Polski Instytut Sztuki Filmowej

---

Zadania Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej

Polski Instytut Sztuki Filmowej (PISF) odgrywa kluczową rolę w realizacji polityki państwa w obszarze kinematografii. Jego działania koncentrują się na rozwijaniu polskiej produkcji filmowej oraz sprzyjaniu tworzeniu dogodnych warunków dla koprodukcji filmowych. PISF ma na celu inspirowanie i wspieranie rozwoju różnorodnych gatunków filmowych, ze szczególnym uwzględnieniem dzieł artystycznych, które obejmują etapy od przygotowania, przez produkcję, aż po rozpowszechnianie filmów.

Instytut angażuje się także w działania, które mają popularyzować polską, europejską i światową sztukę filmową, zapewniając jednocześnie powszechny dostęp do niej. Wspiera on również młodych twórców, oferując pomoc w debiutach filmowych oraz w rozwoju ich umiejętności artystycznych. Dzięki dotacjom na przedsięwzięcia związane z przygotowaniem projektów filmowych, produkcją i dystrybucją, PISF stara się wzmacniać kulturę filmową w Polsce oraz promować polską twórczość filmową na międzynarodowej arenie.

Instytut również dostarcza usług eksperckich dla organów administracji publicznej oraz wspiera utrzymanie archiwów filmowych. Wspomaga rozwój potencjału niezależnego przemysłu kinematograficznego, szczególnie zwracając uwagę na mniejsze, lokalne przedsiębiorstwa. Każdemu filmowi wyświetlanemu w kinie nadawany jest unikalny identyfikator, który publikowany jest w Biuletynie Informacji Publicznej Instytutu.

PISF bierze udział w programach wspierających debiutantów, takich jak Studio „Młodzi i Film” im. Andrzeja Munka, i angażuje się w rozwój programów edukacyjnych. Przykładem są Szkoła Wajdy i Warszawska Szkoła Filmowa, które oferują profesjonalne kształcenie w zakresie sztuki filmowej.

W 2011 roku PISF zainicjował program cyfryzacji kin, umożliwiający stopniowe włączanie kin studyjnych oraz lokalnych do Sieci Polskich Kin Cyfrowych. Także w tym samym roku powstała Koalicja dla Edukacji Filmowej, łącząca instytucje związane z edukacją filmową, co miało na celu ujednolicenie i podniesienie rangi edukacji w tym zakresie.

W 2009 roku zainicjowano program Filmoteka Szkolna, udostępniający polskim szkołom kluczowe dzieła rodzimej kinematografii, zorganizowane w formie 54 lekcji. Program ten jest od 2016 roku prowadzony przez Filmotekę Narodową we współpracy z PISF. Również, \edukacyjne kursy prowadzone dla studentów, jak Akademia Polskiego Filmu, przyczyniają się do pogłębiania wiedzy na temat historii polskiego filmu fabularnego.

W 2013 roku zainicjowano kampanię społeczną „Skrytykuj”, mającą na celu promowanie świadomej dyskusji o filmie wśród młodzieży, a wśród jej ambasadorów znaleźli się Zofia Wichłacz, Sebastian Fabijański, Joanna Kulig, Eryk Lubos, Mela Koteluk, Marcin Kowalczyk, Arkadiusz Jakubik, Monika Brodka, Michał Oleszczyk, Tomasz Raczek, Andrzej Bukowiecki oraz Błażej Hrapkowicz. Od 2016 roku kampania ta także jest realizowana przez Filmotekę Narodową z wsparciem PISF.

PISF nieustannie wspiera finansowo liczne wydarzenia filmowe, w tym prestiżowe festiwale takie jak Festiwal Filmowy w Gdyni, Warszawski Festiwal Filmowy, Nowe Horyzonty we Wrocławiu, Camerimage w Toruniu, Docs Against Gravity Film Festival oraz Krakowski Festiwal Filmowy, przyczyniając się do rozwoju polskiej kinematografii.

Organizacja i struktura PISF

W skład Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej wchodzą dwa główne organy: Dyrektor oraz Rada Instytutu. Dyrektor PISF jest osobą odpowiedzialną za zarządzanie wszystkimi aspektami działalności instytutu. Na podstawie opinii specjalistów zajmujących się oceną wniosków, podejmuje on kluczowe decyzje dotyczące wsparcia finansowego projektów filmowych. Kadencja Dyrektora trwa pięć lat. Od 8 grudnia 2017 roku to stanowisko piastuje Radosław Śmigulski, który po upływie pięcioletniej kadencji, w dniu 14 listopada 2022 roku, został ponownie wybrany na to samo stanowisko. Jego druga kadencja zakończy się w kwietniu 2024 roku.

Lista dyrektorów PISF prezentuje się następująco:

• Agnieszka Odorowicz (03.10.2005 – 02.10.2015),
• Magdalena Sroka (03.10.2015 – 09.10.2017),
• Izabela Kiszka-Hoflik (16.10.2017 – 07.12.2017 jako p.o.),
• Radosław Śmigulski (08.12.2017 – 11.04.2024),
• Kamila Dorbach (11.04.2024 – 04.07.2024 jako p.o.),
• Karolina Rozwód (04.07.2024 – 30.10.2024),
• Kamila Dorbach (od 31.10.2024 jako p.o.).

Rada PISF składa się z 11 członków, którzy reprezentują różne sektory przemysłu filmowego, w tym twórców, producentów, związki zawodowe, kina, dystrybutorów oraz operatorów telewizji kablowych i platform cyfrowych. Nominacje do członkostwa w Radzie Instytutu dokonywane są przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego na trzyletnią kadencję. Rada opiniuje m.in. plany działalności, plany finansowe oraz roczne sprawozdania Instytutu, a także planuje podział środków na różne obszary kinematografii.

Skład Rady Instytutu na kadencję 2024–2026:

• Andrzej Jakimowski – przewodniczący,
• Marlena Gabryszewska – wiceprzewodnicząca,
• Robert Piaskowski – sekretarz,
• Jacek Bromski,
• Magdalena Janeczek,
• Ilona Łepkowska,
• Mariusz Łukomski,
• Andrzej Muszyński,
• Adam Nowe,
• Mariusz Spisz,
• Tomasz Wolski.

Nadzór nad działalnością PISF sprawuje minister kultury i dziedzictwa narodowego, który ma do wykonania szereg zadań określonych w przepisach prawnych, w tym zatwierdzanie planu działalności, rocznego projektu finansowego oraz sprawozdań z działalności i finansów Instytutu.

Przychody Instytutu

Budżet Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej w znacznej mierze oparty jest na wpłatach dokonywanych przez różne podmioty, takie jak nadawcy telewizyjni, platformy cyfrowe, telewizje kablowe oraz właściciele kin i dystrybutorzy filmów. Te instytucje są zobowiązane do przekazywania na rzecz PISF 1,5% swoich przychodów.

Równocześnie, przychody Instytutu obejmują dotację podmiotową pochodzącą z budżetu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, co stanowi dodatkowe źródło finansowania.

Fundusze pozyskane przez instytut mają głównie na celu wspieranie kinematografii, a ich wydatkowanie odbywa się na różnorodne formy takie jak dotacje, poręczenia, pożyczki, stypendia oraz nagrody. Wsparcie to realizowane jest poprzez Programy Operacyjne, które są ogłaszane przez Dyrektora PISF na poszczególne lata.

Programy Operacyjne PISF

Podstawowym celem Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej jest udzielanie wsparcia finansowego w ramach Programów Operacyjnych, które koncentrują się na zakresie produkcji filmowej, edukacji filmowej, rozwoju dostępności do kultury filmowej, wspieraniu kin oraz promocji polskiej kinematografii poza granicami kraju. Programy Operacyjne stanowią kluczowe narzędzie realizacji ustawowych zadań PISF, definiując jednocześnie szczegóły pomocy publicznej, krąg uprawnionych wnioskodawców oraz rodzaje wspieranych projektów.

W ramach Programów zawarte są także istotne informacje, takie jak lista kosztów kwalifikowanych, kryteria, które powinny być spełnione przez projekty ubiegające się o wsparcie, wymogi związane z przygotowaniem wniosków, a także zasady dotyczące rozliczenia wydatków.

W 2019 roku instytut zarządzał sześcioma Programami Operacyjnymi, które obejmowały: Produkcję filmową, Edukację filmową, Upowszechnianie kultury filmowej, Promocję polskiego filmu za granicą, Rozwój kin, oraz Nagrody, eksperci i inne. Każdy z tych programów miał na celu wspieranie różnych aspektów przemysłu filmowego oraz kultury w Polsce.

Dyrektor PISF w 2019 roku podjął decyzje o przyznaniu dofinansowania na łączną kwotę 163 918 655 zł dla projektów realizowanych w ramach wszystkich wyżej wymienionych Programów Operacyjnych, co potwierdza znaczenie i wpływ instytutu na rozwój polskiego sektora filmowego.

Program Udzielania Wsparcia Finansowego dla produkcji audiowizualnych „30% Cash Rebate – Zachęty”

Program wsparcia finansowego dla produkcji audiowizualnych, znany jako „Cash Rebate”, został uruchomiony w Polsce w lutym 2019 roku. Inicjatywa ta bazuje na ustawie z dnia 9 listopada 2018 roku, dotyczącej wspierania finansowego produkcji audiowizualnej oraz rozporządzeniu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Ta nowatorska forma pomocy w produkcji filmowej ma na celu oferowanie zwrotu do 30% polskich wydatków kwalifikowanych poniesionych w trakcie produkcji. System ten, wprowadzony 19 lutego 2019 roku, z założenia ma wspierać rozwój sektora audiowizualnego w naszym kraju. Fundusze na realizację tego programu pochodzą bezpośrednio z budżetu państwa, a jego operatorem jest Polski Instytut Sztuki Filmowej. Do kluczowych zadań Instytutu należy przyznawanie, wypłata oraz rozliczanie finansowego wsparcia w formie refundacji kosztów.

Program zachęt jest dostępny zarówno dla produkcji krajowych, jak i międzynarodowych. Obejmuje różnorodne formy, takie jak filmy fabularne, animacje oraz dokumenty. Możliwość uzyskania zwrotu kosztów dotyczy nie tylko produkcji krajowych, lecz także międzynarodowych koprodukcji i świadczonych usług dla zagranicznych projektów (tzw. serwisy). Aby projekt mógł być kwalifikowany do wsparcia, producenci muszą spełnić określone wymagania. W tym celu, muszą oni zainwestować odpowiednią kwotę pieniędzy w Polsce oraz współpracować z rodzimymi twórcami i ekipami filmowymi. Warto podkreślić, że realizacja zdjęć musi odbywać się w polskich lokalizacjach lub studiach filmowych.

Po spełnieniu wymienionych kryteriów, wsparcie jest przyznawane automatycznie, co oznacza, że nie ma tutaj komisji ekspertów dokonujących wyboru projektów. Mechanizm tego programu opiera się na kryteriach ekonomicznych i prawnych, nie zaś artystycznych, co sprawia, że proces przyznawania dofinansowania jest prostszy i bardziej dostępny dla twórców.

Program Polska Cyfrowa

Od 2017 roku Polski Instytut Sztuki Filmowej prowadzi program, który ma na celu renowację, digitalizację oraz udostępnienie zasobów filmowych w różnych formatach. Dzięki inicjatywie Program Polska Cyfrowa, możliwe stało się zachowanie i prezentacja filmów pełnometrażowych, dokumentów, bajek oraz animacji, które powstały w polskich studiach filmowych.

Realizacja projektu przebiega pod auspicjami Konsorcjum, w którym PISF odgrywa kluczową rolę jako lider. Organizacja ta nadzoruje i koordynuje działania swoich partnerów, w skład których wchodzą: Wytwórnia Filmów Dokumentalnych i Fabularnych z Warszawy (która od 1 października 2019 roku połączyła siły z Studiem Filmowym TOR, Studiem Filmowym KADR, Studiem Filmowym ZEBRA oraz Studiem Miniatur Filmowych) oraz Studium Filmów Rysunkowych z Bielska-Białej.

W 2018 roku, w ramach programu, udało się zrekonstruować łącznie 23 filmy fabularne, 7 odcinków animacji, a także zdigitalizować blisko tysiąc odcinków Polskiej Kroniki Filmowej. Natomiast rok 2019 przyniósł jeszcze większe osiągnięcia, w tym rekonstrukcję 73 filmów fabularnych, 14 dokumentalnych, 266 odcinków filmów animowanych oraz 2 pełnometrażowych animacji. Również, zdigitalizowano imponującą liczbę 2403 odcinków Polskiej Kroniki Filmowej.

Nagrody PISF

Polski Instytut Sztuki Filmowej od dłuższego czasu angażuje się w fenomenalne wydarzenie, jakim jest Festiwal Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni. Od 2008 roku podczas tego festiwalu przyznawane są Nagrody PISF, które mają na celu docenienie osób oraz instytucji za ich działania na rzecz promocji polskiego kina.

Wyróżnienia te są przyznawane w dziewięciu różnych kategoriach. Należą do nich: kino, wydarzenie filmowe, promocja polskiego filmu za granicą, krytyka filmowa, edukacja filmowa, książka o tematyce filmowej, dystrybucja polskiego filmu, dyskusyjny klub filmowy oraz plakat filmowy.

Ważność nagród PISF w branży filmowej jest nie do przecenienia. Stanowią one unikalne wyróżnienie w Polsce, wręczane w tak wielu kategoriach, które doceniają znaczne osiągnięcia w promocji i rozpowszechnieniu polskiego kina. Te nagrody honorują zarówno indywidualne osoby, jak i instytucje, które zajmują się popularyzacją kultury filmowej oraz znacznie ułatwiają dostęp do polskich produkcji filmowych.

Co istotne, kandydatów do tych prestiżowych nagród mogą zgłaszać różne podmioty, w tym instytucje kultury, szkoły filmowe, organy samorządowe, a także organizacje pozarządowe związane z kulturą. Otwarty charakter zgłoszeń sprawia, że wiele różnorodnych inicjatyw i projektów ma szansę na uznanie i docenienie w ramach tego ważnego wydarzenia.

Komisja Oscarowa

Dyrektor Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej powołuje specjalną Komisję Oscarową, której zadaniem jest wyłonienie polskiego kandydata do prestiżowej nagrody Oscara w kategorii Najlepszy Pełnometrażowy Film Międzynarodowy. Instytut intensywnie angażuje się w działania mające na celu zwiększenie szans filmu na dotarcie do tzw. shortlisty, czyli skróconej listy oscarowej. W ramach promocji polskich filmów oraz ich kandydatów organizowane są różnorodne pokazy, które mają na celu dotarcie do przedstawicieli Amerykańskiej Akademii Sztuki i Wiedzy Filmowej.

W roku 2020, Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej uhonorowano Polską Nagrodą Filmową – Orłem, co stanowi najwyższe wyróżnienie przyznawane przez Polską Akademię Filmową za znaczący wkład w rozwój i promocję polskiego kina.

---

Oceń: Polski Instytut Sztuki Filmowej

---