Politechnika (stacja metra)

---

Historia

Projekt

23 grudnia 1982 roku Rada Ministrów podjęła uchwałę nr 266/82, która dotyczyła budowy I linii metra w Warszawie. W ramach tej decyzji inwestycję podzielono na trzy etapy, a stacja, która pierwotnie nosiła nazwę Wawelska, zyskała status stacji końcowej w I etapie budowy. Według harmonogramu opracowanego przez Metroprojekt, prace przygotowawcze rozpoczęto w połowie 1984 roku, a sama budowa miała trwać od połowy 1985 do końca 1989 roku. Prace związane z realizacją tuneli szlakowych prowadzących do stacji od przystanku Rakowiecka miały być prowadzone od początku 1984 aż do początka 1985, a same tunele planowano zakończyć na początku 1989 roku. Końcowe prace budowlano-montażowe na całym odcinku miały zostać zakończone w 1989 roku, co dawało możliwość rozpoczęcia rozruchów, a w 1990 roku planowano oddanie tego odcinka do użytku.

W pierwszej połowie 1983 roku prowadzone były intensywne prace projektowe i organizacyjne, które miały na celu rozpoczęcie w drugiej połowie 1984 drążenia tunelu szlakowego przy zastosowaniu metody tarczowej. W tym samym roku architekci Metroprojektu, na czele z Jasną Strzałkowską-Ryszką, Jerzym Blancardem, Lechem Kłosiewiczem oraz Andrzejem Pańkowskim, skonstruowali koncepcję architektoniczno-plastyczną dla 23 stacji I linii, zatytułowaną M′83. Na podstawie uchwały Rady Narodowej m.st. Warszawy z 16 grudnia 1983 roku przyznano stacji oznaczenie A11 oraz nazwę Politechnika.

Budowa

W czerwcu 1984 roku przedsiębiorstwo Energopol-3 rozpoczęło prace palowe przy komorze montażowej tarczy, odpowiedzialnej za wykonanie tunelu szlakowego B11. 23 listopada 1984 roku na dno wykopanego szybu montażowego zlokalizowanego na Polu Mokotowskim opuszczono pierwszy element urządzenia. Z kolei 11 stycznia 1985 roku Przedsiębiorstwo Robót Górniczych z Mysłowic przystąpiło do drążenia tego tunelu tarczami – była to pierwsza metoda wykorzystywana w budowie całej linii. Do końca czerwca 1985 roku zrealizowano 161 m tunelu nr 1, a w lipcu zainstalowano drugą tarczę, która umożliwiła równoległe drążenie tunelu nr 2. W pierwszej połowie 1985 roku prowadzone były również prace ziemne i palowe przy torach odstawczych stacji, którymi zajmowało się Warszawskie Przedsiębiorstwo Budownictwa Ogólnego „Dźwigar”. Dnia 13 grudnia 1985 roku Rada Ministrów wydała uchwałę nr 226/85, przesuwając termin oddania do użytku I etapu I linii metra o rok, z 1990 na 1991.

Generalna Dyrekcja Budowy Metra długo poszukiwała wykonawcy odpowiedzialnego za realizację przejścia tunelami pod Trasą Łazienkowską. Początkowo planowano wykonać je metodą odkrywkową, co wiązałoby się z koniecznością wstrzymania tam ruchu na dwa lata. Jednak Zakład Budowy Kopalń Kombinatu Miedziowego z Lubina zaproponował wykorzystanie metody drążenia tuneli tarczowych. 3 grudnia 1987 roku maszyna rozpoczęła drążenie tunelu zachodniego, co pozwoliło na zachowanie ruchu w jednym pasie na trasie.

W połowie 1990 roku zespół architektów Metroprojektu, w skład którego weszli Jasna Strzałkowska-Ryszka jako główny projektant, Jerzy Blancard, Jan Beyga, Krystyna Jonak, Mariusz Gatner oraz Ryszard Bojar i Jerzy Porębski, opracował koncepcję architektoniczno-plastyczną stacji dla śródmiejskich od stacji Politechnika do Dworcza Gdańskiego zatytułowaną M′90. Projekt stacji Politechnika, mimo opracowania, ostatecznie nie został zrealizowany. Za projekt generalny odpowiedzialna była Jasna Strzałkowska-Ryszka, natomiast architekturę stacji stworzył Jerzy Blancard, a wnętrza zaprojektowali w tandemie Jasna Strzałkowska-Ryszka i Jerzy Blancard.

Przechodząc do końca 1992 roku, znaczne ograniczenia finansowe wstrzymały uruchomienie odcinka planowanego na przełom 1993 i 1994. Przesunięto go na połowę 1994 roku, z nadzieją na poprawę sytuacji finansowej projektu. Do tego czasu na stacji zrealizowano około 75% prac konstrukcyjnych i zapoczątkowano prace wykończeniowe. Uchwała rządu z 1993 roku, oznaczona nr 13/93, zmieniła datę otwarcia na koniec 1994. W tym samym roku planowano przeprowadzenie jak największej ilości robót podstawowych oraz w 1994 skupić się na finalizowaniu prac wykończeniowych.

Uruchomienie i eksploatacja

W dniu 7 kwietnia 1995 roku o godzinie 12:00 stacja została oddana do użytkowania wraz z I odcinkiem linii M1. Pierwszy pociąg odjechał w stronę przystanku o godzinie 12:35 ze stacji Wilanowska, gdzie odbywały się uroczystości inauguracyjne. Pociągi początkowo kursowały w godzinach od 4:30 do 23:20, przy czym w godzinach szczytu zatrzymywały się na stacji co 4 minuty. Politechnika była stacją końcową linii do 26 maja 1998, kiedy to otwarto stację Centrum.

Nieprzewidziana sytuacja wydarzyła się 17 listopada 2013 roku, kiedy w pociągu Siemens Inspiro numer 52, podróżującym z Centrum do Politechniki, doszło do wyłączenia napięcia w trzeciej szynie na skutek zwarcia. Pociąg zatrzymał się na wysokości 84 m przed stacją. Okoliczności tego incydentu zmusiły maszynistę do wyegzekwowania ewakuacji pasażerów. Po pewnym czasie skład zdołał odjechać do stacji, gdzie przeprowadzono dalszą ewakuację. Po przybyciu służb ognia udało się opanować sytuację. Zdarzenie to wymusiło na stacji działania prewencyjne, a po upływie kilku godzin umożliwiono wznowienie stałego ruchu pociągów na linii. Na stacji pozostały jednak poważne skutki incydentu, a cztery osoby musiały zostać ewakuowane z tunelu przez wartowników i żandarmerię.

Lokalizacja

Położenie

Stacja A11 Politechnika jest umiejscowiona w sercu Śródmieścia Warszawy, wzdłuż ulicy Waryńskiego. W szczególności znajduje się pomiędzy aleją Armii Ludowej a ulicą Nowowiejską, na północ od ronda Jazdy Polskiej. Głębokość peronów jest imponująca, wynosząc około 13 metrów poniżej poziomu gruntu.

Na głowicy zachodniej stacji zainstalowano cztery wejścia, usytuowane po obu stronach ul. Waryńskiego, z bezpośrednim dostępem na ul. Nowowiejską oraz ul. Jaworzyńską. Z kolei na głowicy południowej znajdują się trzy inne wejścia. Dwa z nich mieszczą się w północno-wschodnim narożniku ronda Jazdy Polskiej, z tym, że jedno prowadzi na południe w stronę Trasy Łazienkowskiej, podczas gdy drugie kieruje na północ, w stronę ul. Jaworzyńskiej. Dodatkowo, trzecie wejście, ulokowane po przeciwnej stronie ul. Waryńskiego, także biegnie na południe w kierunku Trasy Łazienkowskiej.

We wczesnych planach stacja miała również posiadać drugie wyjście prowadzące na północ, ku ul. Polnej, lecz projekt ten został anulowany w 1993 roku. Na głowicy południowej znajdują się także dwie windy, po jednej z każdej strony ul. Waryńskiego.

Jeśli chodzi o pobliskie stacje, A10 Pole Mokotowskie znajduje się 1248 metrów na południe, natomiast A13 Centrum leży 1450 metrów na północ. Warto dodać, że w 1989 roku zrezygnowano z budowy stacji A12 Plac Konstytucji, która miałaby znajdować się w odległości 592 metrów na północ.

Połączenia komunikacyjne

W pobliżu stacji usytuowane są przystanki autobusowe i tramwajowe, które tworzą cztery różne zespoły przystankowe. Zespół przystankowy Metro Politechnika obejmuje:

• 2 przystanki tramwajowe położone na północ od wyjść na północ, przy torach tramwajowych biegnących wzdłuż ulicy Nowowiejskiej, po jednym z każdej strony ul. Waryńskiego,
• przystanki autobusowe umiejscowione przy północno-zachodnich wyjściach, pomiędzy ul. Nowowiejską a ulicą Polną,
• przystanki autobusowe po wschodniej stronie ul. Waryńskiego, w rejonie ul. Jaworzyńskiej.

Dodatkowo, w pobliżu stacji znajdują się dwa przystanki tramwajowe Plac Politechniki, usytuowane przy pl. Politechniki na zachód od północnej części stacji, a także dwa przystanki tramwajowe Plac Zbawiciela, które zlokalizowane są na wschód od północnej części przy pl. Zbawiciela. Ponadto, 2 przystanki autobusowe DS Riviera mieszczą się na południe od ronda Jazdy Polskiej, niedaleko Domu Studenckiego „Riviera”. Znajdują się tam również stacje Veturilo w sąsiedztwie wyjścia południowo-zachodniego oraz wyjścia północno-wschodnie.

Wygląd

Stacja

Obiekt ten charakteryzuje się długością wynoszącą 260 m, a jego kubatura osiąga 91 100 m³, co w połączeniu z powierzchnią 14 900 m² czyni go przestronnym miejscem. Mimo to, wystrój stacji nie został w pełni ukończony z powodów budżetowych podczas realizacji projektu.

Hala peronowa ma jednoprzestrzenny układ z prostokątnym przekrojem. Warto zauważyć, że nie zbudowano galerii nad torami, analogicznej do tej, która znajduje się na stacji Wilanowska. Ściany zatorowe pokryto szarymi panelami, co w połączeniu z surowym betonowym sufitem nadaje stacji specyficzny wygląd. Oświetlenie umieszczone jest bezpośrednio pod stropem, co zapewnia podstawowe warunki oświetleniowe.

Peron stacji mierzy 120 m długości oraz 11 m szerokości, a jego położenie na łuku sprawia, że wykończono go posadzką z zygzakowatym wzorem łączącym obie krawędzie. W przeszłości nad krawędzią peronu przy północnym końcu toru, prowadzącym w stronę stacji Kabaty, znajdował się panel świetlny z rysunkami ptaków. Planowano, że takie panele będą obecne wzdłuż całego peronu i będą oświetlane podczas wjazdu pociągu na stację, jednak ten pojedynczy panel został zdemontowany po pewnym czasie, gdyż przestał działać.

Ściany antresoli oraz ściany biegnące wzdłuż schodów prowadzących na peron zdobią ceramiczne płytki w odcieniach fioletu, beżu i szarości. Na położonym na południu poziomie antresoli znajduje się komisariat policji.

Dnia 21 kwietnia 1999 roku na stacji miała miejsce uroczysta prezentacja tablicy Pamięci Jana Podoskiego, który zmarł w 1998 roku i przyczynił się do budowy warszawskiego metra. Odsłonięcie tablicy miało miejsce z udziałem jego żony, Jadwigi Podoskiej. Tablica, na której umieszczono odlany portret Podoskiego, znajduje się na północnej antresoli i zawiera znaczący cytat:

…budowa metra przywróci Warszawie rolę wielkiej europejskiej metropolii, która się nam, Polsce, należy…

7 grudnia 2004 roku przy południowej antresoli odsłonięto drugą tablicę pamięci, dedykowaną Romanowi Ciesielskiemu, który przez wiele lat analizował wpływ działania metra na budynki znajdujące się wzdłuż jego trasy.

Na początku kwietnia 2015 roku na południowej antresoli stacji, niedaleko posterunku policji, rozpoczęto prace mające na celu poprawę estetyki miejsca. 23 kwietnia tego samego roku, w ramach obchodów Polsko-Tureckich Dni Przyjaźni, odsłonięto tam wyjątkową mozaikę. Obraz o szerokości około 18 m i wysokości 2 m, z ręcznie malowanych kafli wypalanych w ceramice w Izmire, przedstawia uproszczoną panoramę Warszawy oraz Stambułu. Inicjatywa ta była efektem współpracy z Ambasadą Turcji, która pragnęła uczcić 600-lecie relacji polsko-tureckich, odbywających się w 2014 roku. Zdecydowano się na umieszczenie mozaiki w stacji metra, ponieważ turecka firma Gülermak była zaangażowana w budowę centralnego odcinka linii M2. Wybór Politechniki jako miejsca powstał, aby nadać tej stacji, pozbawionej wielu dekoracji ze względu na ograniczenia budżetowe w latach 90., nowego życia.

Na początku maja 2015 roku ogłoszono plany dotyczące utworzenia Punktu Obsługi Pasażerów. W połowie stycznia 2017 roku ogłoszono przetarg na zaprojektowanie i budowę. W październiku obiekt został ukończony, a 30 października oddany do użytku.

Dnia 13 lipca 2015 roku w południowej hali odpraw stacji wprowadzono nową bramkę ewakuacyjną, podobną do tych, które funkcjonują na linii M2. Także w połowie listopada 2015 roku ogłoszono przetarg na modernizację systemu informacji wizualnej, która miała być zrealizowana do końca roku. Niestety, wybrany wykonawca zrezygnował z powodu niewystarczającej ilości czasu. W dniach 5 i 6 grudnia 2015 roku wprowadzono natomiast system informacji dotykowej dla osób niewidomych.

Od 2015 roku trwa proces czyszczenia stropów na najstarszych stacjach warszawskiego metra. W latach 2015-2016 na Politechnice pomalowano sufity nad antresolami, a na początku 2016 roku planowano także malowanie stropów nad schodami oraz peronem. Prace te rozpoczęły się 12 czerwca, a 8 sierpnia rozpoczęto wymianę zadaszenia nad wejściami na stację.

Tory odstawcze

Na południowej stronie stacji zlokalizowane są dwa tory odstawcze, które mają na celu odstawianie pociągów pomiędzy szczytami komunikacyjnymi oraz w okresie nocnym. W nadzwyczajnych okolicznościach mogą być również używane do zmiany kierunku składów. Całkowita długość tych torów wynosi 269 m.

Centralna Dyspozytornia (1993–2007)

Centralna Dyspozytornia powstała w latach 80. XX wieku i została zrealizowana w grudniu 1993 roku. W lipcu 1994 roku wyposażono ją w niezbędny sprzęt, który od grudnia 1992 roku funkcjonował w prowizorycznym centrum, mieszczącym się na terenie STP Kabaty. Obiekt ten usytuowany był kilkanaście metrów pod ziemią, w pobliżu stacji Politechnika, a dostęp do niego zapewniała górka znajdująca się na Polu Mokotowskim przy rondzie Jazdy Polskiej. W pomieszczeniach dyspozytorni kilkudziesięciu operatorów kontrolowało ruch metra, korzystając z monitora.

Wraz z dalszym rozwojem metra, dyspozytornia przestała spełniać swoje funkcje, co doprowadziło do decyzji o przeniesieniu jej na teren STP Kabaty pod koniec 2006 roku. 6 listopada 2006 Metro Warszawskie podpisało umowę z firmą Kontron East Europe na wykonanie projektów oraz adaptację pomieszczeń w nowej lokalizacji. W listopadzie 2007 roku nowa Centralna Dyspozytornia została oddana do użytku, a jej odbiory techniczne oraz próbne rozruchy miały miejsce w połowie grudnia 2007 roku.

Liczba pasażerów

Roczna liczba pasażerów korzystających ze stacji Politechnika wykazała znaczący wzrost w latach 2004-2015. W 2004 roku wyniosła zaledwie 7,43 mln, jednak już w 2010 roku osiągnęła imponujący poziom 12,94 mln. W kolejnych dwóch latach liczba pasażerów lekko spadła, oscylując o około 150 tys. niżej. Następnie, w latach 2013 i 2014, stacja osiągnęła rekordowe wyniki, przekraczając 15 mln pasażerów.

W 2015 roku z usług stacji skorzystało szacunkowo nieco ponad 10,5 mln osób, a w 2016 roku liczba ta wzrosła do ponad 12,7 mln. Przez dekadę 2004–2014, Politechnika była jedną z trzech najczęściej odwiedzanych stacji na całej linii M1.

W latach 2010-2012 liczba pasażerów korzystających z przystanków Centrum oraz Ratusz Arsenał była wyższa niż na Politechnice. W 2013 i 2014 roku, stacja Politechnika pozostawała w cieniu jedynie stacji Centrum, która przejęła przewagę.

W 2015 roku Politechnika zajęła 4. miejsce pod względem liczby pasażerów wśród stacji linii M1, natomiast w 2016 roku udało jej się poprawić swoją pozycję na 3. miejsce, ustępując tylko stacji Centrum i Świętokrzyskiej.

Inne informacje

• wraz ze stacją metra stworzono również funkcjonalny parking podziemny, oferujący 130 miejsc parkingowych, znajdujący się pod ulicą Waryńskiego z wjazdem od strony ul. Polnej, korzystając z dawnego fragmentu ul. Jaworzyńskiej, który później przemianowano na ul. Progi,
• stacja ta została upamiętniona w formie wyrazu uznania w utworze muzycznym, gdzie padły słowa Noszymy metro blisko, jakie? Politechnika. Utwór ten, zatytułowany U nas na Śródmieściu, został wykonany w 2010 roku przez warszawskich raperów związanych z dzielnicą Śródmieścia jako część kompilacji Prosto Mixtape 600V.

---

Oceń: Politechnika (stacja metra)

---