Ulica Stawki w Warszawie

---

Historia

Termin „Stawkami” odnosił się pierwotnie do gruntów należących do rodziny Szymanowskich, jednak w kolejnych latach zaczęto określać w ten sposób również ulicę. Ulica powstała w wyniku przekształcenia drogi narolnej, która wiodła wzdłuż okolicznych glinianek oraz stawów, co jest bezpośrednią przyczyną jej nazwy. Stawy te były rezultatem spiętrzeń rzeki Drny. Na samym początku była to skromna uliczka, która zaczynała swój bieg przy ul. Pokornej i rozciągała się aż do ul. Okopowej, równolegle do ul. Niskiej.

Rozwój zabudowy tego obszaru miał miejsce około roku 1770. Nazwa ulicy była już używana od 1784. W roku 1824, na rozkaz wielkiego księcia Konstantego, pomiędzy ulicami: Dziką, Stawki oraz Pokorną, powstał plac musztry oraz przeglądów wojskowych, znany jako plac Broni. Miał on formę kwadratu o długości boku wynoszącej 420 metrów, co czyniło go największym placem Warszawy w dziewiętnastym wieku. Utworzenie tego placu spowodowało przesunięcie wschodniego wlotu Stawek w kierunku południowym o około 40 metrów oraz odgięcie 250-metrowego odcinka ulicy na wschód od przecinania się z ul. Dziką w kierunku osi równoległej do ul. Niskiej.

W 1891 roku, w rejonie ówczesnego skrzyżowania Stawek z ul. Pokorną, przeniesiono targowisko z ul. Wałowej, które uznano za Wołówkę. Ludność żydowska dominowała wśród mieszkańców tej okolicy od dziewiętnastego wieku. W listopadzie 1940 roku zachodnia część ulicy znalazła się w obrębie warszawskiego getta. Następnie, w styczniu lub lutym 1941 roku, Umschlagplatz oraz nieparzysta (południowa) strona Stawek również zostały włączone do getta.

Po zakończeniu wojny, ulica zmieniła swoje położenie, a jej długość zwiększono o 280 metrów w kierunku południowego wschodu, od skrzyżowania z ul. Pokorną do nowego skrzyżowania z Marcelego Nowotki, na miejscu północno-wschodniego narożnika zlikwidowanego placu Muranowskiego. Nowy fragment ulicy prowadził przez teren dawnego ogrodu pałacowego oraz dziedzińca pałacu Murano, które w drugiej połowie XIX wieku zostały zasiedlone przez gęstą zabudowę mieszkalną. Warto także zauważyć, że zachodni wlot ulicy na skrzyżowaniu z ul. Dziką przesunięto także o około 40 metrów w kierunku południowym, ustawiając go naprzeciwko wlotu wschodniego, natomiast 480-metrowy odcinek między skrzyżowaniami z ul. Dziką i Smoczą został odgięty w stronę południową, co spowodowało prowadzenie ulicy przez obszar zniszczonej zabudowy mieszkalnej. Na skutek tych zmian, ulicy nadano nową nazwę ulica Stawki, uchwałą Rady Narodowej m.st. Warszawy z dnia 25 marca 1959.

1 stycznia 1956 roku oddano do użytku linię tramwajową, która przebiegała wzdłuż ulicy pomiędzy skrzyżowaniami z ulicami Marcelego Nowotki i Juliana Marchlewskiego, z torowiskiem niewydzielonym pomiędzy skrzyżowaniami z ul. Pokorną i Dziką oraz z torowiskiem wydzielonym na pozostałych fragmentach. W latach 1949–1967 w zachodniej części ulicy wzniesiono osiedle Muranów Zachodni. Na ul. 14, w latach 1966–1968, powstał budynek Technikum Poligraficznego. Natomiast w latach 1974–1978, w bliskiej odległości od ul. Dzikiej oraz Inflanckiej, zbudowano osiedle Stawki.

Ważniejsze obiekty

Ulica Stawki w Warszawie jest miejscem, w którym można znaleźć wiele interesujących obiektów, które odgrywają znaczącą rolę w historii oraz kulturze miasta. Oto niektóre z najważniejszych punktów:

• Biurowiec Intraco (nr 2),
• Pomnik Umschlagplatz,
• Gmach Wydziału Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego (nr 5/7),
• Trakt Pamięci Męczeństwa i Walki Żydów – dwa kamienne bloki i dwie tablice pamiątkowe (nr 5/7 oraz 10),
• Pomnik granic warszawskiego getta (ulica Stawki róg Okopowej),
• Zespół Szkół Licealnych i Ekonomicznych nr 1, który współpracuje z Zespołem Szkół Collegium Szkoła Służb Medycznych oraz Młodzieżowym Domem Kultury Śródmieście. Przed II wojną światową w tym miejscu znajdowały się Publiczne Szkoły Powszechne nr 112, 120 i 122, a także biura Zarządu Miasta st. Warszawy oraz Archiwum Dawnych Ksiąg Meldunkowych. W czasie funkcjonowania getta, gmach pełnił rolę szpitala żydowskiego, a jego zachodnia część wyznaczała Umschlagplatz. W dniu 1 sierpnia 1944 roku, oddział „Kolegium A” Kedywu Armii Krajowej, kierowany przez por. Stanisława Janusza Sosabowskiego ps. „Stasinek”, zdobył budynek, uwalniając uwięzionych tam Żydów z Węgier i Grecji, co zostało upamiętnione tablicą,
• Zespół Szkół Poligraficznych im. Marszałka Józefa Piłsudskiego (nr 14).

---

Oceń: Ulica Stawki w Warszawie

---