Ulica Elektoralna w Warszawie

Ulice i place

Ulica Elektoralna to istotne ulokowanie w sercu Warszawy, które przebiega przez dwie z centralnych dzielnic tego miasta – Śródmieście oraz Wola. Jej trasa wciąga mieszkańców i turystów, prowadząc od placu Bankowego, gdzie mieści się wiele ważnych instytucji, aż do ul. Chłodnej, znanej z bogatej architektury i atmosferycznych zakątków.

Ulica pełni nie tylko funkcje komunikacyjne, ale również staje się miejscem spotkań oraz przestrzenią kulturową. Wzdłuż jej przebiegu można znaleźć różne punkty usługowe, restauracje oraz kawiarnie, co czyni ją popularnym celem weekendowych wypadów. Odkrywanie Elektoralnej to doskonała okazja, by lepiej poznać urbanistyczny krajobraz stolicy.

Historia

Ulica Elektoralna swoją historię zaczyna jako malownicza ścieżka, która niegdyś oddzielała tereny należące do dawnej Starej Warszawy od książęcych posiadłości, nazywanych jurydyką Wielopole. Pełniła również funkcję kluczowego fragmentu szlaku wiodącego do Wrocławia, obok znanych arterii takich jak Grzybowska oraz Chłodna.

Znana początkowo jako Wielopolska, ulica ta została udoskonalona około roku 1720 w ramach projektu Osi Saskiej autorstwa Matthäusa Pöppelmanna. Nazwa „Elektoralna” pojawia się w 1770 roku i związana jest z przebiegającą tędy drogą na pola elekcyjne na Woli, choć niektórzy historycy wskazują na możliwe odniesienie do tytułu Augusta II jako elektora saskiego.

Pierwsza rezydencja przy Elektoralnej była pałacem o nieznanej przynależności. Projekt tego obiektu przypisuje się niekiedy Tylmanowi z Gameren. Ciekawą historię ma także późniejszy pałac Hilarego Wicherta, który po 1770 roku wzbogacił się o przednią kamienicę, a po 1815 nadbudowano go o piętro. W latach 1829–1831 mieszkał tutaj Juliusz Słowacki, co upamiętniono kilkoma tablicami i pomnikami, znakującymi jego ślad w historii tego miejsca.

Inną znaczącą rezydencją był pałac Hieronima Wielopolskiego, przypisywany Stanisławowi Zawadzkiemu. Ponadto działała tutaj pokaźna manufaktura powozów i karoc Tomasza Dangla, licząca aż 300 zatrudnionych pracowników. Z czasem Elektoralna przekształciła się w miejsce pełne różnorodnych działalności rzemieślniczych, co przyczyniło się do jej dynamicznego rozwoju w XIX wieku. Przy ulicy wzniesiono łącznie 13 budynków, w tym znakomitą kamienicę Ksawerego Brzostowskiego, której detale architektoniczne czyniły ją wyjątkową. W tej kamienicy także z czasem zmarł wybitny poeta, Antoni Malczewski.

Z biegiem lat, ulica Elektoralna przyciągała wielu utalentowanych architektów, w tym takich jak Fryderyk Albert Lessel, Karol Galle i Antonio Corazzi. Poza manufakturą Dangla, z czasem powstała tutaj również Komora Główna Celna, a w 1844 słynną fabrykę wyrobów platerowanych założył Józef Fraget. Liczba manufaktur powozowych osiągnęła wówczas dziesiątkę, co było szczególnie charakterystyczne dla okolic wokół pobliskiej ulicy Orlej.

W połowie XIX wieku, Elektoralna była już w pełni zagospodarowana, co następnie skutkowało zastępowaniem starych budynków nowymi kamienicami. Dla przykładu, Szpital Św. Ducha, wzniesiony w latach 1859–1861 według projektu Józefa Orłowskiego, stał się nowoczesną placówką medyczną.

Kontynuując swój rozwój, ulica przekształciła się w ważny ośrodek handlowy na początku XX wieku, z licznymi sklepami i lokalami usługowymi rozsianymi wzdłuż jej ciągu, w tym także w okolicach Alei Jana Pawła II. Po 1900 roku powstały tu nowe budynki, z których niektóre zyskały unikatowe cechy architektoniczne.

Lata trzydzieste XX wieku przynosiły renowacje i modernizacje, a ulica stała się miejscem symbolizującym harmonię estetyki i funkcjonalności. Niestety, zaraz przed II wojną światową miała miejsce agresja niemiecka, która spowodowała znaczne zniszczenia, w tym budynku Banku Polskiego i Szpitala Św. Ducha.

W 1940 roku Elektoralna została objęta warszawskim gettem. Przewodniczący warszawskiej Rady Żydowskiej, Adam Czerniaków, mieszkał tutaj w tym czasie, na ul. Elektoralnej 11.

Po zniszczeniach wojennych, wiele budynków uległo dalszemu ruinacji lub wyburzeniu, co dotyczyło również wyjątkowej kamienicy Corazziego. Po 1946 roku miejsce to zaczęło nabierać nowego kształtu, z pojawieniem się nowych budowli o historyzujących fasadach.

W latach 1949–1960 teren ten zyskał nowe życie dzięki projektowi osiedla Mirów, realizowanemu z inicjatywy Tadeusza Kossaka i Janusza Kahla. Wśród nowych obiektów była także pierwsza „tysiąclatka” w Warszawie – szkoła średnia, jaką jest XVII Liceum Ogólnokształcące im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, znajdująca się pod adresem Elektoralna 5/7.

Ważniejsze obiekty

Ulica Elektoralna w Warszawie jest znana nie tylko ze względu na swoje znaczenie komunikacyjne, ale także z powodu szeregu interesujących obiektów, które się przy niej znajdują. Wśród nich wymienić można:

Obiekty te stanowią nieodłączną część historii i kultury Warszawy, przyciągając zarówno turystów, jak i mieszkańców stolicy, zachęcając do poznawania ich fascynujących historii.

Przypisy

  1. Jakub Jastrzębski. U wieszcza na Elektoralnej. „Skarpa Warszawska”, s. 24, 10.2022 r.
  2. a b c d e f GrzegorzG. Mika GrzegorzG., Elektoralna na obrzeżach Osi Saskiej, [w:] Skarpa Warszawska, „Skarpa Warszawska”, Warszawa: Agencja Wydawniczo-Reklamowa Skarpa Warszawska Sp. z o.o., 10.2022 r., s. 8-15, ISSN 2084-4220
  3. Elektoralna 3 - Kamienica Ksawerego hr. Brzostowskiego [online], Fundacja Warszawa 1939, 09.05.2017 r. [dostęp 19.02.2023 r.]
  4. Kwiryna Handke: Dzieje Warszawy nazwami pisane. Warszawa: Muzeum Historyczne m.st. Warszawy, 2011 r., s. 144. ISBN 978-83-62189-08-3.
  5. Stanisław Grabowski: Jan Twardowski. Kalendarium życia i twórczości 1915-2006. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 2006 r., s. 5. ISBN 83-205-4661-3.
  6. Marian Fuks: Adama Czerniakowa dziennik getta warszawskiego 6.09.1939-23.07.1942. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1983 r., s. 167, 233. ISBN 83-01-03042-9.
  7. Władysław Bartoszewski, Bogdan Brzeziński, Leszek Moczulski: Kronika wydarzeń w Warszawie 1939–1949. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970 r., s. 24.
  8. Lech Chmielewski: Przewodnik warszawski. Gawęda o nowej Warszawie. Warszawa: Agencja Omnipress i Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnicze "Rzeczpospolita", 1987 r., s. 22. ISBN 83-85028-56-0.
  9. Stanisław Ciepłowski: Wpisane w kamień i spiż. Inskrypcje pamiątkowe w Warszawie XVII–XX w.. Warszawa: Argraf, 2004 r., s. 72. ISBN 83-912463-4-5.
  10. Dobrosław Kobielski: Warszawa międzywojenna. Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne, 1969 r., s. 84.
  11. Barbara Orlańska, Andrzej Dobrucki, Wacław Orzeszkowski, Jan Kazimierz Zieliński: Warszawskie osiedla ZOR. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1968 r., s. 130.

Oceń: Ulica Elektoralna w Warszawie

★★★★★
Średnia ocena:4.59 Liczba ocen:14