1800 roku, jego właścicielem był cukiernik, Ludwik Nesti, który otworzył w nim hotel znany jako „Paryski“ (późniejszy „Europejski“), a także restaurację i cukiernię. Od 1810 do 1837 roku obiekt znajdował się w rękach rodziny Kernerów. Do przed 1830 w pałacu mieściła się znana restauracja i Hotel d’Europe. W 1837 roku lokal został zakupiony przez rząd Królestwa Polskiego i do 1842 roku w siedzibie tej istniał Aleksandryjski Instytut Wychowania Panien. Po przeniesieniu tej instytucji do Puław, w 1843 roku pałac stał się siedzibą arcybiskupa warszawskiego, pełniąc tę funkcję do dziś, co przyczyniło się do nadania mu miana Domu Arcybiskupów Warszawskich.

W czasie powstania warszawskiego pałac uległ zniszczeniu. Jednak w latach 1949–1954 odbudowano go według projektu Stanisława Marzyńskiego, przywracając mu późnobarokowo-klasycystyczną formę z XVIII wieku. Po tym odbudowaniu, pałac stał się rezydencją prymasa Polski.

W 1953 roku, w pałacu zatrzymano Stefana Wyszyńskiego, funkcjonariusze Urzędu Bezpieczeństwa. Po jego uwolnieniu i powrocie z internowania w 1956 roku, prymas mieszkał w nim aż do swojej śmierci w 1981 roku.

W 1962 roku z powodu budowy ulicy Schillera, ogród pałacowy został skrócony o połowę, a obecnie kończy się on murem, który bezpośrednio przylega za rokokową altaną. W 2021 roku na dziedzińcu pałacu odsłonięto popiersie Stefana Wyszyńskiego, upamiętniając w ten sposób jego zasługi.

---

Oceń: Pałac Borchów w Warszawie

---