Ulica Daniłowiczowska w Warszawie

---

Historia

Ulica Daniłowiczowska, która pierwotnie rozpoczynała swój bieg od Senatorskiej, powstała na początku XVII wieku, będąc drogą dojazdową do rezydencji Jana Mikołaja Daniłowicza, której adres przypisany był do ulicy Hipotecznej. Wraz z rozwojem tej ulicy, kluczowym obiektem, który przyciągał uwagę mieszkańców była rezydencja Teodora Andrzeja Potockiego. Pałac ten, zbudowany przed rokiem 1732, w późniejszych latach stał się siedzibą Biblioteki Załuskich, a w 1771 roku ulica została częściowo wybrukowana na odcinku od ul. Senatorskiej do wspomnianej biblioteki.

Na koniec XVII wieku, w punkcie gdzie Daniłowiczowska przecinała się z Senatorską, wzniesiono murowane dwory. To właśnie na ich podstawie rozpoczęto budowę pałacu Filipa Nereusza Szaniawskiego, który zyskał popularność pod nazwą pałacu Blanka. Na przeciwległej stronie ulicy znajdowała się wówczas oficyna pałacu należącego do Franciszka Dębińskiego, także ulokowanego przy Senatorskiej.

W miarę upływu czasu, Daniłowiczowska zaczęła zyskiwać na znaczeniu, jako miejsce reprezentacyjne. Wzniesiono kilka eleganckich pałaców oraz pałacyków, co stanowczo podkreślało jej charakter rezydencjonalny. Jednym z nielicznych wyjątków od tego trendu był skład porcelany berlińskiej, którego działalność datuje się na początku XIX wieku. W roku 1807 zniszczony w pożarze budynek Pałacu Daniłowicza został odbudowany, przekształcając się w czynszową kamienicę.

W roku 1847 przy ulicy Daniłowiczowskiej działała fabryka gwoździ, która z czasem przekształciła się w manufakturę mydła i perfum Fryderyka Pulsa. Już od 1845 roku, w dawnym Pałacu Załuskich funkcjonowała drukarnia należąca do Stanisława Strąbskiego. Z kolei od 1802 roku istniała tu synagoga Niemiecka, która niestety została zlikwidowana po wybudowaniu nowej, Wielkiej Synagogi na Tłomackiem. W jej miejsce, została stworzona sala widowiskowa, nazywana Teatrem Małym, której inicjatorem był Kazimierz Granzow, znany z posiadania kamienic i cegielni.

W 1900 roku, ulica została przebita w kierunku Teatru Nowości, co wiązało się z koniecznością rozbiórki niektórych oficyn dawnej biblioteki. Przeniesiono wówczas zdobione popiersia królów na fasadę budynku, co przyczyniło się do nadania mu przydomek Domu pod Królami. W latach 1912–1913, w chwili kiedy projektował go Karol Jankowski we współpracy z Franciszkiem Lilpopem, wzniesiono gmach biurowca oraz magazynów fabryki chemicznej “Ludwik Spiess i Syn” znajdującej się w Tarchominie.

W 1911 roku, równolegle przy ulicy Bielańskiej, oddano do użytku oddział rosyjskiego Banku Państwa, gdzie przy Daniłowiczowskiej 18 zbudowano mieszkanie dla jego pracowników. Był to jedyny obiekt, który przetrwał do dziś, a który został zbudowany przed 1939 rokiem. W tym samym czasie, w okolicy, postawiono również gmach Aresztu Centralnego, zbudowany w latach 1913-1914 na wprost ul. Hipotecznej.

Okres międzywojenny przyniósł jedynie budowę monumentalnego gmachu Wydziału Technicznego Zarządu Miasta. Zrealizowany w latach 1936–1938 według projektu Antoniego Jawornickiego, szybko zdominował architekturę okolicy, przytłaczając pałac Blanka. Niestety, rok 1944 oznaczał ruiny dla większości zabudowy tej ulicy. Po wojnie rozebrano biurowe zabudowania fabryki chemicznej Spiessów, a ulica została podzielona na dwa niepowiązane odcinki, w wyniku czego zniszczono dawny pałac Jabłonowskich przy ulicy Senatorskiej, a na jego miejscu urządzono skwer. Odcinek przylegający do Senatorskiej został włączony do przebiegu nowo powstałej ulicy Nowy Przejazd. W latach 1995-1997 nastąpiła odbudowa pałacu Jabłonowskich oraz przywrócenie odcinka Daniłowiczowskiej między Hipoteczną a Nowym Przejazdem, aczkolwiek nie jest on oficjalnie zaliczany przez miasto do przebiegu tej ulicy.

---

Oceń: Ulica Daniłowiczowska w Warszawie

---