Michał Urbaniak

---

Życiorys

Michał Urbaniak, uznawany za jednego z najwybitniejszych polskich muzyków jazzowych, przyszedł na świat 22 stycznia 1943 roku w Warszawie. Jego rodzicami byli Edmund Michałowski oraz Irena Wysocka. W dzieciństwie doświadczył rozwodu rodziców, co wpłynęło na jego życie osobiste i zawodowe. Po ponownym ślubie matki, która pracowała jako szwaczka, przyjął nazwisko ojczyma, Urbaniak. Swoją młodość spędził w Łodzi, gdzie już w wieku sześciu lat rozpoczął naukę gry na skrzypcach. Po ukończeniu Liceum Muzycznego w tym mieście, Michał doskonalił swoje umiejętności muzyczne, samodzielnie ucząc się także gry na saksofonie.

W okresie nastoletnim zadebiutował na scenie, występując w klubie „Pod Siódemkami” w Łodzi. Jego kariera muzyczna rozpoczęła się na poważnie, gdy dołączył do zespołu jazzowego D.K. Pierwszy Maja’s All Stars, a następnie współpracował z grupami takimi jak Six Boys Strombers oraz dixielandową Tiger Rag. W 1961 roku rozpoczął studia w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie, gdzie kształcił się w klasie skrzypiec pod okiem Tadeusza Wrońskiego. To właśnie wtedy nawiązał współpracę z zespołem Zbigniewa Namysłowskiego Jazz Rockers, co zaowocowało jego debiutem na Międzynarodowym Festiwalu Muzyki Jazzowej Jazz Jamboree’61.

W czerwcu 1962 roku, z kwintetem The Wreckers Andrzeja Trzaskowskiego, Michał po raz pierwszy wyruszył do Stanów Zjednoczonych. Zespół koncertował na renomowanych festiwalach jazzowych, w tym w Waszyngtonie i Newport, a ich występy były szeroko relacjonowane, zdobywając uznanie krytyków, w tym recenzje w The New York Times.

Po powrocie do kraju, grupa zmieniła nazwę na Andrzej Trzaskowski Quintet i odbywała występy w Europie, w tym w Niemczech, Szwajcarii, Belgii oraz Włoszech. Michał Urbaniak występował także jako solista w prestiżowych wydarzeniach, jak Krajowy Festiwal Piosenki Polskiej w Opolu czy Międzynarodowy Festiwal Piosenki w Sopocie, a w latach 1962-1964 był członkiem Kwartetu Krzysztofa Komedy. W 1964 roku uczestniczył w nagraniu odcinka programu telewizyjnego Jazz – gehört und gesehen.

W latach 1965-1968 Michał przebywał za granicą, szczególnie w Skandynawii, a następnie założył zespół Stavanger. Po powrocie do Polski, w latach 1969-1972 prowadził Grupę Michała Urbaniaka, w której grali wspaniali polscy jazzmani, w tym m.in. Adam Makowicz, Paweł Jarzębski czy Roman Dyląg. W tej grupie wokalistką była Urszula Dudziak. Pierwszy międzynarodowy album pt. Parathyphus B zdobył duże uznanie w ankiecie pisma Jazz Podium.

Występy zespołu odbywały się na krajowych festiwalach, jak Jazz Jamboree oraz na licznych europejskich festiwalach. Michał Urbaniak uczestniczył też w projekcie New Violin Summit, który współtworzył z Don „Sugarcane” Harrisem oraz Jeanem-Lukiem Pontym. W 1971 roku miały miejsce nagrania albumu pt. New Violin Summit, a kolejny jego album Live Recording wydany w tym samym roku zyskał uznanie fanów.

Po przejściu poważnych problemów zdrowotnych, Michał na krótko porzucił grę na saksofonie, wracając do skrzypiec. W 1973 roku zdobył Grand Prix jako najlepszy solista na Festiwalu de Jazz de Montreux, co umożliwiło mu roczne stypendium w Berklee College of Music w Bostonie. Po powrocie w Polsce, zespół Michał Urbaniak Constellation nagrał album, a jego pożegnalny koncert w kraju w maju był rejestrowany i wydany na płycie pt. In Concert.

W 1974 roku podpisał kontrakt dla Columbia Records, co zaowocowało albumem Fusion, którego amerykańska wersja została wydana. Jego kolejne płyty Atma oraz Fusion III przyniosły mu międzynarodowe sukcesy, a występy w Carnegie Hall w Nowym Jorku, przyciągnęły ogromną uwagę. Michał prowadził zespół Michal Urbaniak’s Fusion w latach 1974-1989, w którym grali najlepsi amerykańscy muzycy.

Jego twórczość obejmowała wiele projektów, w tym albumy Body English, Urszula oraz Funk Factory. W 1980 roku, jako pierwszy biały artysta, podpisał kontrakt z wytwórnią Motown Records, wydając album Serenade for the City. Dalsze lata przyniosły mu współpracę z wieloma wybitnymi artystami, w tym Milesem Davisem.

Michał Urbaniak stworzył muzykę do wielu filmów, zdobywając uznanie za swoje osiągnięcia. Został odznaczony nagrodami za muzykę filmową oraz koncerty, które regularnie odbywał w Polsce i za granicą. Do jego ostatnich wyjątkowych projektów należy album From Warsaw with Love, który wydał w 2019 roku. Uczestniczył także w filmach dokumentalnych o tematyce jazzowej, dokumentujących jego twórczość oraz wpływ na kulturę muzyczną. W ciągu swojej kariery Michał Urbaniak na zawsze zapisał się w historii jazzu, jako twórca i innowator.

Życie prywatne

Michał Urbaniak przez niemal 20 lat był w związku małżeńskim z Urszulą Dudziak, z którą doczekał się dwóch córek: Katarzyny oraz Miki. W 1984 roku podjął się krótkotrwałego, półtorarocznego romansu z aktorką Lilianą Głąbczyńską, którą wkrótce potem poślubił. Ich związek zakończył się rozwodem po siedmiu latach małżeństwa.

Jako osoba o bogatym życiu osobistym, Urbaniak doświadczył kolejnych związków. Jego trzecią żoną została lekarka, Barbara Trela, z którą również się rozwiódł. W maju 2013 roku, w jego życiu pojawiła się dziennikarka Dorota Palmowska, z którą wstąpił w związek małżeński.

Urbaniak przez wiele lat mieszkał poza Polską, spędzając czas w takich krajach jak Szwecja, Niemcy oraz Szwajcaria. W Nowym Jorku, gdzie osiedlił się 11 września 1973 roku, kontynuuje swoją artystyczną karierę, będąc jednocześnie w centrum wielkiego świata kultury.

Dyskografia

Wszystkich miłośników Michała Urbaniaka zachęcamy do zgłębienia jego bogatej dyskografii, która obejmuje wiele wyjątkowych albumów. Warto zapoznać się z artykułem Urbanator, gdzie szczegółowo omówiono tę tematykę.

• Urbaniak Orchestra (1966),
• Live recording (1971),
• Constellation: In Concert (1973),
• Super Constellation (1973),
• Paratyphus B (1973),
• Inactin (1973),
• The Beginning (1973),
• Podróż na południe (oraz Czesław Bartkowski i Wojciech Karolak) (1974),
• Fusion (1974),
• Atma (1974),
• Funk Factory (1974),
• Fusion III (1975; edycja CD: 2009),
• Body English (1976; edycja CD: 2009),
• Heritage (1977),
• Smiles Ahead (1977),
• Urbaniak (1977),
• Ecstazy (1979),
• Urban Express (reedycja CD 1996 jako Code Blue) (1979),
• Music for Violin and Jazz Quartet (1980),
• Daybreak (1980),
• Serenade for the City (1981),
• My One and Only Love (1981),
• Burning Circuits (1984),
• Take Good Care of My Heart (z H. Parlanem) (1984),
• Friday Night at the Village Vanguard (1985),
• Folk Songs, Children Melodies and Others Tunes (1987),
• Cinemode (1988),
• New York Five at the Village Vanguard (1989),
• Songs for Poland (1989),
• Songbird (1990),
• Code Blue (1990),
• Live in New York (1991),
• Manhattan Man (1992),
• Polish Jazz vol. 9 (1993),
• Some Other Blues (1994),
• Live in Holy City (1997),
• Jazz Legends (1998),
• Serenada (2000),
• Sax, Love & Cinema (2001),
• Ask Me Now (2000),
• UrbSymphony (2000),
• Eden (2003),
• Decadence (2004),
• I Jazz Love You (2004),
• Sax Love (2005),
• Jazz Legends #1 (2007),
• Jazz Legends #2 (2007),
• Jazz Legends #3 (2007),
• Miles of Blue (2009) – platynowa płyta,
• Smiles Ahead (2012, oraz Urszula Dudziak),
• UrbSymphony (2015).

Filmografia

Filmografia Michała Urbaniaka obejmuje różnorodne dzieła, które zyskały uznanie w Polsce i za granicą.

• Kielce – Czyli Polski Bronx (1995, film dokumentalny, reżyseria: Bogna Świątkowska, Marek Lamprecht),
• Michał Urbaniak. Nowojorczyk z wyboru (2009, film dokumentalny, reżyseria: Wiesław Dąbrowski),
• Komeda, Komeda… (2012, film dokumentalny, reżyseria: Natasza Ziółkowska-Kurczuk),
• Mój rower (2012, film obyczajowy, reżyseria: Piotr Trzaskalski),
• Pan T. (2019, dramat/komedia, reżyseria: Marcin Krzyształowicz).

Nagrody i wyróżnienia

Michał Urbaniak, znany polski muzyk, został uhonorowany licznymi nagrodami za swoje osiągnięcia w dziedzinie muzyki jazzowej. Jego wyjątkowy talent i wkład w kulturę muzyczną zostały docenione przez różne instytucje i festiwale.

• 1999 – Nagroda za muzykę na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych – Dług,
• 2002 – Nagroda za muzykę na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych – Eden,
• 2016 – Złoty Fryderyk – muzyka jazzowa – całokształt twórczości – Fryderyki 2016,
• 2016 – Muzyka jazzowa – całokształt – Nagroda Muzyczna Programu Trzeciego – „Mateusz”,
• 2024 – Złoty medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.

---

Oceń: Michał Urbaniak

---