Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych

---

Historia

W pierwszej połowie XIX wieku Warszawa nie dysponowała stałymi wystawami sztuki, co znacząco wpływało na rozwój kulturalny miasta. Jednak sukces „Wystawy Krajowej” zorganizowanej w 1858 roku przez wybitnych artystów, takich jak Wojciech Gerson, Franciszek Kostrzewski, Ludwik Kurella, Tytus Maleszewski, Karol Marconi, Józef Simmler oraz Alfred Schouppe, stał się impulsem do założenia Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych.

W grudniu 1860 roku odbyło się spotkanie założycielskie, w którym wzięło udział ponad stu członków. Wtedy powstał pierwszy Komitet, złożony z miłośników sztuki, w tym Edwarta barona Rastawieckiego, Justyniana Karnickiego oraz Stanisława hrabiego Zamoyskiego. W skład grupy artystów weszli znaczący twórcy, w tym Alfred Schouppe, Józef Simmler, January Suchodolski, Rafał Hadziewicz i Juliusz Kossak, a do Komisji Rachunkowej wybrano m.in. Jakuba Lewińskiego, Karola Beyera oraz Aleksandra Lessera.

Ustawa dotycząca Towarzystwa została zatwierdzona przez sekretarza stanu Królestwa Polskiego, Justyniana Karnickiego, który później pełnił funkcję wiceprezesa Towarzystwa w latach 1862-1876. Pierwsza siedziba Towarzystwa znajdowała się w Hotelu Europejskim, położonym przy ulicy Krakowskie Przedmieście 13. W 1896 roku siedziba została przeniesiona do Resursy Obywatelskiej.

Od 1870 roku wystawy organizowane przez Towarzystwo miały miejsce w Muzeum Przemysłu i Rolnictwa. Następnie, w 1884 roku, zostały przeniesione do pawilonu zaprojektowanego przez Gracjana Ungra, który znajdował się na dziedzińcu pałacu Potockich.

W 1900 roku Towarzystwo zakupiło własny budynek, zlokalizowany u zbiegu ulic Mazowieckiej i Królewskiej, zaprojektowany przez Stefana Szyllera. Budowa odbyła się dzięki wsparciu finansowemu lokalnej społeczności. Na przykład, Ludwika z Lindów Górecka ofiarowała dom przy ulicy Królewskiej 17, który przylegał do nowego gmachu. W nowym obiekcie znajdowały się nie tylko sale wystawowe, ale również biblioteka. Uroczystość poświęcenia budynku odbyła się 15 grudnia 1900 roku, a dokonał jej biskup Kazimierz Ruszkiewicz.

Budynek stał się nie tylko miejscem promocji sztuki, ale także sceną wydarzeń o znaczeniu narodowym, w tym dramatycznego zabójstwa pierwszego Prezydenta Rzeczypospolitej, Gabriela Narutowicza, dokonanym 16 grudnia 1922 roku.

Po wybuchu II wojny światowej w 1939 roku, działalność Towarzystwa została zawieszona. W 1949 roku w jego siedzibie utworzono Centralne Biuro Wystaw Artystycznych. Ożywienie działalności Towarzystwa miało miejsce w 1989 roku, kiedy to reaktywowano je przy Państwowej Galerii Sztuki Zachęta, powstałej w wyniku przekształcenia CBWA. Od 2013 roku Towarzystwo ma status organizacji pożytku publicznego.

Działalność

Dawne Towarzystwo realizowało działalność dwutorową: skupiało się na promocji poprzez wystawy oraz na muzykaniu sztuki, gromadząc i chroniąc najcenniejsze polskie dzieła sztuki w formie różnorodnych kolekcji.

Obecnie towarzystwo zacieśnia współpracę z Zachętą, angażując się w różne działania edukacyjne, wydawnicze i organizacyjne. Do najważniejszych zadań współpracy należą:

• współorganizacja cyklu wykładów w ramach wystawy Płeć? Sprawdzam! Kobiecość i męskość w sztuce Europy Wschodniej (2010),
• program edukacyjny przygotowany na wystawę Otwierając drzwi? Sztuka białoruska dzisiaj (2011),
• wspólne wydanie książki Miejsce Kordegarda, dokumentującej historię galerii Kordegarda,
• współpraca przy wystawie w Pawilonie Polskim na 54. Międzynarodowej Wystawie Sztuki w Wenecji,
• organizacja konkursu Spojrzenia 2011, Nagroda Fundacji Deutsche Bank,
• cykl warsztatów dla nauczycieli pod nazwą Alfabet sztuki, czyli jak czytać sztukę współczesną.

Kolekcja

W 1861 roku Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych wzbogaciło swoją kolekcję o obraz Śmierć Barbary Radziwiłłówny (1860) autorstwa Józefa Simmlera, który stał się pierwszym nabytkiem instytucji. W głównej sali pałacu Towarzystwa, znanej obecnie jako „Sala Matejkowska”, eksponowano dzieła uznanego malarza Jana Matejki, w tym słynny obraz Bitwa pod Grunwaldem z 1878 roku. Ta sala do dziś nawiązuje do twórczości Matejki, przyciągając wielu miłośników sztuki.

Kolekcja Towarzystwa obejmowała również inne znaczące prace, jak Kuropatwy na śniegu (1891) autorstwa Józefa Chełmońskiego oraz piękny obraz W altanie (1882) autorstwa Aleksandra Gierymskiego. Te dzieła ukazują bogactwo polskiej sztuki przełomu XIX i XX wieku oraz rozwój artystyczny całego okresu.

Po zakończeniu II wojny światowej (1939–1945) zbiory Towarzystwa zostały zdeponowane w Muzeum Narodowym w Warszawie. Aktualnie stanowią one istotny element Galerii Sztuki Polskiej, wzbogacając narodowe dziedzictwo kulturowe. Zbiory te są świadectwem nie tylko wysiłków artystycznych, ale również historycznych przemian, które miały miejsce w Polsce.

Członkostwo

Członkowie Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych odznaczają się wyjątkowym zaangażowaniem w sztukę współczesną. Osoby stowarzyszone w galerii mogą korzystać z wielu przywilejów, w tym bezpłatnych wejść na wystawy w Zachęcie.

Dodatkowo, członkowie mają pierwszeństwo w uczestnictwie w organizowanych wydarzeniach specjalnych oraz możliwość brania udziału w ekskluzywnych wydarzeniach zamkniętych.

Takie korzyści sprawiają, że przynależność do Towarzystwa jest atrakcyjną opcją dla wszystkich miłośników sztuki.

---

Oceń: Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych

---