Ulica Orla w Warszawie

Ulice i place

Ulica Orla to interesujący odcinek w sercu stolicy Polski, Warszawy. Położona w dzielnicy Śródmieście, przyciąga zarówno mieszkańców, jak i turystów.

Jest to miejsce, które łączy w sobie historię z nowoczesnością, oferując liczne atrakcje i możliwości odkrywania lokalnych skarbów. Urok ulicy Orlej tkwi w jej wyjątkowej atmosferze oraz bliskości do różnych punktów użyteczności publicznej.

Historia

Historia ulicy Orlej w Warszawie sięga roku 1766, kiedy to została ona przeprowadzona i wybrukowana. Jej nazwa, poświadczona w 1771 roku, została stworzona w ramach tendencji nadawania ulicom nazw nawiązujących do ptaków. W roku 1784 można było zaobserwować, że ulica była zabudowana głównie domami murowanymi, kamieniczkami oraz kilkoma dworkami, a jej mieszkańcami byli w przeważającej części rzemieślnicy.

Na obu końcach ulicy usytuowane były dwa pałace, które jednak zwrócone były frontem do ulic prostopadłych do Orlej. Mowa tu o pałacu Hieronima Wielopolskiego, który znajdował się w linii na ul. Elektoralnej i pałacu Ignacego Dzierzbickiego, usytuowanego przy ul. Leszno.

W drugiej połowie XIX wieku ulica Orla zyskała na znaczeniu, gdyż zaczęto wznosić nowe kamienice, głównie dwu- oraz trzypiętrowe. Na początku XX wieku na jej terenie funkcjonowały również niewielkie przedsiębiorstwa produkcyjne z różnych sektorów, takie jak: wytwórnia powozów „Henryk Eberhardt i Syn”, zakład obuwniczy „N. Leiserman i Syn”, fabryka wyrobów metalowych Edwarda Lorentza, wytwórnia szczotek i pędzli Stanisława Szczerkowskiego, a także fabryka lamp oraz wyrobów brązowych „Ch. M. Rapaport i Syn”.

W roku 1939 Orla była ulicą o charakterze zabytkowym, zabudowaną w sposób zwartym, z kamienicami od trzech do pięciu kondygnacji. Duży odsetek jej mieszkańców stanowili Żydzi. Sytuacja na ulicy zmieniła się drastycznie w listopadzie 1940 roku, kiedy to znalazła się ona w granicach utworzonego przez władze niemieckie getta.

W narożnej kamienicy braci Orszaghów (ul. Leszno 15) ulokowano Wydział Ewidencji Ludności Żydowskiej Judenratu. W sierpniu 1942, podczas wielkiej akcji deportacyjnej, Orla została wyłączona z getta i włączona do „aryjskiej” części miasta. Kolejne tragiczne wydarzenia miały miejsce w sierpniu 1944, w czasie powstania warszawskiego, kiedy to Niemcy dokonali masowych mordów na mieszkańcach po zajęciu rejonu ulicy Elektoralnej 7 sierpnia.

Wszystkie budynki w owym czasie przy ulicy Orlej zostały spalone, a jedynie kamienica Arona Sołowiejczyka przetrwała i do dziś znajduje się pod adresem, który przed 1945 rokiem nosił numer 3, a obecnie jest to nr 5. Po wojnie ruiny innych domów zostały wyburzone, a na ich miejscu wzniesiono budynki stylizowane na historyczne. W latach 1949-1960, między ulicami: Orlą, Świerczewskiego (od 1991 al. „Solidarności”), Żelazną, Chłodną oraz Elektoralną powstało osiedle mieszkaniowe Mirów, zaprojektowane przez architekta Tadeusza Kossaka.

Co istotne, na całej długości ulicy zachował się bruk z kostki granitowej w odcieniu różowym (granit skandynawski) z początku XX wieku, co dodaje jej unikalnego charakteru i nastroju historycznego.

Przypisy

  1. Jacek Leociak: Biografie ulic. O żydowskich ulicach Warszawy: od narodzin po Zagładę. Warszawa: Dom Spotkań z Historią, 2017, s. 199. ISBN 978-83-62020-89-8.
  2. Paweł E. Weszpiński: Mapa nr 1. Getto warszawskie. Granice przed wielką akcją likwidacyjną. [w:] Barbara Engelking, Jacek Leociak, Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście. Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2013. ISBN 978-83-63444-27-3.
  3. Paweł E. Weszpiński: Mapa nr 7. Getto szczątkowe po wielkiej akcji likwidacyjnej. [w:] Barbara Engelking, Jacek Leociak, Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście. Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2013. ISBN 978-83-63444-27-3.
  4. Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 15. Objazdowa–Ożarowska. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2011, s. 396. ISBN 978-83-88372-42-1.
  5. Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 15. Objazdowa–Ożarowska. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2011, s. 399-400. ISBN 978-83-88372-42-1.
  6. Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 15. Objazdowa–Ożarowska. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2011, s. 401. ISBN 978-83-88372-42-1.
  7. Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 15. Objazdowa–Ożarowska. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2011, s. 402. ISBN 978-83-88372-42-1.
  8. Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1975, s. 443.
  9. Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 157. ISBN 83-86619-97X.
  10. Eugeniusz Szwankowski: Ulice i place Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 155.
  11. Adam Borkiewicz: Powstanie warszawskie. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1969, s. 132.
  12. Lech Chmielewski: Przewodnik warszawski. Gawęda o nowej Warszawie. Warszawa: Agencja Omnipress i Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnicze „Rzeczpospolita”, 1987, s. 22. ISBN 83-85028-56-0.

Oceń: Ulica Orla w Warszawie

★★★★★
Średnia ocena:4.98 Liczba ocen:14