Pałac Kazimierzowski w Warszawie

---

Historia

Pałac Kazimierzowski w Warszawie jest obiektem o bogatej historii, której korzenie sięgają XVII wieku. Został wzniesiony w latach 1637–1642 na zlecenie króla Władysława IV, w miejscu dawnego dworu oraz folwarku książąt mazowieckich. Jego funkcjonalność, jako letni pałac znany jako Villa Regia, była wynikiem pracy włoskiego architekta Giovanniego Trevano, a całość utrzymana została w stylu wczesnego baroku. Król odziedziczył te tereny po zmarłej ciotce, Annie Wazównie.

Po śmierci Władysława IV, budowla przeszła remont pod nadzorem Jana Kazimierza w 1652 roku, jednak już w 1656 r. została zniszczona w wyniku najazdu szwedzkiego na Polskę. Zachowały się jedynie fragmenty pierwotnego korpusu, w tym mury magistralne oraz wieże. Zniszczeniu uległy loggia frontowa, loggia od Wisły oraz dachy budynku.

W 1660 roku dokonano remontu w celu przywrócenia pałacu do dawnej świetności. Budowla otrzymała uproszczoną formę, pozbawioną attyki, oraz loggię frontową w nowym stylu, prawdopodobnie według planów Izydora Affaita lub Tytusa Burattiniego. Od tego momentu obiekt znany był jako pałac Kazimierzowski, od imienia króla Jana Kazimierza, który upodobał sobie to miejsce. Tuż przed swoją abdykacją, król ofiarował pałac żonie Ludwice Marii Gonzadze, która po swojej śmierci w 1667 roku przekazała go swojej siostrze, Annie Marii Gonzadze de Clèves-Nevers, żonie Henryka II de Guise. W 1678 roku nabył go król Jan III Sobieski, a po nim przekazał go synowi Jakubowi Ludwikowi.

Budynek przeszedł poważne zniszczenia w wyniku pożaru, który miał miejsce 29 grudnia 1695 roku, i do 1727 roku nie doczekał się odbudowy. W tym roku stał się własnością króla Augusta II Mocnego, który zlecił budowę bramy przy ul. Krakowskie Przedmieście oraz ośmiu budynków koszarowych na dziedzińcu. Architekci sascy Jan Deybel i Jan Jauch przygotowali kilka wersji projektów przebudowy w stylu późnego baroku, lecz nie zostały one zrealizowane.

W 1735 roku nowym właścicielem został hrabia Aleksander Sułkowski, który wprowadził innowacje, takie jak cegielnia, fabryka pieców oraz browar. W latach 1737–1739 zrealizował prawdopodobnie projekt Jana Zygmunta Deybla i Joachima Daniela Jaucha, który przewidywał przebudowę pałacu.

Stanisław August Poniatowski, który nabył pałac w 1765 lub 1766 roku, ulokował w nim Korpus Kadetów Szkoły Rycerskiej, w wyniku przebudowy wnętrz przez Dominika Merliniego. Szkoła została zniesiona po upadku insurekcji kościuszkowskiej w 1794 roku. W 1814 roku zniszczeniu uległy saskie budynki koszar, a w 1816 roku rozpoczęto budowę dwóch bocznych pawilonów, zaprojektowanych przez Jakuba Kubickiego.

W tym samym roku pałac stał się siedzibą Uniwersytetu Warszawskiego. W latach 1817–1831 mieściło się również w nim Liceum Warszawskie. Rozbudowa trwała także w latach 1818–1822, kiedy to dobudowano dwa pawilony według projektu Michała Kado.

W 1824 roku dokonano gruntownej przebudowy w stylu klasycystycznym, prawdopodobnie według projektu Hilarego Szpilowskiego i Wacława Ritschela. W tym czasie dobudowano kolejne dwa pawilony – północny i południowy, a w latach 1840–1841 powstał kolejny pawilon, zaprojektowany przez Antoniego Corazziego, który początkowo miał być siedzibą gimnazjum realnego, a później Szkoły Głównej. W 1844 roku rozebrano kopułę ozdobioną orłem. Około 1863 roku pawilony przeszły modernizację według planów Antoniego Sulimowskiego.

W latach 1891–1894 wzniesiono na dziedzińcu gmach Biblioteki, projektu Antoniego Jabłońskiego-Jasieńczyka i Stefana Szyllera. W 1910 roku dokonano rozbudowy i budowy nowej bramy wjazdowej. W latach 1929–1931 nastąpiła modernizacja gmachu biblioteki, a w 1930 roku zaprezentowano projekt Auditorium Maximum według Aleksandra Bojemskiego.

Pałac, niestety, nie ocalał w czasie II wojny światowej. Zniszczenia oszacowano na około 50% w efekcie działań wojennych zarówno w 1939 roku, jak i podczas powstania warszawskiego. Po zakończeniu wojny, w latach 1945–1954 dołożono starań w celu odbudowy, kontynuowanych aż do 1960 roku. Aktualnie pałac stanowi siedzibę rektoratu Uniwersytetu Warszawskiego, będąc świadkiem bogatej oraz burzliwej historii.

Inne informacje

Za pałacem Kazimierzowskim można znaleźć interesującą historyczną pamiątkę. Na skarpie znajduje się trzytonowa armata, która upamiętnia odważny udział studentów w walkach o niepodległość Polski w latach 1918–1920.

---

Oceń: Pałac Kazimierzowski w Warszawie

---