Franciszek Smuglewicz

Kultura i sztuka

Franciszek Smuglewicz, urodzony 6 października 1745 roku w Warszawie, to wybitny polski malarz oraz rysownik, który pozostawił po sobie znaczący dorobek artystyczny. Jego życie zakończyło się 18 września 1807 roku w Wilnie, gdzie zyskał uznanie jako twórca.

Był synem Łukasza, oraz bratem Antoniego, co wskazuje na artystyczną tradycję rodziny Smuglewiczów. Działalność Franciszka Smuglewicza jest często analizowana w kontekście jego wpływu na polskie malarstwo XVIII wieku.

Życiorys

Franciszek Smuglewicz, uznawany za jednego z bardziej wpływowych artystów swojej epoki, rozpoczął swoje artystyczne zmagania pod okiem swojego ojca, Łukasza Smuglewicza. Następnie rozwijał swoje umiejętności, zdobywając wiedzę pod kierunkiem Szymona Czechowicza. W 1763 roku zdecydował się na wyjazd do Rzymu, gdzie jego naukowym mentorem został Antonio Maroni. W 1765 roku, dzięki stypendium króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, udał się do rzymskiej Akademii Świętego Łukasza, gdzie kontynuował swoją edukację artystyczną. W tym czasie nawiązał znajomość z Johannem Joachimem Winckelmanem oraz Antonem Raphaelem Mengsem.

W Rzymie Smuglewicz zajmował się między innymi dekoracją wnętrz kościoła św. Stanisława, a także współpracował z Vincenzo Brenną przy inwentaryzacji pałacu Nerona (Domus Aurea). W jego praktykach edukacyjnych ważnym elementem było kopiowanie dzieł wielkich mistrzów. Po przeżytej nauce, w 1784 roku powrócił do Polski, gdzie najpierw osiedlił się w Warszawie, a od 1795 roku na stałe mieszkał w Wilnie. Na Uniwersytecie Wileńskim zajął się kierowaniem nowo powstałą Katedrą Rysunku i Malarstwa (1797), co zapoczątkowało rozwój tzw. wileńskiej szkoły malarskiej.

W latach 1800–1801 na zaproszenie cara Pawła I przebywał w Petersburgu, gdzie zajmował się dekoracją malarską w zamku Michajłowskim. Jego twórczość obejmowała nie tylko dzieła historyczne, takie jak „Cesarz Tytus nadaje prawa Rzymianom” (1785), „Sesja Sejmu Czteroletniego 3 maja 1791” (1793), „Przysięga Tadeusza Kościuszki na Rynku w Krakowie” (1797) oraz „Posłowie scytyjscy przed Dariuszem” (po 1785), ale również prace o tematyce alegorycznej, jak i religijnej – do jego znanych dzieł należy „Wskrzeszenie Piotrowina” oraz portret „Rodzina Prozorów” (1789). Smuglewicz nie wybrzydzał także w obliczu zamówień okolicznościowych, na przykład „Zatwierdzenie ustawy nadanej włościanom w Pawłowie w 1769 r. przez Pawła Ksawerego Brzostowskiego” (1795).

Niezwykle ważnym epizodem w twórczości artysty był cykl akwarel, ilustrujący zabytki architektury Wilna (1785–1786), w tym zdemontowane w XIX wieku mury obronne z bramami miejskimi. Już w 1790 roku rozpoczął projekty rysunków do stworzenia serii graficznej „Obrazy historii polskiej w stu rycinach”, będącej wizualizacją Historii narodu polskiego autorstwa Adama Naruszewicza. Wspólnie z bratem Antonim dekorował pałace w Dobrzycy, Śmiełowie oraz Lubostroniu, a olbrzymie osiągnięcie stanowił fresk namalowany w 1803 roku w sali biblioteki Uniwersytetu Wileńskiego, ukazujący dwanaście postaci antycznych: Sokratesa, Plutarcha, Pindara, Anakreona, Hezjoda, Heraklita, Arystotelesa, Eurypidesa, Diogenesa, Homera, Archimedesa oraz Platona.

Nie można zapomnieć o jego znaczącym wkładzie w dekoracje kościoła Trójcy Świętej w sanktuarium na Świętym Krzyżu, gdzie znajdują się jego prace: „Trójca Przenajświętsza” [360 × 250 cm], „Śmierć św. Józefa”, „Święty Emeryk”, „Święta Scholastyka na rozmowie z rodzonym bratem Benedyktem”, „Najświętsza Maryja Panna Niepokalanie Poczęta”, „Śmierć Świętego Benedykta” oraz „Znalezienie Krzyża Chrystusa przez Świętą Helenę”. W gronie jego uczniów byli m.in. Józef Oleszkiewicz, Józef Peszka, Maciej Topolski oraz Mateusz Tokarski.

Franciszek Smuglewicz zakończył swoje dni na Litwie, gdzie zmarł i został pochowany na cmentarzu Na Rossie w Wilnie.

Przypisy

  1. AleksandraA. Bernatowicz, Malarze w Warszawie czasów Stanisława Augusta: status -- aspiracje -- twórczość = Painters in Warsaw during the reign of Stanisław August Poniatowski, Warszawa 2016, ISBN 978-83-65630-41-4, [dostęp 13.05.2020 r.]
  2. JustynaJ. Guze, Złoty Dom Nerona: wystawa w 200-lecie śmierci Franciszka Smuglewicza, Warszawa: Muzeum Narodowe w Warszawie, 2008, ISBN 978-83-7100-841-2, [dostęp 13.05.2020 r.]
  3. Jerzy.J. Malinowski, Malarstwo polskie XIX wieku, Warszawa: Wydawn. DiG, 2003, ISBN 83-7181-290-6.
  4. JanJ. Jastrzębski, Święty Krzyż. Przewodnik po Sanktuarium Relikwii Drzewa Krzyża Świętego, Wrocław 2011, ISBN 978-83-62013-97-5.
  5. AndrzejA. Ryszkiewicz, Smuglewicz Franciszek, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 39, Warszawa-Kraków 1999–2000, s. 374-378.

Oceń: Franciszek Smuglewicz

★★★★★
Średnia ocena:4.68 Liczba ocen:11