Jerzy Rakowiecki

Kultura i sztuka

Jerzy Rakowiecki, którego życie i twórczość pozostawiły niezatarte ślady w polskiej kulturze, przyszedł na świat 30 października 1920 roku w Warszawie. Był to czas, gdy w Europie narastały napięcia, a wkrótce miał się rozpocząć II wojna światowa.

W trakcie swojego życia, Rakowiecki zyskał uznanie jako reżyser i aktor, angażując się nie tylko w sztukę, ale także w walkę o wolność ojczyzny. Jego odwaga objawiła się w czasie powstania warszawskiego, gdzie był aktywnym uczestnikiem, co wpłynęło na jego późniejsze podejście do twórczości artystycznej.

Po zakończeniu wojny, jego działalność artystyczna rozwijała się na wielu płaszczyznach, a jego dorobek wciąż inspiruje kolejnych pokoleń twórców. Zmarł 19 stycznia 2003 roku w Warszawie, pozostawiając po sobie bogaty dorobek, który zasługuje na dalsze odkrywanie i docenienie.

Życiorys

Jerzy Rakowiecki przyszedł na świat w rodzinie Adama i Wandy z Olszakowskich. W 1944 roku zaczął studiować na Wydziale Aktorskim tajnych kursów organizowanych przez Państwowy Instytut Sztuki Teatralnej w Warszawie. W tym czasie angażował się w konspirację, będąc członkiem Armii Krajowej, w I Obwodzie „Radwan” (Śródmieście) Okręgu Warszawskiego AK, gdzie służył w III zgrupowaniu „Konrad” w 3. kompanii jako członek plutonu 1138. Był również uczestnikiem powstania warszawskiego.

Debiutował 22 marca 1945 roku, przyjmując rolę Chochoła w Weselu Stanisława Wyspiańskiego, w spektaklu reżyserowanym przez Jacka Woszczerowicza, prezentowanym w Teatrze Wojska Polskiego w Łodzi. W tym samym teatrze zagrał także w przedstawieniu Lato w Nohant Jarosława Iwaszkiewicza, w reżyserii Leonii Jabłonkówny. Po pewnym czasie przeniósł się do Teatru Ziemi Pomorskiej w Toruniu, gdzie brał udział w premierach takich jak Mąż i żona Aleksandra Fredry (w roli Hrabiego Wacława) oraz Sen nocy letniej Williama Szekspira (jako Oberon), obydwie w reżyserii Leonii Jabłonkówny. Kolejne sezony spędził najpierw w Teatrze Polskim w Poznaniu, gdzie zadebiutował rolą Antoniego Lickiego w przedstawieniu Majątek albo imię Józefa Korzeniowskiego w reżyserii Karola Borowskiego.

Swoją karierę zakończył rolą w spektaklu Przyjaciel nadejdzie wieczorem Jacquesa Companneza w reżyserii Władysława Stomy. Wkrótce potem odbył sezon w Teatrach Dramatycznych (Teatr im. Juliusza Słowackiego) w Krakowie, gdzie wystąpił m.in. w Wieczorze Trzech Króli Szekspira (jako Sebastian) w reżyserii Bronisława Dąbrowskiego, a także w Rewizorze Gogola (jako Chlestakow) pod wodzą Janusza Warneckiego.

W sezonie 1948/1949 Rakowiecki pracował w warszawskim Teatrze Rozmaitości, występując w m.in. Szelmostwach Scapina Molièra (jako Leander) w reżyserii Józefa Wyszomirskiego, a także w dziełach takich reżyserów, jak Bohdan Korzeniewski, Gustaw Błoński i Dobiesław Damięcki. W sezonie 1949/1950 pracował w Teatrze Nowym, gdzie zagrał w Oszust oszukany Bena Jonsona (jako Leone) pod kierownictwem Janusza Warneckiego oraz w Mąż przeznaczenia Bernarda Shawa w reżyserii Ireny Babel.

W lipcu 1950 roku miał okazję asystować reżyserowi Ludwikowi René, podczas produkcji Interwencja Lwa Sławina w Teatrze Ateneum w Warszawie, a 1 czerwca 1952 roku odbył swój debiut jako reżyser teatralny w Ich czworo Gabrieli Zapolskiej, które miało miejsce w Teatrze Współczesnym w Warszawie. W 1953 roku ukończył studia na Wydziale Reżyserskim Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie.

W okresie 1957–1969 Rakowiecki działał jako etatowy reżyser w Teatrze Komedia w Warszawie. W latach 1960-1961 reżyserował także w Teatrze im. Juliusza Osterwy w Lublinie. Następnie, od 1 sierpnia do 30 września 1961 roku, pełnił rolę reżysera, a od 1961 do 1969 roku był dyrektorem naczelnym oraz artystycznym w Praskim Teatrze Ludowym w Warszawie. Lata 1969–1981 to czas pracy w Teatrze Polskim w Warszawie, a w latach 1971–1972 był reżyserem w Teatrze im. Stefana Jaracza w Łodzi. Po tym powrócił do Teatru im. Juliusza Osterwy w Lublinie, gdzie pracował między 1974 a 1975 rokiem. Na przestrzeni swojej kariery zrealizował około sto kilkanaście przedstawień.

Jest także znany z reżyserii telewizyjnych sztuk, takich jak Eskurial Michela de Ghelderode (premiera 23 maja 1957), Antygona Jeana Anouilha (premiera 21 sierpnia 1958) czy Kremlowskie kuranty Nikołaja Pogodina (premiera 7 listopada 1977). Od 1949 do 1981 roku współpracował z Teatrem Polskiego Radia, gdzie zadebiutował jako asystent reżyserski pod kierownictwem Krystyny Zelwerowicz w spektaklu Pan Chopin opuszcza Warszawę Janiny Siwkowskiej (premiera 12 maja 1949). Jako samodzielny reżyser zadebiutował spektaklem MementoBolesława Prusa (premiera 3 lutego 1950). Wyreżyserował blisko 150 słuchowisk radiowych, w tym jeden jako aktor – u Erwina Axera w Kordianie Juliusza Słowackiego. Ostatnią produkcją, którą zrealizował w Teatrze Polskiego Radia, był spektakl Czwartki ubogichRomana Bratnego (premiera 26 kwietnia 1981).

7 grudnia 1950 roku zadebiutował w swoim jedynym filmie Miasto nieujarzmione w reżyserii Jerzego Zarzyckiego, w którym wcielił się w postać Jana – bojownika Armii Ludowej. Ostatnie miejsce jego spoczynku znajduje się na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie, w kwaterze 62-5-27.

Spektakle telewizji (reżyseria)

Jerzy Rakowiecki jest znanym reżyserem, który ma na swoim koncie wiele znaczących spektakli telewizyjnych. Wśród nich można wymienić:

  • 1977 – Kremlowskie kuranty,
  • 1977 – Powrót posła,
  • 1968 – Grube Ryby,
  • 1958 – Antygona,
  • 1957 – Eskurial.

Ordery i odznaczenia

Jerzy Rakowiecki, wybitna postać w historii Polski, został odznaczony wieloma prestiżowymi nagrodami, które odzwierciedlają jego zasługi dla kraju.

  • Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany w 1965 roku,
  • Złoty Krzyż Zasługi, otrzymany 11 lipca 1955 roku,
  • Krzyż Walecznych, otrzymany w 1966 roku,
  • Medal 30-lecia Polski Ludowej, nadany w 1974 roku,
  • Medal 10-lecia Polski Ludowej, przyznany 19 stycznia 1955 roku,
  • Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury”, przyznana w 1976 roku.

Nagrody

Jerzy Rakowiecki odniósł wiele sukcesów podczas swojej kariery, co zaowocowało przyznaniem mu istotnych nagród. Poniżej przedstawiamy niektóre z jego osiągnięć:

  • 1961: Nagroda na I KST w Kaliszu za reżyserię Sułkowskiego Stefana Żeromskiego, która miała miejsce w Teatrze im. Juliusza Osterwy w Lublinie,
  • 1962: Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia (zespołowa) za przygotowanie i wystawienie sztuki Mikołaja Pogodina Kremlowskie kuranty w Teatrze Polskim w Warszawie.

Przypisy

  1. Cmentarz Stare Powązki: Wanda Rakowiecka, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 15.05.2020 r.]
  2. Powstańcze biogramy – Jerzy Rakowiecki. [dostęp 20.12.2018 r.]
  3. M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 – Uchwała Rady Państwa z dnia 19.01.1955 r. nr 0/196 – na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.
  4. M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.

Oceń: Jerzy Rakowiecki

★★★★★
Średnia ocena:4.98 Liczba ocen:7