Aleja Prymasa Tysiąclecia to ważna arteria komunikacyjna, która odgrywa kluczową rolę w systemie transportowym stolicy Polski. Jest trasą szybkiego ruchu, biegnącą na osi północ-południe, zlokalizowaną w zachodniej części Warszawy.
Ta wielkomiejska droga łączy istotne punkty miasta, ułatwiając podróż zarówno mieszkańcom, jak i odwiedzającym Warszawę.
Opis
W trzydziestych latach XX wieku, w trakcie realizacji modernizacji kolejowego węzłaWarszawy, powstał tunel pod torami głównymi przy ulicy Józefa Bema, która biegła równolegle do murów fabryki Lilpop, Rau i Loewenstein. Fabryka ta została zniszczona przez Niemców w 1944 roku. Po zakończeniu drugiej wojny światowej tunel nie był wykorzystywany aż do lat sześćdziesiątych XX wieku.
W związku z potrzebą budowy szerokiej drogi obwodowej, powstał projekt trasy przebiegającej przez tereny, które kiedyś zajmowała fabryka Lilpopa. Ta trasa połączyła Ochotę z Wolą i wykorzystała istniejący tunel, który został wydłużony w kierunku zachodnim. Poszerzono go do trzech naw przeznaczonych dla ruchu kołowego oraz jednej na potrzeby pieszych; na początku zrealizowano jedynie nawy dla ruchu kołowego.
Droga została zaprojektowana wokół linii kolejowej, aby uniknąć jej krzyżowania z istniejącym już układem komunikacyjnym, co nadawało trasie charakterystyczny kształt. Cały projektowany odcinek, między Alejami Jerozolimskimi a ulicą Powązkowską, otrzymał 31 stycznia 1969 roku miano aleja Rewolucji Październikowej.
Piątego marca 1973 roku oddano do użytku odcinek drogi od Alej Jerozolimskich do ulicy Górczewskiej, a w tym czasie uruchomiono specjalną linię autobusową (początkowo numer 184, która w 1979 roku połączono z linią 167). W tunelu przy Dworcu Zachodnim przejazd był dość wąski, zmieściły się w nim jedynie dwa autobusy. Pozostała przestrzeń pod torami była zasypana ziemią. Aleja Rewolucji Październikowej przejęła również wybudowaną w 1963 roku ulicę Nowo-Bema, na której od grudnia 1963 roku kursowały tramwaje linii 11 oraz 34. Trasa tramwajowa na zbiegu alei z Wolską utworzyła pętlę tramwajową.
W roku 1990, podczas budowy kolejnego odcinka alei, przeprowadzono ekshumacje szczątków 2566 żołnierzy niemieckich pochowanych na cmentarzu Wojskowym na Powązkach, którzy zmarli w warszawskich szpitalach z ran odniesionych na froncie wschodnim oraz w czasie walk powstania warszawskiego. Następnie przeniesiono je do cmentarza wojennego w Joachimowie-Mogiłach. 30 czerwca tego samego roku zawieszono ruch tramwajowy w związku z przygotowaniami do budowy estakad.
Prace budowlane rozpoczęły się w drugiej połowie 1990 roku, jednak po kilku miesiącach zostały wstrzymane. Przez lata, pozostałością po projekcie były słupy estakady planowanej trasy w rejonie ulic Kasprzaka i Wolskiej oraz prawie wykończony wiadukt nad ulicą Górczewską. Mimo że trasa planowana była za ul. Górczewską w stronę Powązek, to praktycznie nie trwały tam prace budowlane.
Oprócz tego planowano zrealizować połączenie z ulicą Zygmunta Krasińskiego. W 1997 roku wznowiono prace nad budową alei Prymasa Tysiąclecia, a tunel przy Dworcu Zachodnim został poszerzony, co pozwoliło na dostępność trzech pasów w każdym kierunku. W listopadzie 2000 roku trasę oddano do użytku. Po stronie Ochoty pozostała część dawnej ulicy Bema na osi tunelu (aktualnie nazywana al. Bohaterów Września), która nie była włączona do nowego projektu, ponieważ przedłużenie trasy skierowano w stronę ulicy Bitwy Warszawskiej 1920 roku (d. Wery Kostrzewy).
W latach 2000–2013, fragment alei od ulicy Kasprzaka do ronda Zesłańców Syberyjskich był częścią miejskiej drogi krajowej nr 2 oraz trasy europejskiej E30. Obecnie cała aleja jest częścią drogi krajowej nr 7 i europejskiej trasy E77.
Nazwa
- 1959−1963 – Nowoprojektowana (odcinek ulica M. Kasprzaka – ulica Wolska),
- 1963−1969 – Nowo-Bema (zmiana nazwy ulicy),
- 1969−1990 – aleja Rewolucji Październikowej (od 1973 odcinek Aleje Jerozolimskie – ulica Górczewska i ulica Czorsztyńska(inne języki) – Lasek na Kole),
- od 1990 – aleja Prymasa Tysiąclecia; nazwa ta upamiętnia kardynała Stefana Wyszyńskiego, znanego jako Prymas Tysiąclecia.
Ważniejsze obiekty
Na Aleję Prymasa Tysiąclecia w Warszawie składa się wiele interesujących miejsc, które warto poznać. Oto niektóre z nich, które można odwiedzić:
- Dworzec kolejowy Warszawa Zachodnia,
- Lasek na Kole,
- Linia kolejowa nr 509,
- Park im. Edwarda Szymańskiego,
- Park Moczydło,
- Powązki Wojskowe,
- Przystanek kolejowy Warszawa Wola,
- Relikty fabryki Lilpop, Rau i Loewenstein,
- Rondo Tybetu,
- Rondo Zesłańców Syberyjskich,
- Zakład Energetyki Trakcyjnej i Torów Tramwajów Warszawskich.
Każde z tych miejsc niesie ze sobą historię i unikatowe cechy, które przyciągają mieszkańców Warszawy oraz turystów. Szeroki wachlarz obiektów kultury, przyrody i infrastruktury miejskiej sprawia, że Aleja Prymasa Tysiąclecia to przestrzeń bogata w możliwości do odkrywania i doświadczenia.
Przypisy
- Zagadkowy tunel. Warszawska identyfikacja, 16.01.2018 r. [dostęp 07.11.2023 r.]
- Wojciech Königsberg: Hans Schmalz "Panienka": zboczeniec, morderca, kat Warszawy. Zginął w błyskawicznej i mało znanej akcji Armii Krajowej. [w:] Gazeta Stołeczna [on-line]. wyborcza.pl, 05.03.2018 r. [dostęp 06.05.2021 r.]
- Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 27.09.2013 r. w sprawie pozbawienia dróg kategorii dróg krajowych (Dz.U. z 2013 r. poz. 1153)
- Tadeusz Sobieraj: Orły Niepodległości. Cmentarz Wojskowy na Powązkach w Warszawie w setną rocznicę jego powstania (1912–2012). Ząbki: Apostolicum, 2012 r., s. 3. ISBN 978-83-7031-808-6.
- Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 05.07.2000 r. w sprawie ustalenia przebiegu dróg krajowych w Warszawie (Dz.U. z 2000 r. nr 56, poz. 675)
- Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998 r., s. 393. ISBN 83-86619-97X.
- Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994 r., s. 987. ISBN 83-01-08836-2.
- Plan miasta Warszawa, wyd. jedenaste, Warszawa/Wrocław: Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, 1984 r. Brak numerów stron w książce.
- Trasbus, portal komunikacji miejskiej w Warszawie, linia 184.
- Uchwała nr 119 Rady Narodowej m.st. Warszawy z dnia 31.01.1969 r. w sprawie nadania nazw ulicom. „Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy”, nr 6, poz. 32, s. 1-3, 20.06.1969 r.
Pozostałe obiekty w kategorii "Ulice i place":
Aleja Tysiąclecia w Warszawie | Aleja Zieleniecka w Warszawie | Bulwary wiślane w Warszawie | Plac marsz. Józefa Piłsudskiego w Warszawie | Plac Gabriela Narutowicza w Warszawie | Plac Grzybowski w Warszawie | Rondo Ignacego Daszyńskiego w Warszawie | Rondo gen. Charles’a de Gaulle’a w Warszawie | Plac Konstytucji w Warszawie | Rondo ONZ w Warszawie | Aleja Niepodległości w Warszawie | Aleja Krakowska w Warszawie | Aleja Kasztanowa w Warszawie | Aleja Jana Rodowicza „Anody” w Warszawie | Aleja Jana Pawła II w Warszawie | Aleja Jana Chrystiana Szucha w Warszawie | Aleja 3 Maja w Warszawie | Aleja Rzeczypospolitej w Warszawie | Plac Żelaznej Bramy | Plac Powstańców Warszawy w WarszawieOceń: Aleja Prymasa Tysiąclecia w Warszawie