Ulica Niska w Warszawie

Ulice i place

Ulica Niska to interesująca arteria, która znajduje się na obszarze dwóch warszawskich dzielnic. Mianowicie, przebiega przez Wolę oraz Śródmieście, co czyni ją odpowiednim miejscem do odkrywania uroków stolicy.

Jej lokalizacja sprawia, że jest ważnym punktem komunikacyjnym, łączącym różne obszary Warszawy, a także atrakcyjnym miejscem dla mieszkańców oraz turystów.

Historia

Pierwotne znaczenie ulicy Niskiej w Warszawie związane było z jej rolą jako drogi narolnej, która prowadziła między dołami po gliniankach, łącząc ulicę Pokorną z wałem miejskim, znanym dziś jako Okopowa. W okolicy, na zachód od ulicy Dzikiej, przez długie lata funkcjonowały liczne cegielnie, a w północnej części dominowały ogrody, pola uprawne oraz rozlewiska rzeki Drny. Grunty te należały do Starej Warszawy i z czasem były systematycznie parcelowane. Nazwa ulicy została nadana w 1771 roku i wiązała się ściśle z jej położeniem wśród glinianek i stawów.

W roku 1784 przy ulicy Niskiej znajdowały się nieliczne drewniane domki oraz trzy małe browary. To właśnie w jednym z nich, podczas insurekcji kościuszkowskiej, produkowano amunicję. W drugiej połowie lat pięćdziesiątych XIX wieku ulica, pokryta wybrukowaniem z kamienia polnego, zyskała oświetlenie gazowe, co było znacznym krokiem naprzód w jej rozwoju.

Rok 1871 był niezwykle istotny dla historii ulicy, kiedy na terenie między współczesnymi ulicami: Smoczą, Glinianą, Okopową oraz Niską rozpoczęta została budowa garbarni, która działała pod nazwą Bracia Pfeiffer od lat osiemdziesiątych XIX wieku. Po 1873 roku ulica zaczęła zyskiwać na znaczeniu, zyskując pierwsze kamienice, warsztaty i niewielkie fabryki. Do roku 1910 przy Niskiej znajdowało się około pięćdziesięciu kamienic frontowych oraz murowanych domów. Pomimo że Niska była jedną z najuboższych ulic w żydowskiej dzielnicy północnej, to jednak miała istotne znaczenie w życiu lokalnej społeczności.

W wyniku niemieckich nalotów we wrześniu 1939 roku, wiele kamienic zostało całkowicie zniszczonych. W listopadzie 1940 roku cała ulica Niska znalazła się w granicach getta, które zostało utworzone przez władze niemieckie. W dniach od 6 do 11 września 1942 roku, podczas wielkiej akcji deportacyjnej, w rejonie ulic: Smoczej, Gęsie, Zamenhofa, Szczęśliwej oraz placu Parysowskiego zgromadzono około 100 tysięcy mieszkańców getta, co potocznie określano jako „kocioł na Miłej” lub „kocioł na Niskiej”. Z przeprowadzonej selekcji 32 tysiące osób uzyskało „numerki na życie”, co umożliwiło im pozostanie w getcie, podczas gdy 2,6 tysiąca osób zostało zastrzelonych, a ponad 54 tysiące wywieziono do obozu zagłady w Treblince.

Większość zabudowy ulicy uległa całkowitemu zniszczeniu w 1943 roku. Po zakończeniu II wojny światowej, przywrócono bieg ulicy Niskiej w formie sprzed wojny, z wyjątkiem jej wschodniego odcinka, który po 1945 roku został odgięty w kierunku południowego wschodu do ulicy Lewartowskiego. W 2021 roku nadano mu nową nazwę – Dow Bera Meiselsa. W latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku przy ulicy wzniesiono bloki mieszkalne w ramach osiedli Muranów Północny oraz Muranów Zachodni.

Ważniejsze obiekty

W tej części przedstawiamy najważniejsze obiekty zlokalizowane przy ulicy Niskiej w Warszawie. Każdy z nich ma swoją unikalną historię oraz znaczenie.

  • elektryczna podstacja rozdzielcza, wzniesiona około 1931 roku, pierwotnie pod numerem 66, obecnie pod numerem 24 – to dwa parterowe budynki, które stoją szczytami do ulicy. Po przeprowadzonej renowacji w latach 2003–2004, obiekt ten stał się jedynym przedwojennym elementem wzdłuż ulicy oraz jednym z nielicznych zachowanych obiektów na terenie tzw. getta centralnego,
  • blok mieszkalny pod numerem 11, znany jako „Mister Warszawy”, wybudowany w 1960 roku,
  • Wydział Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego,

Inne informacje

W 2023 roku, w ramach konserwacji i upamiętnienia, na częściowo zachowanym przedwojennym ogrodzeniu, które otacza teren przylegający do budynku Wydziału Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego, zainstalowano tablicę informacyjną. Znajduje się na niej zdjęcie demonstrujące nieistniejące już kamienice, które miały numery 23 oraz 25. Fotografia ta została wykonana w trakcie powstania w getcie warszawskim, co dodaje kontekstu historycznego temu miejscu.

Oprócz obrazu, tablica zawiera również krótki tekst w dwóch językach – polskim oraz angielskim. Treść ta przybliża historię tego obszaru, informując przechodniów o znaczeniu i dramacie wydarzeń sprzed lat.

Przypisy

  1. Tomasz Urzykowski. Tragedia getta upamiętniona na Stawkach. „Gazeta Stołeczna”, s. 5, 30.01.2023 r.
  2. Tomasz Urzykowski. Wraca ulica rabina Meiselsa. „Gazeta Stołeczna”, s. 4, 02-03.10.2021 r.
  3. a b c Jarosław Zieliński. Niska w duszących oparach. „Stolica”, s. 74, maj 2019 r.
  4. Barbara Engelking, Jacek Leociak: Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście. Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2013, s. 746, 859. ISBN 978-83-63444-27-3.
  5. Paweł E. Weszpiński: Mapa nr 1. Getto warszawskie. Granice przed wielką akcją likwidacyjną. [w:] Barbara Engelking, Jacek Leociak, Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście. Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2013. ISBN 978-83-63444-27-3.
  6. Barbara Engelking, Jacek Leociak: Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście. Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2013, s. 745–746. ISBN 978-83-63444-27-3.
  7. a b Paweł E. Weszpiński, Mapa 9. Getto warszawskie. Współczesny układ ulic i ostańce zabudowy według stanu na rok 2013 na tle dawnego planu miasta [w:] Barbara Engelking, Jacek Leociak: Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście. Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2013. ISBN 978-83-63444-27-3.
  8. Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 146. ISBN 83-86619-97X.
  9. Łukasz Gorczyca, Marek Czapelski (red.): Mister Warszawy. Architektura mieszkaniowa lat 60. XX wieku. Warszawa: Raster, 2012, s. 19. ISBN 978-83-932884-6-5.
  10. Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 12. Plac Na Rozdrożu-Nowiniarska. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2006, s. 298. ISBN 83-88372-34-3.
  11. Józef Mieczysław Pfeiffer: Wspomnienia warszawskiego przemysłowca. Warszawa: Bis Press, 2003, s. 18–19. ISBN 83-913295-5-0.
  12. Barbara Orlańska, Andrzej Dobrucki, Wacław Orzeszkowski, Jan Kazimierz Zieliński: Warszawskie osiedla ZOR. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1968, s. 27, 32.

Oceń: Ulica Niska w Warszawie

★★★★★
Średnia ocena:4.56 Liczba ocen:21