Lasek na Kole to niewielki, ale urokliwy obszar leśny, znany również jako Uroczysko Lasek na Kole. Położony w północno-zachodniej części Warszawy, w dzielnicy Wola, zajmuje powierzchnię 48,31 ha i należy do Obwodu Leśnego "Bemowo-Koło". Jest to jedno z mniej rozległych, ale bardzo urokliwych miejsc do wypoczynku w stolicy.
Granice Lasku wyznaczają al. Prymasa Tysiąclecia, ul. Ostrowiecka, ul. Dobrogniewa oraz ul. Dalibora od zachodu. Co ciekawe, wzdłuż ul. Dalibora Lasek na Kole przechodzi w park Księcia Janusza, tworząc w ten sposób kolejny obszar zieleni dostępny dla mieszkańców Warszawy.
Warto również zauważyć, że lasek jest przecięty linią kolejową, która biegnie od wschodu do zachodu, dodając swojego charakterystycznego klimatu temu miejscu. Dzięki swojemu położeniu oraz odpowiadającej bioróżnorodności, Lasek na Kole przyciąga zarówno mieszkańców, jak i turistasów, oferując możliwość obcowania z przyrodą w sercu metropolii.
Opis
Lasek na Kole to malowniczy obszar leśny, zlokalizowany w pobliżu ul. Dalibora, gdzie można dostrzec wyraźne różnice pomiędzy parkowymi i leśnymi ekosystemami. Obfitujące w różnorodne gatunki drzew, drzewostan tego lasku składa się przede wszystkim z sosny oraz robinii akacjowej, które reprezentują II i III klasę wieku. Z niewielką domieszką brzozy i dębów, ten teren staje się szczególnie urokliwy na przełomie maja i czerwca, kiedy to robinia kwitnie, oraz jesienią, gdy liście zmieniają kolor.
Na terenie lasku, wzdłuż ścieżek spacerowych, rozmieszczone są ławki oraz zadaszenia z stołami, co sprzyja relaksowi i spotkaniom na świeżym powietrzu. Dla rodzin z dziećmi przygotowano place zabaw, które zapewniają rozrywkę najmłodszym. W lasku znajduje się również wyznaczona ścieżka biegowa Nike, idealna dla amatorów aktywności fizycznej.
Ciekawostką jest, że przez środek Lasku na Kole przebiega linia kolejowa nr 509, łącząca stacje Warszawa Główna Towarowa oraz Warszawa Gdańska. W północno-zachodniej części lasku graniczy on z obszarem Fortu Bema, co sprawia, że jest to miejsce interesujące nie tylko dla miłośników przyrody, ale również historii. Należy również wspomnieć, że między fortem a laskiem przebiega obwodnica Warszawy, czyli droga ekspresowa S8.
Historia
Lasek na Kole ma bogatą historię sięgającą czasów międzywojennych. Obszar ten powstał z dawnych terenów mokradłowych, które otaczały rzekę Rudawkę. Proces zalesiania nieużytków oraz gruntów komunalnych w tym regionie miał na celu nie tylko upiększenie Warszawy, lecz również poprawę jej warunków klimatycznych.
W latach okupacji niemieckiej, Lasek stał się miejscem aktywności harcerzy oraz żołnierzy Armii Krajowej, którzy wykorzystywali go do ćwiczeń wojskowych oraz spotkań konspiracyjnych. Świadkowie tamtych wydarzeń, jak Józef Głuchowski z zgrupowania „Baszta”, wspominają o rozpoczynających się harcerskich zebraniach, gdzie organizowano ćwiczenia wojskowe. Mirosław Szewczyk i Henryk Wawrzyniak również podkreślają znaczenie lasku jako miejsca kluczowego dla swojej działalności w czasie II wojny światowej.
Na południowo-zachodnim skraju lasku znajdował się sierociniec imienia Józefa Piłsudskiego, określany również jako „dwór” lub „folwark”. Początkowo służył on jako azyl dla dzieci po żołnierzach, którzy zginęli w czasie wojny polsko-bolszewickiej. Dziś jego pozostałości są widoczne w postaci budynku przy ulicy Dobrogniewa 2/4.
Ponadto, w południowo-wschodniej części Lasku, w latach pięćdziesiątych XX wieku powstał Dom Kultury Dzieci i Młodzieży, popularnie nazywany „domem kultury pod laskiem”. Przed budową Pałacu Kultury i Nauki, obiekt ten, podobnie jak inne w Katowicach i Szczecinie, cieszył się statusem Pałacu Młodzieży. Niestety, w latach siedemdziesiątych został on przeniesiony, a później zburzony w latach 90. ze względu na zły stan techniczny.
Po II wojnie światowej, Lasek został przecięty linią kolejową, co wpłynęło na jego strukturę. W pierwszej dekadzie XXI wieku dalsze zmiany zaszły wraz z budową Trasy Toruńskiej, co ograniczyło powierzchnię parku od strony wschodniej.
Ruiny w Lasku na Kole
Rozwój wydarzeń w czasie II wojny światowej, dotyczący Lasku na Kole, wciąż budzi wiele kontrowersji, szczególnie w kontekście ruin, które znajdują się na wylocie ulicy Dahlberga. Według relacji Romana Pujdaka, fundamenty i wybetonowany dół są pozostałościami po budowie półkolonijnej zainicjowanej przez Stołeczny Komitet Pomocy Dzieciom i Młodzieży. Budynek ten, zaprojektowany w 1939 roku, był jak podaje Pujdak „lekki budynek w kształcie latawca”, składający się z zespołu natrysków oraz rozbieralni. Po wojnie jednak urządzenia uległy zniszczeniu i rozkradzeniu.
Alternatywnie, według Marii Trzcińskiej, ruiny te są reliktami obozu jenieckiego z 1939 roku, gdzie miały mieć miejsce egzekucje. W 2003 roku, w hołdzie tej teorii, obok ruin postawiono pamiątkowy głaz. Przeciwko tym tezom występuje historyk IPN Bogusław Kopka, który potwierdza, że ruiny te związane były z działalnością półkolonii, a nie obozu. Ponadto, świadkowie tamtych czasów, jak Stefan S., oraz powstańcy warszawscy, wskazywali na istnienie folwarku oraz zbiórki opału w tym rejonie.
Przyroda
Lasek na Kole jest fascynującym miejscem, w którym dominuje niezwykle bogata flora. Prawie w całości składa się z leśnych ekosystemów borowych. Wśród drzew, które tworzą jego drzewostan, przeważają sosny oraz robinie akacjowe.
Warto zwrócić uwagę na to, że w skład drzew domieszkowych wchodzą brzózki, modrzewie oraz dęby. W podszycie z kolei wyróżniają się takie gatunki jak dąb czerwony, robinia akacjowa, bez czarny oraz czeremcha. Jak widać, różnorodność gatunkowa na tym obszarze jest naprawdę imponująca.
W szczególności, okres przełomu maja i czerwca, kiedy to robinia akacjowa budzi się do życia, sprawia, że Lasek na Kole staje się niezwykle urokliwy. W tym czasie rozkwitające drzewa przyciągają wiele wzroków, a zapach ich kwiatów wypełnia powietrze.
Natomiast jesień w tym miejscu to widok zapierający dech w piersiach, gdy dąb czerwony przyobleka się w intensywne odcienie czerwieni oraz purpury. Ta zmiana koloru liści tworzy malowniczy krajobraz, który zachwyca nie tylko miłośników natury, ale również fotografów.
Przypisy
- a b c d e J.J. Nowakowska J.J., K.K. Żak K.K., Lasy Warszawy, Warszawa 2016 r., s. 125-128, ISBN 978-83-946818-0-7.
- Zeznanie Barbary Wiktorii Lewandowskiej. ahm.1944.pl. [zarchiwizowane 01.05.2015 r.], Muzeum Powstania Warszawskiego.
- Tajemnica KL Warschau. ofiaromwojny.republika.pl. [zarchiwizowane 11.12.2007 r.], Tydzień Żuławski, 20.10.2004 r., [dostęp 08.01.2008 r.]
- Zeznanie Mirosława Szewczyka, Muzeum Powstania Warszawskiego.
- Zeznanie Józefa Głuchowskiego, Muzeum Powstania Warszawskiego.
- Dariusz Jarosz, Masy pracujące przede wszystkim: organizacja wypoczynku w Polsce, 1945-1956, Warszawa-Kielce 2003 r., s. 109.
- Stanisław Tazbir (red.), W obronie dzieci i młodzieży w Warszawie 1939–1944, Warszawa 1975 r., s. 436-439.
- Roman Pujdak: Historia budowy urządzeń natryskowych na półkolonii Koło [w:] Stanisława Tazbir (red.) W obronie dzieci i młodzieży w Warszawie 1939–1944. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1975 r., s. 436.
- Opis wystawy "Historia KOŁEM się toczy", Dzielnica Warszawa-Wola.
- Wystawa "Historia Kołem się toczy".
- Dyskusja na forum hotnews.pl.
- Sportowa Warszawa. um.warszawa.pl. [zarchiwizowane 15.12.2007 r.], Ścieżki biegowe.
- Lasek na Kole. um.warszawa.pl. [zarchiwizowane 15.11.2007 r.], ePrzewodnik, Zielona Warszawa on-line.
- Trasa Armii Krajowej / Trasa Toruńska, Siskom.
Pozostałe obiekty w kategorii "Rezerwaty przyrody i parki narodowe":
Rezerwat im. Króla Jana Sobieskiego | Rezerwat przyrody Kawęczyn | Las Białołęka Dworska | Rezerwat przyrody Las Kabacki im. Stefana Starzyńskiego | Zakole Wawerskie | Rezerwat przyrody Morysin | Topola czarna na warszawskich Bielanach | Las Sobieskiego | Projektowany rezerwat przyrody Biały Ług | Miejski Ogród Zoologiczny im. Antoniny i Jana Żabińskich w Warszawie | Las Młociński | Las Matki Mojej | Bagno Jacka | Las Milowy | Las Lindego | Zielony Ług | Rezerwat przyrody Jeziorko Czerniakowskie | Rezerwat przyrody Skarpa Ursynowska | Maria (jawor) | Macierowe BagnoOceń: Lasek na Kole