Joanna Walter

Kultura i sztuka

Joanna Walter, postać znana w polskiej kulturze, urodziła się 7 października 1922 roku w Warszawie.

Była aktorką teatralną i filmową, której kariera obejmowała wiele znaczących ról oraz projektów artystycznych.

Oprócz działalności aktorskiej, Joanna Walter pracowała również jako tłumaczka, co przyczyniało się do wzbogacenia kulturalnej wymiany.

Jej życie zakończyło się 13 lipca 1996 roku, również w Warszawie, gdzie pozostawiła po sobie wyraźny ślad w historii polskiego teatru oraz kina.

Życiorys

Joanna Walter urodziła się i przez całe swoje życie mieszkała w Warszawie. W 1948 roku ukończyła Studio Aktorskie Iwo Galla w Gdańsku, a już dwa lata później, w 1950 roku, uzyskała eksternistyczny egzamin aktorski. Jej kariera obejmowała pracę jako aktorka, kierownik artystyczny teatru oraz tłumaczka.

W sezonie teatralnym 1949/50 była związana z Teatrem Polskim w Szczecinie, a w sezonie 1950/51 występowała w Teatrze Ateneum w Warszawie. Lata 1951–1953 spędziła w Teatrze Narodowym w Warszawie, a po krótkim okresie w Teatrze im. Juliusza Osterwy w Lublinie w roku 1953.

W sumie, aż do 1978 roku, była obecna na deskach najlepszych teatrów, w tym Teatru Narodowego w Warszawie. Oprócz intensywnej pracy aktorskiej, Joanna Walter również pasjonowała się przekładami dzieł literackich z języka francuskiego i włoskiego.

Kariera sceniczna

Początki

Joanna Walter swoją karierę aktorską rozpoczęła 13 maja 1947 roku, debiutując na scenie Teatru Wybrzeże w Trójmieście. Wystąpiła w sztuce Jak wam się podoba, której autorem jest William Shakespeare. Reżyserią tego spektaklu zajął się Iwo Galla. To był zaledwie początek jej bogatej kariery aktorskiej, która wkrótce nabrała tempa. Inne znaczące występy to:

  • 27 października 1947: Balladyna Juliusza Słowackiego, w reżyserii Iwo Galla,
  • 12 czerwca 1948: Wesele Stanisława Wyspiańskiego, w roli Kasi, reżyseria Iwo Galla,
  • 30 października 1948: Wiśniowy sad Antoniego Czechowa, gdzie wystąpiła m.in. jako Dunia, reżyser Iwo Galla,
  • 15 lutego 1949: Tu mówi Tajmyr Aleksandra Galicza i Konstantego Isajewa, w reżyserii Haliny Gallowej, w roli Dyżurnej z 13. piętra,
  • 28 maja 1949: Ja kocham cały naród (wieczór poetycki), reżyseria Halina Gallowa,
  • 9 lipca 1949: Lato w Nohant autorstwa Jarosława Iwaszkiewicza, gdzie zagrała Madelaine w reżyserii Stefana Orzechowskiego.

lata 50.

W 1950 roku, 1 kwietnia, wystąpiła w Domu otwartym Michała Bałuckiego, reżyserii Leona Łuszczewskiego, gdzie zagrała Munie (Teatr im. Stefana Jaracza w Łodzi). Joanna Walter miała także mocną obecność na warszawskiej scenie, współpracując przez jeden sezon z Teatrem Ateneum (od lipca 1951 do lipca 1952). W tym czasie miała na koncie:

  • 25 lipca 1951: Interwencja Lewa Sławina, w podwójnej roli Jeanne Barbier i Młodszej damy, w reżyserii Ludwika René,
  • 31 grudnia 1951: Pociąg do Marsylii Krzysztofa Gruszczyńskiego, reżyseria Jerzy Ukleja, gdzie była asystentem reżysera,
  • 2 kwietnia 1952: Zwycięstwo w scenariuszu i reżyserii Janusza Warmińskiego, w roli Magdy Skoczeń,
  • 19 lipca 1952: Zbiegowie Haliny Auderskiej, w reżyserii Jerzego Uklei, jako Nastka.

Przez następne 25 lat (od 1953 do 1978) Walter występowała głównie na deskach Teatru Narodowego w Warszawie:

  • 29 maja 1953: Karykatury Jana Augusta Kisielewskiego, reżyseria Jerzego Rakowieckiego, w roli Joasi,
  • 21 lipca 1953: Sześć godzin ciemności Romana Bratnego, reżyseria Jerzy Ukleja, gdzie zagrała Łosiakównę (Teatr im. Juliusza Osterwy w Lublinie),
  • 21 grudnia 1953: Kret Jerzego Lutowskiego, w reżyserii Józefa Wyszomirskiego, w roli Urszuli,
  • 26 października 1954: Człowiek z karabinem Nikołaja Pogodina, w reżyserii Bohdana Korzeniewskiego, jako Katierina,
  • 18 lutego 1955: Niemcy (dramat) Leona Kruczkowskiego, w reżyserii Erwina Axera, w roli Fanchetty,
  • 25 grudnia 1955: Huzarzy Pierre’a-Aristide Bréala, w reżyserii Józefa Wyszomirskiego, gdzie zagrała Cosimę (Teatr Współczesny w Warszawie),
  • 24 lipca 1957: Muchy Jeana-Paula Sartre’a, w reżyserii Erwina Axera, w roli Kobiety z tłumu,
  • 23 lutego 1958: Wyzwolenie Stanisława Wyspiańskiego, w reżyserii Wilama Horzycy, jako Córka,
  • 30 września 1958: Czarująca szewcowa Federico García Lorca, w reżyserii Maryny Broniewskiej, w roli Sąsiadki w czarnym stroju,
  • 23 października 1958: Opera za trzy grosze Bertolta Brechta, w reżyserii Konrada Swinarskiego, w roli Betty (Teatr Współczesny w Warszawie),
  • 25 października 1958: Książę Homburg Henryka Kleista, w reżyserii Wilama Horzycy, w roli Borku,
  • 24 kwietnia 1959: Lato siedemnastej lalki Raya Lawlera, w reżyserii Jerzego Gruzy, jako Olly (Zespół „Scena 58” w Warszawie),
  • 14 czerwca 1959: Lis i winogrona Figueiredo Guilherme, w reżyserii Ewy Bonackiej, w roli Melity.

lata 60.

Kolejne występy Joanny Walter, które miały miejsce w latach 60. XX wieku, obejmowały:

  • 25 maja 1960: Tatuowana róża Tennessee Williamsa, w podwójnej roli Flory i Bessie, w reżyserii Władysława Krasnowieckiego,
  • 15 grudnia 1960: Żywy trup Lwa Tołstoja, w reżyserii Józefa Wyszomirskiego, gdzie zagrała Duniaszę,
  • 15 września 1961: Niemcy (dramat) Leona Kruczkowskiego, w reżyserii Józefa Wyszomirskiego, gdzie zagrała Liesel,
  • 15 lutego 1962: Matka Courage i jej dzieci Bertolta Brechta, w podwójnej roli Katarzyny oraz jako autorka przekładu songów,
  • 7 kwietnia 1962: Historyja o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim Mikołaja z Wilkowiecka, w reżyserii Kazimierza Dejmka, w potrójnej roli Jewki, Joanny, Kaśki,
  • 27 lutego 1963: Przygoda z Vaterlandem Leona Kruczkowskiego, w reżyserii Kazimierza Dejmka, w roli Pani X,
  • 5 czerwca 1963: Elektra Eurypidesa, w reżyserii Kazimierza Dejmka, jako jedna z chóru dziewcząt myceńskich,
  • 2 listopada 1963: Na dnie Maksima Gorkiego, w reżyserii Władysława Krasnowieckiego, jako Kwasznia,
  • 27 marca 1966: Andromaka Jeana-Baptiste Racine’a, w reżyserii Zdzisława Dąbrowskiego, gdzie była autorką przekładu (Teatr Rozmaitości w Wrocławiu),
  • 20 października 1966: Wyszedł z domu Tadeusza Różewicza, w reżyserii Wandy Laskowskiej, w podwójnej roli, m.in. jako pani I,
  • 17 stycznia 1967: Cyrano de Bergerac Edmond Rostanda, w reżyserii Jerzego Rakowieckiego, gdzie odpowiedzialna była za opracowanie literackie, tłumaczenie (Teatr Ludowy w Warszawie),
  • 18 lutego 1967: Biała diablica albo tragedia Pawła Giordano Orsini Johna Webstera, w reżyserii Jerzego Grzegorzewskiego, gdzie odpowiadała za opracowanie tekstu (Teatr im. Stefana Jaracza w Łodzi),
  • 10 listopada 1967: Cyrano de Bergerac Edmond Rostanda, w reżyserii Andrzeja Makarewicza, jako przekład (Teatr im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu),
  • 25 listopada 1967: Dziady Adama Mickiewicza, w reżyserii Kazimierza Dejmka, w roli Ptaka nocnego,
  • 12 czerwca 1968: Cyrano de Bergerac Edmond Rostanda, w reżyserii Ryszarda Smożewskiego, odpowiadając za opracowanie literackie, tłumaczenie (Teatr Rozmaitości w Krakowie),
  • 10 stycznia 1969: Śluby panieńskie Aleksandra Fredry, w reżyserii Władysława Krasnowieckiego, jako pani Dobrójska,
  • 20 marca 1969: Nie-Boska komedia Zygmunta Krasińskiego, w reżyserii Adama Hanuszkiewicza, jako Gość weselny,
  • 10 maja 1969: Matka Courage i jej dzieci Bertolta Brechta, w reżyserii Mirosława Wawrzyniaka, gdzie była autorką przekładu songów (Teatr Dramatyczny im. Aleksandra Węgierki w Białymstoku).

lata 70.

W latach 70. Joanna Walter kontynuowała swoją karierę z pełnym zaangażowaniem. Jej występy w tym okresie to między innymi:

  • 13 maja 1971: Błękitny potwór Carlo Gozziego, w reżyserii Giovanni Pampiglione, gdzie odpowiadała za przekład (Teatr Polski w Wrocławiu),
  • 10 grudnia 1971: Momolo Carlo Goldoniego, w reżyserii Giovanni Pampiglione, jako autorka przekładu (Teatr Polski w Wrocławiu),
  • 20 września 1973: Cyrano de Bergerac Edmond Rostanda, w reżyserii Aliny Obidniak, jako autorka przekładu (Teatr Dolnośląski w Jeleniej Górze),
  • 30 sierpnia 1975: Pluskwa Władimira Majakowskiego, w reżyserii Konrada Swinarskiego, w potrójnej roli: Przekupka z jabłkami, Swatka, Turystka,
  • 17 października 1975: Bel-Ami i jego sobowtór Luciano Codignoli, w reżyserii Giovanni Pampiglione, jako autorka przekładu (Teatr Powszechny w Warszawie),
  • 22 listopada 1975: Doktor Judym Stefana Żeromskiego, w reżyserii Jana Machulskiego, w roli pani Niewadzkiej (Teatr Ochoty – Ośrodek Kultury Teatralnej w Warszawie),
  • 6 grudnia 1975: Łgarz Carlo Goldoniego, w reżyserii Giovanni Pampiglione, jako autorka przekładu (Tarnowski Teatr im. Ludwika Solskiego w Tarnowie).

Schyłek

Ostatnie lata kariery Joanny Walter to:

  • 15 lutego 1986: Karnawał w scenariuszu i reżyserii Giovanni Pampiglione, jako autorka przekładu (Teatr Polski w Wrocławiu),
  • 15 czerwca 1986: Hanusia i mysz Pompeusza Gennaro Aceto, w reżyserii Leszka Czarnoty, jako autorka przekładu (Teatr Lalki i Maski „Groteska” w Krakowie),
  • 25 września 1993: Król Jeleń Carlo Gozziego, w reżyserii Wojciecha Kobrzyńskiego, jako autorka przekładu (Białostocki Teatr Lalek w Białymstoku),
  • 24 października 1993: Ofiary obowiązku Eugène’a Ionesco, w reżyserii Ewy Bułhak, jako autorka przekładu (Teatr Studio im. Stanisława Ignacego Witkiewicza w Warszawie),
  • 23 listopada 1994: Cyrano de Bergerac (utwór dramatyczny) Edmond Rostanda, w reżyserii Włodzimierza Bielickiego, jako autorka przekładu (Teatr Dramatyczny im. Jerzego Szaniawskiego w Wałbrzychu),
  • 20 maja 1995: Miłość do trzech pomarańczy Carlo Gozziego, w reżyserii Joanny Łupinowicz, jako autorka opracowania tekstu (Teatr Lalek Guliwer w Warszawie),
  • 15 października 1995: Miłość do trzech pomarańczy Carlo Gozziego, w reżyserii Tomasza Kowalskiego, jako adaptacja (Teatr Miejski w Gdyni),
  • 21 stycznia 1996: Ptaszek Zielonopióry Carlo Gozziego, w reżyserii Piotra Cieplaka, jako autorka przekładu (Teatr Dramatyczny w Warszawie).

Telewizja

Początki

Debiut Joanny Walter na scenie był wyjątkowym wydarzeniem, które odbyło się 10 grudnia 1956 roku w Teatrze Telewizji. Wówczas wystąpiła w czołowej roli w sztuce Woyzeck autorstwa Georga Büchnera, którą zrealizował Aleksander Korewy.

Wśród jej wczesnych ról można wymienić:

  • 5 IV 1958: Meksykanin Jacka Londona – jako May Sethby,
  • 21 IV 1958: Opera za trzy grosze Bertolta Brechta, reż. Konrad Swinarski – jako Molly,
  • 18 VIII 1958: Okazja Phillipa Johnsona, reż. Jerzy Gruza – jako Carrie,
  • 29 IX 1958: Rajmunda Jacinta Benavente, reż. Adam Hanuszkiewicz,
  • 30 XII 1959: Così fan tutte Wolfganga Amadeusa Mozarta, reż. Bohdan Trukan.

lata 60.

W latach 60-tych Joanna Walter kontynuowała swą karierę teatralną, przykuwając uwagę widzów różnorodnymi rolemi:

  • 25 I 1960: Nowy Don Kiszot, czyli Sto szaleństw Aleksandra Fredry, reż. Bohdan Trukan – jako Małgorzata,
  • 1 II 1960: Bunt aniołów Anatole France’a, reż. Jan Kulma,
  • 7 III 1960: Proces Joanny d’Arc Anny Seghers, reż. Konrad Swinarski – jako zakonnica I,
  • 11 IV 1960: Zawadiaka mimo woli Alberto Moravii, reż. Wanda Laskowska,
  • 28 VII 1960: Nie żal mi siebie Janusza Jaksy, reż. Stanisław Wohl (Teatr Sensacji „Kobra”),
  • 12 IX 1960: Łuczniczka Jerzego Szaniawskiego, reż. Olga Lipińska – jako Zośka,
  • 17 XI 1960: Ulica Henrietty Wandy Balickiej, reż. Michał Anioł Bogusławski (Teatr Sensacji „Kobra”),
  • 3 IV 1961: Wszyscy jesteśmy geniuszami Roberta Merle’a, reż. Wanda Laskowska,
  • 29 V 1961: Anna Karenina Lwa Tołstoja, reż. Adam Hanuszkiewicz,
  • 29 XI 1961: Scena w czwórkę Eugène’a Ionesco, reż. Barbara Bormann,
  • 23 XII 1961: Zemsta Aleksandra Fredry, reż. Adam Hanuszkiewicz – jako Podstolina,
  • 7 V 1962: Homer i OrchideaTadeusz Gajcy, reż. Wanda Laskowska,
  • 28 I 1963: Mandragora Niccolò Machiavelli, reż. Bohdan Trukan,
  • 11 III 1963: Wesele Stanisława Wyspiańskiego, reż. Adam Hanuszkiewicz – jako Gospodyni,
  • 18 XI 1963: Partita na instrument drewnianyStanisław Grochowiak, reż. Barbara Bormann,
  • 24 XII 1963: Syn marnotrawny Stanisława Trembeckiego, reż. Bohdan Trukan,
  • 13 IX 1965: Matka Joanna od Aniołów Jarosława Iwaszkiewicza, reż. Adam Hanuszkiewicz,
  • 25 XII 1965: Damy i huzary Aleksandra Fredry, reż. Józef Słotwiński – jako pani Dyndalska,
  • 10 IV 1967: Żołnierz królowej Madagaskaru Juliana Tuwima, reż. Wanda Laskowska – jako Garderobiana,
  • 4 III 1968: Eurydyka Jeana Anouilha, reż. Maria Wiercińska – jako Kasjerka.

lata 70. i 80.

W kolejnych latach Joanna Walter zachwycała widzów swoimi rolami w kolejnych sztukach:

  • 16 XI 1970: Rzecz listopadowa (Studium)Ernest Bryll, reż. Zbigniew Kuźmiński – jako żona kierownika,
  • 5 I 1973: Kto winien? J. Makowieckiego i O. Missuny, reż. Jan Bratkowski – jako Leokadia Toporek,
  • 10 I 1977: Król G. Caillavet i R. Flers, reż. Edward Dziewoński – jako Inspektorowa,
  • 23 II 1981: Cyrano de Bergerac (utwór dramatyczny) Edmonda Rostanda, reż. Krzysztof Zaleski – przekład.

Film

Debiut Joanny Walter na dużym ekranie odbył się 25 stycznia 1954 roku, kiedy zagrała w komedii obyczajowej pt. Przygoda na Mariensztacie, w reżyserii Leonarda Buczkowskiego, wcielając się w postać murarki Zosi Boneckiej. Od tamtego momentu jej filmografia wzbogaciła się o wiele interesujących tytułów, które prezentujemy poniżej:

  • 27 IV 1954: Celuloza, film polityczny, reż. Jerzy Kawalerowicz,
  • 25 XII 1955: Zaczarowany rower, film sportowy, reż. Silik Sternfeld – grała milicjantkę kierującą ruchem na skrzyżowaniu,
  • 22 II 1960: Tysiąc talarów, komedia obyczajowa, reż. Stanisław Wohl – w roli Hani, panny młodej,
  • 21 III 1962: Dwaj panowie N, film sensacyjny, reż. Tadeusz Chmielewski – jako sąsiadka Dziewanowicza,
  • 17 X 1962: Głos z tamtego świata, film fabularny, reż. Stanisław Różewicz – jako rozmówczyni kwiaciarki w barze,
  • 8 II 1963: Między brzegami, film obyczajowy, reż. Witold Lesiewicz – w roli Kruszewskiej,
  • 4 III 1963: Wielka, większa i największa, fantastyczny film dla młodzieży, reż. Anna Sokołowska,
  • 13 V 1966: Pieczone gołąbki, komedia obyczajowa, reż. Tadeusz Chmielewski – jako lokatorka domu zbierająca pieniądze na 'trudno dostępną’ część zamienną,
  • 25 X 1966: Cierpkie głogi, film obyczajowy, reż. Janusz Weychert – w roli nauczycielki, żony Palkowskiego,
  • 25 XII 1967: Dziadek do orzechów, baśń fantastyczna, reż. Halina Bielińska – jako Antonina,
  • 30 I 1970: Szkice warszawskie, film obyczajowy, reż. Henryk Kluba – w roli Mokrzyckiej, kobiety z siatką jabłek (2. nowela),
  • 10 IX 1976: Motylem jestem, czyli romans 40-latka, komedia obyczajowa, reż. Jerzy Gruza – jako żona taksówkarza,
  • 16 X 1977: Polskie drogi, 11-odcinkowy serial wojenny, reż. Janusz Morgenstern (odc. 1 – Misja specjalna),
  • 17 IX 1978: Lalka, 9-odcinkowy serial obyczajowy, reż. Ryszard Ber (odc. 5 – Widziadło).

Utwory

W repertuarze Joanny Walter znajdują się interesujące dzieła teatralne. Jednym z nich jest spektakl pod tytułem „Miłość do trzech pomarańczy”, który miał swoją premierę 14 lutego 1971 roku w poznańskim Teatrze Nowym.

Przebieg pracy

W ciągu swojej 49-letniej kariery w sztuce aktorskiej, Joanna Walter miała okazję współpracować z wieloma teatrami, a ich liczba sięga 24. Teatr znajduje się w miastach takich jak Gdynia, Gdańsk, Łódź, Szczecin, Lublin, Wrocław, Kalisz, Kraków, Białystok, Jelenia Góra, Tarnów, Wałbrzych oraz Warszawa, co ilustruje bogaty i różnorodny dorobek artystyczny. Oto niektóre z istotnych miejsc, z którymi była związana:

To niezwykłe osiągnięcie ukazuje, jak wszechstronnie Joanna Walter zaangażowała się w polskie życie teatralne, wpływając na różnorodne projekty i przedstawienia, które z pewnością wzbogaciły rodzimą kulturę.

Śmierć

Joanna Walter, znana aktorka, odeszła w wieku niemal 74 lat. Jej życiowa podróż zakończyła się, a jej ciało zostało złożone w Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera nr: A12-4-4).

Przypisy

  1. a b c Joanna Walter [online], FilmPolski [dostęp 01.11.2020 r.]
  2. Jak wam się podoba, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (przedstawienia) [dostęp 01.11.2020 r.]
  3. Polona [online], polona.pl [dostęp 01.11.2020 r.]
  4. Woyzeck, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (przedstawienia) [dostęp 01.11.2020 r.]
  5. Nowy Don Kiszot – Wikiźródła, wolna biblioteka [online], pl.wikisource.org [dostęp 01.11.2020 r.]
  6. Miłość do trzech pomarańczy, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (sztuki) [dostęp 01.11.2020 r.]
  7. Joanna Walter, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (autorzy) [dostęp 01.11.2020 r.]

Oceń: Joanna Walter

★★★★★
Średnia ocena:4.68 Liczba ocen:22