Rezerwat przyrody Las Natoliński

---

Historia

Rezerwat przyrody Las Natoliński stanowi cenną pozostałość po dawnych lasach, które niegdyś porastały ten region. W końcowej części XVII wieku król Jan III Sobieski zdecydował o utworzeniu na tym terenie królewskiego zwierzyńca. Następnie August II Mocny zrealizował transformację tego obszaru w miejsce hodowli oraz polowań na bażanty. Stąd też powstała nazwa Bażantarnia, która była używana aż do początków XIX wieku.

W roku 1780 książę August Czartoryski zaaranżował w Bażantarni wiejską rezydencję. W kolejnych latach, pod patronatem hrabiego Stanisława Kostki Potockiego, powstał imponujący park krajobrazowy, bogaty w wiekowe drzewa oraz starannie utrzymane klomby drzew i krzewów. Park ten obfitował w malownicze polany, budowle oraz różnorodne ozdoby parkowe. Do 1807 roku utrzymywano nazwę Bażantarnia, która następnie została zmieniona na Natolin, na cześć Natalii, córki Aleksandra i Anny Potockich, urodzonej w tym właśnie roku.

Okres II wojny światowej przyniósł tragiczne wydarzenia na terenie dzisiejszego rezerwatu. Tam miała miejsce jedna z pierwszych egzekucji w Warszawie, przeprowadzona przez okupantów niemieckich. W obozie mordu rozstrzelano 15 mężczyzn, których ciała zostały ekshumowane w 1971 roku. W 2022 roku na terenie rezerwatu powstał pomnik, upamiętniający ofiary tego brutalnego epizodu, zlokalizowany przy ogrodzeniu Kolegium Europejskiego.

Przyroda

Rezerwat przyrody Las Natoliński zajmuje dużą powierzchnię 104,2204 ha, mimo że w akcie powołującym podano powierzchnię 105,00 ha. Dookoła rezerwatu znajduje się otulina, która rozciąga się na obszarze 381,17 ha. Cały teren rezerwatu objęty jest ochroną czynną, co świadczy o jego znaczeniu dla zachowania różnorodnych ekosystemów.

Głównym celem tej ochrony jest dbałość o naturalne, różnorodne zbiorowiska leśne, a także o liczne pomnikowe drzewa. Las Natoliński jest pozostałością Puszczy Mazowieckiej, co czyni go unikalnym miejscem na mapie przyrodniczej Polski. Jego najważniejszym elementem są leśne ekosystemy, charakteryzujące się bogatym składem gatunkowym, które stanowią relikty dawnych lasów liściastych, typowych dla żyznych siedlisk Doliny Środkowej Wisły.

W terenie rezerwatu wyraźnie widoczne są tarasy, z których dolny jest najbardziej wilgotny, co sprzyja rozwojowi lasów liściastych o typie łęgów. Na suchszych obszarach i na górnym tarasie można spotkać grąd. W skład drzewostanu wchodzą wiekowe dęby, z których niektóre mają nawet 300–400 lat. Szacuje się, że na terenie rezerwatu rośnie około 1000 drzew pomnikowych.

Oprócz dębów, Las Natoliński jest siedliskiem innych gatunków drzew, w tym: jesionów, lip drobnolistnych, klonów pospolitych oraz olsz czarnych. Można także natrafić na stuletnie sosny. W obrębie skarpy znajdują się dęby bezszypułkowe i wiązy szypułkowe. W wyniku naturalnych procesów obumierania drzew, większe luki w drzewostanie bywają zasiedlane przez gatunki światłożądne takie jak brzoza czy osika. Warstwa krzewów, która jest bardzo rozwinięta, składa się głównie z: leszczyny pospolitej, kruszyny pospolitej, jarzębu pospolitego, bzu czarnego oraz czeremchy zwyczajnej i amerykańskiej.

Wiosną podłoże pokrywa niezwykle kolorowy i różnorodny dywan kwiatowy, którego skład gatunkowy zmienia się w zależności od pory roku. Wśród wiosennych roślin można zauważyć: kokorycz pełną, piżmaczek wiosenny, złoć żółtą oraz zawilec gajowy. Latem, z kolei, mniej światła dociera do dna lasu, sprzyjając rozwojowi gatunków preferujących cień, takich jak gajowiec żółty, szczyr trwały, szczawik zajęczy, miodunki, a także rzadko występująca w Warszawie śledziennica skrętolistna.

Rezerwat jest również miejscem zamieszkania dla wielu gatunków zwierząt. Wśród mniejszych ssaków można spotkać: lisa, borsuka, zająca, gronostaja oraz kuny i łasice. Dziuplaste drzewa stanowią schronienie dla różnych ptaków oraz nietoperzy. Bogata obecność starych drzew dziuplastych przyciąga wiele gatunków ptaków, w tym: myszołowy, czaple siwe, bażanty, kowaliki, dzięcioły, sikory oraz muchołówki i szpaki.

Na uwagę zasługuje fakt, że w Lesie Natolińskim występuje największe zagęszczenie dzięcioła średniego na całym Mazowszu. Ponadto, rezerwat jest domem dla różnych gatunków gadów, płazów oraz owadów, w tym wyjątkowego gatunku – pachnicy dębowej, objętej ochroną w ramach Europejskiej Sieci Natura 2000.

Obszar Lasu Natolińskiego oferuje nie tylko walory przyrodnicze, ale także kulturowe. W kierunku Wisły, przez teren rezerwatu, przebiega oś widokowa wschód-zachód, skąd można podziwiać przepiękne widoki, w tym pałac oraz inne zabytkowe obiekty, takie jak Holendernia, akwedukty i pomnik Natalii.

Teren rezerwatu jest ogrodzony i chroniony, a zwiedzanie jest możliwe tylko z przewodnikiem w zorganizowanych grupach nieprzekraczających 30 osób. Takie ogrodzenie pozwala zachować naturalny charakter Lasu Natolińskiego, co ma olbrzymie znaczenie dla ochrony tego ekosystemu.

Na terenie rezerwatu znajdują się staw Łasice oraz fragment Rowu Natolińskiego. Przy zachodnim ogrodzeniu, na ulicy Nowoursynowskiej, rośnie dąb Mieszko I, uznawany za najstarsze drzewo na Mazowszu.

---

Oceń: Rezerwat przyrody Las Natoliński

---